Πεσμένα Φύλλα

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 28/11/2023

Είναι ευτύχημα που μετά την ανακοίνωση ότι η “Άλλη Όψη της Ελπίδας” θα ήταν η τελευταία του ταινία, ο Άκι Καουρισμάκι αναθεώρησε και μας προσέφερε φέτος αυτό το γλυκύτατο δημιούργημα που μέσα σε μόλις 80 μεστά λεπτά περικλείει όχι μόνο το απαύγασμα της καθόλα αναγνωρίσιμης καλλιτεχνικής του ιδιοσυγκρασίας αλλά και έναν εξαιρετικά συντονισμένο φόρο τιμής στο σινεμά που την επηρέασε.

Τρεις δεκαετίες έχουν περάσει από το πέρας της Προλεταριακής Τριλογίας και η απελπισία της πραγματικότητας εντός του καπιταλισμού γίνεται ολοένα πιο έντονη, όπως βλέπουμε μέσα από σκηνές που στο μεγαλύτερο κομμάτι τους δεν χρήζουν διαλόγων, ακριβώς όπως οι χαρακτήρες που προτιμούν να επιδίδονται σε μικρά ιδιόρρυθμα ξεσπάσματα, όπως το καραόκε πάνω στη Σερενάτα του Σούμπερτ. Δεν χρειάζεται να περιγραφούν με λέξεις οι επισφαλείς ζωές των δύο πρωταγωνιστών, που προσπαθούν να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλον αποκρύπτοντας τα πενιχρά υλικά τους μέσα και ισχυροποιούν την ανάγκη για μια αγάπη που υπερβαίνει την πραγματικότητά τους. Η φιλμική γλώσσα του Καουρισμάκι καταγράφει αυτές τις στιγμές με σφιχτοδεμένη απλότητα και μια πνευματικά ώριμη σύνδεση με ένα σινεμά που καλύπτει από τον Μπρεσόν και τον Γκοντάρ μέχρι τον ΜακΚάρεϊ και τον Τζάρμους, σε ένα εναρμονισμένο σύνολο που προσεγγίζει την απόπειρα της πανανθρώπινης επιθυμίας της σύνδεσης δύο μοναχικών υπάρξεων.

Το άχρονο που επικρατεί στον αέρα της ταινίας του Καουρισμάκι βρίσκει υλική διέξοδο με τη συνύπαρξη πεπαλαιωμένων τεχνολογικών συσκευών με ειδησεογραφικά νέα που μιλούν για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ενώ μια ένδειξη φαίνεται να τοποθετεί τη δράση στο 2024. Υπάρχει όμως μια ποιητική διάθεση που επιτάσσει αυτού του είδους την απροσδιοριστία, ένας διάχυτος κλασικός ρομαντισμός που χρειάζεται για να ξεδιπλωθεί το παραμύθι καθώς οι ήρωες περνούν από μια ανελέητη σειρά ατυχών γεγονότων, τα οποία ο Καουρισμάκι καταγράφει με μια κάμερα ελαφριά σαν χάδι και μια χρωματική παλέτα μουντών αποχρώσεων με το περιστασιακό ξέσπασμα έντονου χρώματος σε κάποιο ρούχο ή αντικείμενο. Το χρονικό παράδοξο βρίσκει ιδανική σύνδεση με εξίσου άτοπες δηλώσεις που ηχούν απρόβλεπτα, και λειτουργούν από τους εκφέροντες ως ελάχιστα δείγματα μοναδικότητας μέσα σε έναν κόσμο που ενισχύει τη μαζοποίηση. Παράλληλα εκφράζει τον φαύλο κύκλο της αδιέξοδης αυτοκαταστροφής από τον οποίο μπορεί να βγει κανείς μέσω -τι άλλο- της αγάπης, εκεί που κάθε ελπίδα μοιάζει χαμένη.

Σε σχέση με τη “Γυναίκα με τα Σπίρτα” και παρά την άμεση θεματική τους σύνδεση, τα “Πεσμένα Φύλλα” κουβαλούν πάνω τους μια στωικότητα που έρχεται με τα χρόνια και που, παρά τη φαινομενική τους εξωτερική ομοιότητα, διαφέρει στην ουσία της από την απάθεια. Η δυσοίωνη ατμόσφαιρα αντικαθίσταται από μια άτεγκτη πίστη ότι όλα θα πάνε καλά σε πείσμα των γεγονότων, όχι με την έννοια της μοίρας, καθότι η αιτιοκρατία χαρακτηρίζει κι αυτή την ταινία, αλλά με τη γλυκύτητα που διέπει κάθε καρέ αυτού του φιλμ. Άλλωστε το σινεμά του Καουρισμάκι ποτέ δεν ξεπέφτει στον καθοδηγούμενο συναισθηματισμό, και παρόλη την αίσθηση ότι δεν προσθέτει ουσιαστικά κάτι σε όσα ήδη χαρακτηρίζουν τη φιλμογραφία του, εδώ μοιάζει να αναγνωρίζει και ο ίδιος τη θέση του και τη συνύπαρξη των ταινιών του με το σινεμά των προκατόχων του, προσφέροντας μια αξιοπρόσεκτη προσθήκη της χαρακτηριστικής του ματιάς γύρω από τον κόσμο και τους ανθρώπους που ζουν σε αυτόν.

Βαθμολογία: