Ένας φτωχός βοσκός, ο Θάνος, ερωτεύεται μια πανέμορφη αρχοντοπούλα, τη Δέσποινα, που είναι κόρη του Βλαχόπουλου, αφέντη της περιοχής. Ο πατέρας της, όπως είναι φυσικό, αρνείται κατηγορηματικά να δώσει την κόρη του σ’ έναν παρακατιανό και προσπαθεί να την παντρέψει με τον Γιάγκο, γιο ενός μεγαλοτσέλιγκα. O Θάνος και η Δέσποινα κλέβονται και καταφεύγουν στα βουνά, καταδιωκόμενοι από ένα απόσπασμα χωροφυλακής αλλά και από τον Γιάγκο ο οποίος, βαθύτατα προσβεβλημένος, ζητά εκδίκηση.
Σκηνοθεσία:
Nίκος Παπατάκης
Κύριοι Ρόλοι:
Όλγα Καρλάτου … Δέσποινα
Γιώργος Διαλεγμένος … Θάνος Ζέκος
Έλλη Ξανθάκη … Κατίνα
Λάμπρος Τσάγκας … Γιάγκος
Καρούσσος Tζαβαλάς … Βλαχόπουλος
Δήμος Σταρένιος … Καραβίδας
Γιάννης Αργύρης … Χαράλαμπος
Νικηφόρος Νανέρης … Περικλής
Μαρία Κωνσταντάρου … Λούλα
Τζόλυ Γαρμπή … Κα Βλαχοπούλου
Νάσος Κεδράκας … Παπαδήμας
Βάσος Ανδρονίδης … Ζαχαρίας
Κεντρικό Επιτελείο:
Σενάριο: Nίκος Παπατάκης
Παραγωγή: Δήμος Θέος, Samuel Wirer
Μουσική: Pierre Barbaud
Φωτογραφία: Jean Boffety, Christian Guillouet
Μοντάζ: Suzanne Cabon, Πάνος Παπακυριακόπουλος, Genevieve Vaury
Κοστούμια: Ρίτα Σφήκα
Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.
Τίτλοι
- Αυθεντικός Τίτλος: Οι Βοσκοί
- Διεθνής Τίτλος: The Shepherds of Calamity
- Εναλλακτικός Τίτλος: Οι Βοσκοί της Συμφοράς
- Εναλλακτικός Τίτλος: Θάνος και Δέσποινα
- Εναλλακτικός Τίτλος: Les Patres du Desordre [συμπαραγωγού]
- Διεθνής Εναλλακτικός Τίτλος: Thanos and Despoina
Κύριες Διακρίσεις
- Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βενετίας.
Παραλειπόμενα
- Μετά το πραξικόπημα του 1967, η χούντα προχώρησε στην επανεξέταση των ταινιών που είχαν πάρει άδεια προβολής πριν από αυτό. Ανάμεσα στις 3 που απαγορεύτηκαν ήταν και η συγκεκριμένη (οι περισσότερες απλά περικόπηκαν). Παρόλα αυτά προβλήθηκε παράνομα σε ελάχιστες αίθουσες το 1968 (και παράλληλα σε κανονικό κύκλωμα αιθουσών στη Γαλλία), για να πάρει κανονική διανομή την περίοδο 1975-76. Κόβοντας όμως μόλις 3.872 εισιτήρια, ήρθε στην προτελευταία θέση ανάμεσα σε 38 ελληνικές ταινίες της σαιζόν.
- Τα γυρίσματα έγιναν στην Πάρνηθα και την Πίνδο. Το τελευταίο τους μέρος έλαβε χώρα υπό άκρα μυστικότητα, μια και είχε ήδη ανέβει το χουντικό καθεστώς και απαγόρευε τις συναθροίσεις άνω των τριών ατόμων. Το δε στάδιο της τελικής επεξεργασίας έγινε στη Γαλλία.
- Πρώτη από τις μόλις 4 ελληνικές ταινίες για την Όλγα Καρλάτου στην πλούσια διεθνή φιλμογραφία της. Με το πέρας των γυρισμάτων, θα παντρευτεί τον Νίκο Παπατάκη στη Γαλλία.
- Ντεμπούτο για τον Λάμπρο Τσάγκα.
Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης
Έκδοση Κειμένου: 19/5/2024
1967, χώρος δράσης: ένα χωριό με παραδοσιακές κοινωνικές και οικονομικές δομές. Φιλμικός χρόνος: από το μεσημέρι του Μ. Σαββάτου έως την Κυριακή του Πάσχα. Ο Θάνος Ζέκος (Γιώργος Διαλεγμένος) είναι ένας φτωχός νεαρός, ορφανός από πατέρα, που μετά την αποτυχημένη μετανάστευση του στη Γερμανία επέστρεψε στο σπίτι της μάνας του (Έλλη Ξανθάκη). Για να μπορέσει να τα βγάλει πέρα, γίνεται βοσκός στην υπηρεσία του μεγαλοκτηματία Καραβίδα (Δήμος Σταρένιος). Στον αντίποδα, η Δέσποινα (Όλγα Καρλάτου) ζει απομονωμένη μέσα στα πλούτη του μεγαλοκτηματία πατέρα της, Βλαχόπουλου (Τζαβαλάς Καρούσος), που προσπαθεί να την καλοπαντρέψει. Τη μέρα της Ανάστασης, όταν όλο το χωριό είναι μαζεμένο στην εκκλησία, ο Θάνος «κλέβει» τη Δέσποινα. Για πάντα στιγματισμένοι και κυνηγημένοι από τους εγγυητές της καθιερωμένης τάξης, οι δυο εραστές έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στην υποταγή και την «απόδραση»…
Οι «Βοσκοί» αποτελούν τη δεύτερη ταινία του Έλληνα της Διασποράς Νίκου Παπατάκη. Γυρίστηκαν το 1967 λίγο πριν την εγκαθίδρυση της χούντας των συνταγματαρχών, αλλά προβλήθηκαν στην Ελλάδα το 1975. Το φιλμ εντάσσεται στο ρεύμα της μεγάλης αλλαγής στον Ελληνικό Κινηματογράφο που συντελέστηκε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1960, με την ανάδειξη σκηνοθετών όπως ο Γλυκοφρύδης, ο Μανθούλης, ο Θέος, ο Δαμιανός κ.α. Κύρια χαρακτηριστικά του ρεύματος είναι υιοθέτηση των μεταλλαγών της φιλμικής εκφραστικής, η ριζοσπαστική πολιτικοποίηση και η εισαγωγή των ιδεολογικών ρευμάτων της Αμερικής και του γαλλικού Μάη. Οι «Βοσκοί» είναι μία από τις ταινίες που όρισαν τη διαδικασία αυτής της μεταμόρφωσης. Ο Παπατάκης ασχολείται, όπως και στις «Αβύσσους», με τις σχέσεις αφέντη-δούλου και απεικονίζει τα θέματα της ταπείνωσης και της εξέγερσης, αυτή τη φορά στην κλίμακα ενός ολόκληρου έθνους, θέλοντας να καταδείξει τη ζοφερή ελληνική πραγματικότητα του 1967.
Ο Παπατάκης δεν είναι ο σκηνοθέτης-καλλιτέχνης. Χρησιμοποιεί τον κινηματογράφο ως όπλο για μαχητικές, ανατρεπτικές ταινίες, χωρίς μανιχαϊστική οπτική, χωρίς παγιωμένη ιδεολογία. Είναι ένας συνεπής αναρχικός που ακολουθεί το επαναστατικό του ένστικτο. Για να καταγγείλει τις προσβολές, τις ταπεινώσεις, τις διώξεις που υφίστανται οι παρίες της κοινωνίας, ωθεί τους ηθοποιούς του σε έναν παροξυσμό συναισθημάτων, λέξεων και πράξεων. Οι διάλογοι, οι στάσεις δεν έχουν τίποτα φυσικό, ρεαλιστικό, σταδιακά το φανταστικό επιβάλλεται. Στο βάθος αχνοφέγγει η αρχαία τραγωδία: όχι ως έργο των θεών, αλλά ως αποτέλεσμα της αποξένωσης που πηγάζει από την κοινωνική υποκρισία, τον πολιτικό, ηθικό και θρησκευτικό κομφορμισμό.
Κάτω από την ανιχνευτική κάμερα του Παπατάκη, το καταραμένο ρομάντζο του Θάνου και της Δέσποινας λειτουργεί ως πρόσχημα για την περιγραφή των στεγανoποιημένων κοινωνικών στρωμάτων της ελληνικής υπαίθρου: οι γαιοκτήμονες, οι ζωέμποροι και οι δούλοι. Παράλληλα αναδεικνύονται η παντοδυναμία της πατριαρχίας, η ακαμψία της «τιμής» που καταστέλλει το σεξουαλικό ένστικτο, η βαρβαρότητα, οι δεισιδαιμονίες και οι ταξικές προκαταλήψεις.
Ο Παπατάκης καταφέρνει να αποσπάσει εντυπωσιακές εικόνες από το άγονο ελληνικό τοπίο χάρη στην έξοχη ασπρόμαυρη φωτογραφία του Jean Boffety, που καθηλώνει με την πρωτοτυπία του κάδρου και τους ασυμβίβαστους σύγχρονους «ήχους» του Pierre Barbaud.
Οι «Βοσκοί», το τραχύ διαμάντι ενός μοναχικού και απαιτητικού σκηνοθέτη, είναι το πιο προσιτό από τις ταινίες του Παπατάκη. Κι ενώ ξεκινά με τη σχολαστική παρατήρηση των εθίμων μιας κλειστής κοινωνίας, σταδιακά διαθλάται σε μια νατουραλιστική και λυρική αλληγορία πάνω στις πατριαρχικές εξουσιαστικές δομές, στον παροξυσμό της εξέγερσης και του τρελού έρωτα και τελικά διαστέλλεται σε πανανθρώπινο μύθο.
Βαθμολογία:
Γκαλερι φωτογραφιων
