Poor Things

Κριτικός: Σπύρος Δούκας

Έκδοση Κειμένου: 1/9/2023

Ο Γιώργος Λάνθιμος, σε μεγάλη φόρμα, σκηνοθετεί την προσαρμογή του μυθιστορήματος του Alasdair Gray, ένα μεταμοντέρνο γοτθικό παραμύθι με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας που δανείζεται από τον μύθο του Φρανκενσταϊν. Σε σενάριο του Tony McNamara («Η Ευνοούμενη»), τα «Χαμένα Κορμιά» μοιάζουν με δημιουργική κορύφωση στην καριέρα του Λάνθιμου, ο οποίος, χωρίς συμβιβασμούς υπογράφει ένα έργο με εξαίσια ισορροπία μεταξύ του προσωπικού του οράματος και της φιλοσοφίας του αρχικού υλικού, με αποτέλεσμα την πιο φιλόδοξη μέχρι στιγμής δουλειά του. Ένα έργο τόσο ιδιαίτερο και καλλιτεχνικά τολμηρό, όσο και πυκνό σε ουσία, χωρίς ίχνος επιτήδευσης.

Σε επίπεδο αισθητικής, έχουμε μια συνέχεια της «Ευνοούμενης», αλλά σαφώς πιο τελειοποιημένη και κατά μια έννοια τραβηγμένη στα άκρα, συνδυάζοντας ένα μπαρόκ ύφος με κάδρα κιουμπρικής συμμετρίας και ακρίβειας, καθώς και συχνή χρήση ευρυγώνιων, παραμορφωτικών φακών, που εντείνουν την ροπή προς το παράλογο. Οπτικά, πρόκειται για κάτι πανέμορφο, αληθινά σαγηνευτικό που, ενώ αποτελείται από γνώριμα στοιχεία, είναι εντέλει καινοτόμο, ενώ η εξαιρετική μουσική επένδυση του Jerskin Fendrix ακροβατεί ανάμεσα στο σουρεαλιστικό και το οπερετικό, πιάνοντας άψογα κάθε θεματικό και συναισθηματικό σφυγμό.

Τοποθετημένη στη βικτωριανή Αγγλία, η ιστορία ξεκινάει από την ιδέα της νεκρανάστασης, ακολουθώντας μια επική πορεία από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση, ενός αληθινά πρωτότυπου χαρακτήρα. Μια έγκυος γυναίκα που αυτοκτονεί, αξιοποιείται για την έρευνα του εκκεντρικού χειρουργού-επιστήμονα Γκόντουιν, ο οποίος την ξαναζωντανεύει, έχοντας πρώτα αντικαταστήσει τον δικό της εγκέφαλο με αυτόν του εμβρύου. Πιθανόν στην καλύτερη μέχρι στιγμής ερμηνεία της, η Emma Stone μεταμορφώνεται στην Μπέλα Μπάξτερ, μια ανήλικη που κατοικεί στο σώμα μιας ενήλικης (συγκεκριμένα, της ίδιας της μητέρας της) και ανακαλύπτει τον κόσμο από την αρχή, διεκδικώντας μια νέα ζωή με τους δικούς της όρους. Στο θεματικό προκείμενο βρίσκεται η νεο-γέννηση της σύγχρονης γυναίκας που μεγαλώνει υπό την επήρεια του («θεού») Γκόντ-ουιν, σε έναν κόσμο κατασκευασμένο ειδικά για εκείνη ως μέρος ενός πειράματος, όπου είναι εμφανείς οι παραλληλισμοί με τον «Κυνόδοντα». Η χρήση του ασπρόμαυρου μοιάζει αρχικά να αποτελεί αναφορά στο παρελθόν, όμως δεν είναι παρά μια weird απεικόνιση της επαναπροσδιοριζόμενης στα δεδομένα του έργου παιδικής ηλικίας. Σύντομα όμως ο Γκοντουιν θα καταλάβει πως η Μπέλα, όπως κάθε παιδί, έχει την έμφυτη ανάγκη να επαναστατήσει στο προστατευτικό καθεστώς του, κι έτσι θα την αφήσει να φύγει και να ζήσει την «περιπέτεια» (sic.) της ζωής, περνώντας από διάφορα στάδια (πρώιμος έρωτας, σεξουαλική απελευθέρωση, ταξική συνείδηση, σωματική χειραφέτηση), καταλήγοντας στην αναβίωση του παρελθόντος και εν τέλει την απόρριψή του, αγκαλιάζοντας τελικά έναν βαθύτερο, αληθινό εαυτό.

Με μια πικρή κωμική διάθεση, ανάλογη με το ύφος της «Ευνοούμενης», ο Λάνθιμος σχολιάζει καυστικά την κόντρα των φύλων, αλλά με έναν πυρηνικό και πανανθρώπινο τρόπο, τοποθετώντας τη στα πλαίσια μιας ευρύτερης υπαρξιακής αλληγορίας. Η πάλη μεταξύ επιστήμης και πνεύματος είναι το βασικό στοιχείο που προσδιορίζει εξολοκλήρου την αισθητική του έργου, ενώ γίνεται η αφετηρία και το τέλος του ταυτόχρονα. Πρόκειται αναμφίβολα για μία από τις μεγάλες κινηματογραφικές στιγμές της χρονιάς, και μια σπουδαία προσθήκη στην πορεία ενός, φανερά πλέον, μεγάλου δημιουργού που δεν παύει συνεχώς να εκπλήσσει.

Βαθμολογία: