Νεαροί Εραστές

Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης

Έκδοση Κειμένου: 4/9/2022

«Ό έρωτας δεν έχει ηλικία»∙ ακούγεται συχνά για ανθρώπους που αυτό το συναίσθημα υπερισχύει από οτιδήποτε άλλο στη ζωή τους. Οι κεραυνοί του χτυπούν από προ-εφήβους μέχρι ηλικιωμένους, και οι δοκιμασίες της καρδιάς είναι συχνά ανεξέλεγκτες. Οι «Νέοι εραστές», τέταρτη ταινία της γαλλίδας σκηνοθέτιδας Carine Tardieu, αφηγείται μια ασύμβατη ιστορία αγάπης μεταξύ της 70χρονης Shauna (Fanny Ardant) και του κατά 25 χρόνια νεότερου Pierre (Melvil Poupaud). Πρόκειται για δύο χαρακτήρες που βρίσκονται πρακτικά σε αντιδιαμετρική θέση: αυτή, μια συνταξιούχος αρχιτέκτονας, πεπεισμένη ότι έχει αφήσει στην άκρη τη συναισθηματική της σφαίρα για να ζήσει ήρεμα τα χρόνια της ζωής που της απομένουν, κι αυτός, ένας γιατρός στο αποκορύφωμα της καριέρας του και με μια αξιοζήλευτη οικογένεια πίσω του.

Το σενάριο της ταινίας είναι μια προσαρμογή ενός προσχεδίου της σκηνοθέτιδας Solveig Anspach (1960-2015) που εμπνεύστηκε από την πραγματική ζωή της μητέρας της, της πρώτης ισλανδής αρχιτέκτονος. «Η απάντηση στον φόβο του θανάτου με την επιθυμία για ζωή είναι το θέμα αυτής της ταινίας, και αυτό μου μετέφερε η Solveig με αυτή την ιστορία», διευκρινίζει η Tardieu. Και δεν υπάρχει πιο αποτελεσματικός τρόπος να εκφραστεί αυτή η ιδέα από μια μεγάλη αγέραστη ιστορία αγάπης, την οποία ελάχιστοι ηθοποιοί θα μπορούσαν να έχουν κάνει τόσο εκλεπτυσμένη, συγκινητική και πιστευτή όσο η παντοτινά γοητευτική Fanny Ardant και ο ακατανόητα υποτιμημένος  Melvil Poupaud («Θέλημα Θεού», «Ιστορίες του Καλοκαιριού»).

Ο μηχανισμός που κινεί τα νήματα της πλοκής λειτουργεί πάνω στην πλατφόρμα  μιας ιστορίας «αδύνατου έρωτα», και επικεντρώνεται στις συνέπειες που αναπόφευκτα προκαλούνται στον κοινωνικό περίγυρο. Αφενός η Shauna ερωτεύτηκε μετά από πολύ καιρό, αλλά είναι ολοένα και πιο συνειδητοποιημένη για τον χρόνο που αναπόφευκτα περνά μπροστά της με εκφυλιστικά σημάδια. Ο Pierre, από την πλευρά του, δεν κρύβει με κανέναν τρόπο τα συναισθήματά του, αναστατώνοντας και διαταράσσοντας την «κανονικότητα» της οικογένειας αλλά και του φιλικού του περιβάλλοντος.

Είναι όμως έτσι; Ή πρόκειται για μια στρεβλή και επίπλαστη κανονικότητα; Η σύζυγος του (Cecile de France ) -που παραδέχεται ότι και η ίδια τον έχει απατήσει- αντιπροσωπεύει τον ψεύτικο αστικό προοδευτισμό: θα  δεχόταν την προδοσία του συζύγου της, αν είχε συμβεί με μια γοητευτική και νεαρή γιατρό, αλλά όχι με μια 70χρονη συνταξιούχο. Παρόμοια και ο φίλος και συνάδελφος του τον κατηγορεί με μέγιστη υποκρισία επειδή δήθεν τον εξέθεσε, επειδή εκείνος τους έφερε κοντά. Αταίριαστη ευαισθησία για έναν μάλλον γλοιώδη άνθρωπο που κορτάρει άγαρμπα -και με φτωχά αποτελέσματα- όποια γυναίκα κινείται γύρω του. Ακόμη και η ουμανίστρια κόρη της Shauna αντιδρά πολύ έντονα και με σκληρότητα σε αυτή τη σχέση. Το κρίσιμο ερώτημα είναι: θα ήταν το ίδιο ισχυρές οι αντιδράσεις αν η ηλικιακή διαφορά ήταν αντίστροφη; Προφανώς όχι, υπάρχουν γύρω μας πλείστα παραδείγματα που γίνονται αποδεκτά. Άρα αυτό που σοκάρει είναι η κατάρριψη ενός ακόμη κοινωνικού στερεότυπου.

Ο έρωτας δεν είναι κάτι που μπορείς να διαλέξεις, απλώς έρχεται σαρωτικά και σε πετάει από την πεπατημένη. Είναι αναζωογονητικό να σκεφτόμαστε αυτή τη δύναμη του πάθους, που δεν επιλέγει χρόνο, τόπο ή ηλικία για να εκδηλωθεί, μη μετρώντας τις συνέπειες στον ανατρεπτικό χαρακτήρα του. Η Tardieu χτίζει μεθοδικά και αβίαστα αυτή την ιστορία με διαδοχικές απώλειες: θάνατος, χωρισμός, μοναξιά, εκφυλιστική ασθένεια. Ωστόσο, όλα αυτά τα εμπόδια γκρεμίζουν τη γέφυρα μετάβασης, αλλά και τη χτίζουν, δίνοντας τη δυνατότητα στη Shauna και στον Pierre να τη διαβούν μαζί.

Η σκηνοθεσία της Tardieu χαρίζει ρευστότητα στην αφήγηση, ενώ αντιμετωπίζει με ιδιαίτερη τρυφερότητα τους χαρακτήρες της παρά το δύσκολο και ακανθώδες θέμα. Χάρη στις εξαιρετικές ερμηνείες των Cecile de France, Florence Loiret Caille και Sharif Andoura, οι δευτερεύοντες χαρακτήρες αποκτούν υπόσταση και σημασία, και νιώθουμε την ιστορία ως πολύ ρεαλιστική.

Οι «Νέοι Εραστές» δεν είναι μια συνταρακτική ιστορία μοιραίου πάθους, αλλά μάλλον μια χαμηλότονη και γλυκόπικρη ματιά στο μικρό σύμπαν των δύο ερωτευμένων πρωταγωνιστών. Η Carine Tardieu εξερευνά μια αμφιλεγόμενη αλλά όχι λιγότερο γνήσια αγάπη, δημιουργώντας μια παραβολή για το πώς ο έρωτας μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μας ανά πάσα στιγμή, ακόμη κι όταν είναι λιγότερο αναμενόμενος. Με αδιόρατο τρόπο θέτει ερωτήματα που αγγίζουν τον θεατή: γιατί πρέπει οι δυο ερωτευμένοι να αναγκαστούν, λόγω του αδυσώπητου χρόνου και των οικογενειακών αναγκών, να εγκαταλείψουν την ευτυχία τους; Γιατί να μην μπορούν να προσπαθήσουν με όλες τους τις δυνάμεις να είναι αληθινά ευτυχισμένοι, ο ένας με τον άλλον, για όσο διάστημα ακόμη «θα αναπνέουν τον ίδιο αέρα»;

Βαθμολογία: