Γκρέμλινς

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 28/12/2019

Πώς γίνεται να καταστρέφονται τα Χριστούγεννα, κι αυτό να αποτελεί μία από τις πλέον νοσταλγικές γιορτινές αναμνήσεις που μας έχει δώσει το εμπορικό σινεμά; Την απάντηση τη δίνει ο Joe Dante και η σύμπραξη Columbus, Spielberg, που παίζουν στα δάχτυλα το μεταίχμιο ανάμεσα στο ώριμο και το οικογενειακό σινεμά. Εδώ η απάντηση τους είναι απλή, και ονομάζεται χιούμορ.

Κάθε χριστουγεννιάτικη ιστορία επιβάλλεται να εμπεριέχει ένα παραμυθικό στοιχείο. Στην περίπτωση αυτή, έχουμε τον πατροπαράδοτο «καλικάντζαρο» (που για τους Αμερικανούς αντιστοιχεί στα γκρέμλιν), αλλά όχι με θρησκευτική επιβλητικότητα, αλλά με αυτή της φύσης. Πολύ απλά, η παραβολή θέλει τον άνθρωπο να πρέπει να προσέχει πολύ καλά όταν «παίζει» με τη δύναμη της φύσης, γιατί αν δεν ακολουθήσει τους δικούς της αυστηρούς κανόνες… το αποτέλεσμα γνωστό και πλέον διαχρονικό όσο κι επίκαιρο. Μάλιστα, αντίθετα με άλλες παρόμοιας υφής ταινίες, το μήνυμα εδώ δεν περνάει διόλου αδιόρατο, αλλά τονίζεται με ποικίλους τρόπους και με προσεγμένες λεπτομέρειες, ανάμεσα βέβαια σε μια ταινία που παρέχει χάος από αυτές.

Ο Dante, χαρακτηριστικός σκηνοθέτης της αρμάδας Spielberg των 1980, έχει φυσικά εντολή να παράγει κάτι το ψυχαγωγικό. Δεν θα λέγαμε όμως «πρωτίστως», μια κι έχοντας προϋπηρεσία στο «Ουρλιαχτό», είναι ο κατάλληλος για να αποδώσει με σκοτεινό τρόπο κάτι που δεν διώχνει από την οθόνη καμία ηλικία. Αυτό επιτυγχάνεται με τον σχεδιασμό των μικρών τεράτων, που παρότι σκορπούν τον πανικό, έχουν μια μόνιμα αστεία υφή. Καμία σκηνή τους δεν εμμένει για πολλά δευτερόλεπτα δίχως χιούμορ, ενώ ακόμα και τα πτώματα που αφήνουν πίσω τους παρουσιάζονται έτσι ώστε να μη μας χαλάσουν το κέφι. Απόγειο αυτής της δολοφονικής αθωότητας η σκηνή στο σινεμά, όπου τα μικρά διαβολάκια τραγουδάνε στους ρυθμούς των επτά νάνων. Για να μην ξεχνάμε και τα απίθανα κάλαντα.

Βέβαια, είναι φανερό ότι αν δεν υπήρχε ο Columbus στο σενάριο, η ταινία μπορεί να έβγαινε κι ακατάλληλη για ανηλίκους. Είναι πασιφανής η πάλη ανάμεσα στους δύο δημιουργούς επί κάθε σχεδόν σκηνής, με τον σκηνοθέτη να έχει ως όραμα το θρίλερ, και τον σεναριογράφο την οικογενειακή κωμωδία. Ισορροπιστής αυτών των δύο παραμέτρων είναι φυσικά ο Spielberg, και κερδισμένος το ευρύ κοινό που απέκτησε ένα τόσο γλυκό πλάσμα όπως το μογκουάι, και μαζί ένα τόσο πετυχημένο τερατάκι όπως το γκρέμλιν.

Το φιλμ δεν θα ξεπεράσει ποτέ τον πήχη μιας εύστοχης ψυχαγωγικής ταινίας, μια κι ενώ πετυχαίνει τη χρυσή τομή σε όσα ήδη αναφέραμε, πάσχει ταυτόχρονα και από ισχυρή ταυτότητα. Είναι φανερό ότι χάθηκε η ευκαιρία για το απόλυτο ενήλικο cult, για χάρη ενός εμπορικού προϊόντος. Η φύση εντέλει δεν θα πάρει την εκδίκηση της, αλλά θα δώσει μια ευκαιρία στον άνθρωπο να γελάσει με τη δύναμη της. Η οικογένεια Πέλτζερ που έπαιξε με αυτήν, θα μείνει αλώβητη και αγαπητή για το κοινό, που μπορεί και πάλι να κοιμάται ήσυχο. Έτσι, ενώ το μήνυμα είναι διάχυτο καθ’ όλη την ταινία, είναι μαζί και αναίμακτο.

Ακόμα κι έτσι, τα Γκρέμλιν είναι τόσο χαριτωμένα που μπορούν ακόμα και σήμερα -και πολύ φοβάμαι κι αύριο ή μεθαύριο- να βρίσκουν το κοινό τους, και να πασχίζουν να περάσουν ένα μάθημα στη σύγχρονη ανθρωπότητα, που από τη στιγμή που ένιωσε παντοδύναμη με τα «γκάτζετ» της, πιστεύει ότι είναι και ο πλέον δυνατός παράγοντας σε ένα σύμπαν με αρχέγονο ιδιοκτήτη τη σκληρότερη μητέρα όλων, τη φύση…

Βαθμολογία:

Κριτικός: Νίκος Ρέντζος

Έκδοση Κειμένου: 30/12/2020

Το 1984 ήταν μια πάρα πολύ καλή χρονιά για το Χόλιγουντ και γενικότερα για το εμπορικό σινεμά! Είναι απίστευτο πόσες ταινίες που σήμερα θεωρούμε κλασικές στο είδος τους κυκλοφόρησαν εκείνη τη χρονιά. Αν ανατρέξετε στην σχετική σελίδα του IMDB θα εκπλαγείτε! Εκείνη τη χρονιά λοιπόν έρχεται και μια πολύ ιδιαίτερη (ειδικά για την εποχή της) ταινία, που μας συστήνει τα πασίγνωστα πλέον Γκρέμλινς! Ο τίτλος ακριβώς ο ίδιος, Gremlins! Ένα σκοτεινό παραμύθι, με μοναδική ποιότητα στην παραγωγή αλλά και στη δημιουργία του.

Ο Κρις Κολόμπους έχει γράψει ένα σενάριο λίγα χρόνια πριν, τον καιρό που στην γκαρσονιέρα που νοίκιαζε, άκουγε τα ποντίκια να περπατάνε μέσα στους τοίχους. Συνέλαβε λοιπόν την ιδέα των πλασμάτων που προσπαθούν να διαλύσουν τα πάντα, χωρίς καμία λογική, τα λεγόμενα Γκρέμλινς. Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι η ονομασία των πλασμάτων δεν ανήκει στον Κολόμπους αλλά υπήρχε ήδη από την εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Βρετανοί και Αμερικανοί πιλότοι ανέφεραν θεάσεις μικροσκοπικών πλασμάτων που προκαλούσαν βλάβες στα αεροπλάνα τους αλλά και γενικότερα στα μηχανήματά του στρατού. Εδώ ο Κολόμπους φτιάχνει ένα ολόκληρο παραμύθι βασισμένο σε αυτά τα πλάσματα. Ένα παραμύθι υπερβολικά σκοτεινό, που παρότι ο Σπίλμπεργκ ανέλαβε την παραγωγή γιατί λάτρεψε το σενάριο, συμβούλεψε τον Κολόμπους να βάλει περισσότερο χιούμορ και να αποφύγει κάποιες υπερβολικά βίαιες στιγμές.

Το επόμενο βήμα ήταν η εύρεση σκηνοθέτη και αφού ο Σπίλμπεργκ απέκλεισε τον πρώτο του υποψήφιο, Τιμ Μπάρτον, λόγω έλλειψης εμπειρίας σε μεγάλες παραγωγές, έδωσε την ταινία στον Τζο Ντάντε, που μόλις είχε κάνει επιτυχία με το The Howling. Στο πολύ καλό σενάριο του Κολόμπους έρχεται να προστεθεί η υψηλή αισθητική ματιά του Ντάντε και τα εκπληκτικά τεχνικά εφέ του Κρις Γουάλας, για να μας δώσουν το τελικό αποτέλεσμα που έμελλε να αφήσει εποχή. Σύμφωνα με πολλές πηγές, το μεγαλύτερο μέρος αυτού που εμείς γνωρίζουμε σήμερα σαν Gremlins, οφείλεται στον σκηνοθέτη, Τζο Ντάντε, ο οποίος, σημειωτέον, μέχρι και σήμερα δηλώνει περισσότερο ικανοποιημένος από το Gremlins 2 παρά από την πρώτη ταινία.

Η ιστορία μας ξεκινά στην Τσάινα Τάουν και ο εφευρέτης Ράνταλ Πέλτζερ μας διηγείται πως οδηγήθηκε σε ένα μικρό μαγαζάκι, αναζητώντας ένα Χριστουγεννιάτικο δώρο για τον γιο του, Μπίλι. Εκεί θα βρει σε ένα μικρό σεντούκι ένα Μαγκουάι και θα το αγοράσει. Το Μαγκουάι είναι ένα μικρό τριχωτό ζωάκι, που όμως θα προκαλέσει πολλά προβλήματα στην πορεία, καθώς υπάρχουν τρεις κανόνες που δεν πρέπει ποτέ να παραβιάσει κανείς. Μην το βάζεις σε πολύ δυνατά φώτα, μην το βρέξεις και κυρίως μην το ταΐσεις ποτέ μετά τα μεσάνυχτα. Ο Πέλτζερ παίρνει το Μαγκουάι σπίτι και μια μέρα μετά συμβαίνει το πρώτο ατύχημα, όταν ένας φίλος του Μπίλι θα ρίξει κατά λάθος νερό στο πανέμορφο πλασματάκι. Σύντομα ξεπετάγονται από την πλάτη του μερικές τριχωτές μπάλες, που σε λίγα λεπτά μεταμορφώνονται σε νέα μαγκουάι! Πάει ο ένας κανόνας! Το επόμενο βράδυ βρίσκει και τον επόμενο κανόνα να έχει καταπατηθεί και τα νέα – όχι και τόσο αθώα- μαγκουάι τρέφονται μετά τα μεσάνυχτα. Την επόμενη μέρα τα τριχωτά πλασματάκια έχουν πια μεταμορφωθεί σε άσχημα τερατάκια με κοφτερά δόντια και νύχια και αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται και να σκορπούν τον πανικό στην πόλη.

Η ταινία έχει αρκετά πράγματα που την κάνουν μοναδική και που την διατηρούν μέχρι σήμερα φρέσκια. Υπάρχει μια φοβερή ισορροπία σε όλα τα “υλικά”! Το σενάριο, η σκηνοθεσία, η μουσική, οι ερμηνείες (ακόμα και ο εκπληκτικός σκύλος!), τα σκηνικά, τα τεχνικά εφέ, τα ανιματρόνικς, οι μαριονέτες, όλα λειτουργούν υποδειγματικά και προφανώς εδώ παίζει ρόλο ο μαέστρος, Τζο Ντάντε, αλλά και οι παραγωγοί, Σπίλμπεργκ και Κένεντι.

Η ατμόσφαιρα της ταινίας είναι παραμυθένια και στα σημεία που βλέπουμε τη χιονισμένη πόλη θυμίζει Χριστουγεννιάτικη καρτ ποστάλ. Σε αυτή όμως την ειδυλλιακή μικρή πόλη με τα όμορφα στολισμένα σπίτι βλέπουμε να εκτυλίσσεται σύντομα μια ιστορία τρόμου με κωμικά στοιχεία. Τα Γκρέμλινς κάνουν τα πάντα άνω κάτω και διασκεδάζουν με την καταστροφή των πάντων. Μηχανήματα και κτίρια διαλύονται και τα διαβολικά πλάσματα το καταδιασκεδάζουν ενώ παράλληλα διακωμωδούν τα πάντα. Τα ίδια τα Γκρέμλινς δεν είναι τίποτα άλλο παρά καρικατούρες ανθρώπινων χαρακτήρων, κάτι που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο στη δεύτερη ταινία.

Σπάνια περίπτωση ταινίας που δικαιολογεί απόλυτα τον χαρακτηρισμό της ως κωμωδία τρόμου. Σίγουρα η κωμωδία υπερτερεί αλλά υπάρχουν σκηνές που θα μπορούσαν να ανήκουν σε καθαρή ταινία τρόμου. Ωστόσο, αν με ρωτήσει κανείς σε ποιο είδος θα τοποθετούσα τα Γκρέμλινς, θα επέλεγα το παραμύθι τρόμου και ας μην υπάρχει επίσημα ως κινηματογραφικό είδος. Νομίζω μάλιστα ότι αν κάποιος μου έβαζε να διαλέξω το καλύτερο κινηματογραφικό παραμύθι τρόμου, θα έδειχνα ξανά αυτή την ταινία. Η ατμόσφαιρα από το πρώτο έως το τελευταίο πλάνο μυρίζει παραμύθι! Λυπάμαι που ο Ντάντε δεν μας έδωσε κι άλλα τέτοια αλλά χαίρομαι που μπόρεσε να μας δώσει αυτό!

Βαθμολογία: