Στους Διαδρόμους

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 22/1/2019

Το καουρισμακικό ύφος, που συνοψίζεται στα εσωτερικευμένα συναισθήματα και το σαφές μεν αλλά σιωπηλά διατυπωμένο πολιτικοκοινωνικό μήνυμα, συνεχίζει να εξάγεται και πέραν του σκανδιναβικού μπλοκ όπως αποδεικνύει το τρυφερό αυτό φιλμ από τη Γερμανία. Η διαφορά βρίσκεται στο γεγονός πως το κωμικό στοιχείο εδώ είναι ακόμη πιο λεπτό και υποδόριο (χωρίς αυτό να σημαίνει και πιο εύστοχο ή καλύτερο γενικότερα) από αυτό του καταξιωμένου φινλανδού δημιουργού και πως όσο προχωράει η πλοκή αυτό παραμερίζεται εσκεμμένα όλο και περισσότερο για να αναδειχθεί μια πιο σοβαρή πλευρά που τελικά επικρατεί. Υπάρχει σίγουρα πολύ «ψωμί» σε επίπεδο κοινωνικού προβληματισμού, που κινείται στο ευρύτερο πλαίσιο μιας Γερμανίας που ναι μεν βγάζει προς τα έξω την εικόνα μιας πανίσχυρης, αδιαμφισβήτητης οικονομικής δύναμης στην ευρωπαϊκή περιφέρεια και παγκοσμίως αλλά κάτω από το χαλί κρύβει μια κοινωνία γεμάτη ανισότητες μεταξύ των διάφορων ομάδων των πολιτών της σε βιοτικό επίπεδο και δυσκολίες προσαρμογής, που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται και στο ανεπούλωτο ακόμη τραύμα της διχοτόμησης της χώρας, τουλάχιστον για όσους πρόλαβαν να το ζήσουν. Όλη αυτή η απεικόνιση γίνεται με εξαιρετικά διακριτικό τρόπο, δίχως να δίνει την αίσθηση μιας πομπώδους και διδακτικής πολιτικής τοποθέτησης μιας και το σενάριο βάζει σε προτεραιότητα τις προσωπικές ιστορίες των χαρακτήρων. Οι κοινωνικές σημάνσεις υπάρχουν και φαίνονται καθαρά, αλλά πάντα βρίσκονται στο φόντο χωρίς να υπερκαλύπτουν τους ήρωες.

Παρόλο που η κινηματογράφηση φαινομενικά αποστασιοποιεί και αποφεύγει τη συγκινησιακή φόρτιση ακόμη και σε σημεία που θα «σήκωναν» μια τέτοια μεταχείριση (ιδιαίτερα μελετημένα τα μεγάλου εύρους κάδρα που με τη συμμετρία τους συμβολίζουν και την καλοστημένη βιτρίνα που προσπαθεί να προωθήσει ως πραγματική απεικόνιση της εσωτερικής της κατάστασης), είναι ακριβώς αυτή η ψύχραιμη ματιά και η μετρημένη δοσολογία συναισθημάτων που καθιστούν το σύνολο πιο ειλικρινές και πιο λεπτεπίλεπτο σε επίπεδο καταγραφής και δίνουν μεγαλύτερη αξία στις σκηνές που «σπάνε» το κλίμα που γενικά επικρατεί. Ίσως τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει το φιλμ να εξάγονταν και με μεγαλύτερη οικονομία σε κινηματογραφικό χρόνο (δεδομένου του ότι λίγα συμβαίνουν εδώ, οι δυο ώρες ίσως να μπορούσαν να περικοπούν σε μια διάρκεια ελαφρώς πάνω από μιάμιση ώρα) και αυτό να οδηγούσε σε μια νοηματική συμπύκνωση από την οποία θα προέκυπτε μεγαλύτερο όφελος για τον θεατή μιας και τα μηνύματα θα αναδεικνύονταν καλύτερα. Ακόμη κι έτσι, τα όσα έχει να πει το σενάριο αλλά και ο τρόπος με τον οποίο τα διατυπώνει επιβεβαιώνουν την ήρεμη δύναμη του γερμανικού κινηματογράφου όταν αποφασίζει να στρέψει τον καθρέφτη προς την κατεύθυνση της κοινωνίας από την οποία πηγάζει.

Ειδικής μνείας αξίζει η Sandra Huller η οποία δύο χρόνια μετά την πολυδιάστατη, αριστοτεχνική ερμηνεία της στο «Toni Erdmann», που δεν έλαβε τη δέουσα αναγνώριση από το ίδιο σινεφίλ κύκλωμα που αγάπησε το συγκεκριμένο φιλμ, παραδίδει εδώ κάτι εντελώς διαφορετικό, πλήρως συντονισμένη στο εσωστρεφές ύφος του Stuber, ταυτόχρονα όμως ξεχωρίζοντας σαν ένας πομπός χαμηλότονης θετικότητας που προσφέρει τη λύτρωση σε πολλά μικρά πακέτα, λειτουργώντας ως το τέλειο αντίβαρο στους πιο μελαγχολικούς συμπρωταγωνιστές της. Πολλές φορές μοιάζει σαν να θέλει να ξεπροβάλλει από το «κέλυφος» του σεναρίου κάτι που να μοιάζει με αμερικάνικη δραμεντί, ωστόσο αυτό δεν συμβαίνει ποτέ. Το «Στους Διαδρόμους» είναι από την αρχή μέχρι το τέλος όσο διακριτικά ευαίσθητο και οξυδερκές θα περίμενε κανείς από μια δημιουργία της αποκαλούμενης «βερολινέζικης σχολής», και ακόμη και αν τα πορίσματα στα οποία καταλήγει δεν ανήκουν σε μια εξίσου υψηλή συνομοταξία νοημάτων όπως αυτή των καλύτερων στιγμών για παράδειγμα ενός Petzold ή μιας Ade ή έχουν ξαναειπωθεί πιο εύστοχα, η αλήθεια που βρίσκεται στις αναπαραστάσεις βιωμάτων που υπάρχουν εδώ αρκεί για να καταστήσει τη φωνή της συγκεκριμένης ταινίας απαραίτητη προσθήκη στον μεγάλο «μπουφέ» της σύγχρονης ευρωπαϊκής κινηματογραφικής παραγωγής που ευτυχώς αφουγκράζεται ακόμη τα λεπτά ζητήματα του κοινωνικού περιβάλλοντος εντός του οποίου διαμορφώνεται.

Βαθμολογία: