Τα cult της Ελληνικής Επανάστασης του 1821! * Filmy.gr

Συντάκτης: Σταύρος Γανωτής

Η Επανάσταση του ’21 σημάδεψε τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας κι αιχμαλώτισε το πνεύμα των καλλιτεχνών μας. Σωστά; Μέγα λάθος, τουλάχιστον όσον αφορά τον κινηματογράφο. Μονάχα ελάχιστες αναλογικά ταινίες αναφέρονται άμεσα στο ’21 κι από αυτές, οι πιο πλούσιες ως παραγωγές γυρίστηκαν με λεφτά της χούντας, για ευνόητους «πατριωτικούς» λόγους. Θα μου πείτε, πού να βρεθούν χρήματα στην ψωροκώσταινα για φουστανέλες και κομπάρσους. Έλα όμως που τα βουκολικά δράματα ήταν περισσότερα! Πιο λογικό να εμπνεύσει το σινεμά μας η Μαρία Πενταγιώτισσα ή η βοσκοπούλα με τον αγαπητικό της (5 εκδοχές…) από τον Θόδωρο Κολοκοτρώνη ή τον παντελώς άφαντο Αθανάσιο Διάκο! Και οι σύγχρονοι; Τώρα που υπάρχει μια δυνατότητα για υπερπαραγωγή που θα συνδυάζει ιστορία με άποψη; Στο ντοκιμαντέρ του Σκάι θα μείνουμε ή σε κάποιες φιλότιμες b-movies με μάλλον “υπερ-πατριωτικό” πρόσημο; Πού θα πάει, θα θυμηθούν οι δημιουργοί μας πως ο Έλληνας κέρδισε την ελευθερία του “σπάζοντας αβγά” κι όχι με πορείες που λήγουν μόλις φτάνουν στο τέλος της διαδρομής… Φοβιστική λέξη η επανάσταση, μη μου πείτε!

Τέλος πάντων, ας πιάσουμε πέντε από αυτές, μάλλον τις σημαντικότερες, όχι για να τις χαϊδέψουμε απαραίτητα, αλλά επειδή γουστάρουμε αυτή τη συγκεκριμένη ημέρα να τις βλέπουμε στην τηλεόραση. Πάντα θα το λέω ότι ένα έργο δεν χρειάζεται να είναι καλό ποιοτικά για να κερδίσει το κοινό του. Περί αυτού, ιδού τα cult της Ελληνικής Επανάστασης του 1821…

Μπουμπουλίνα (1959)

Σκηνοθεσία: Κώστας Ανδρίτσος

Με τους: Ειρήνη Παππά, Ανδρέας Μπάρκουλης, Χριστόφορος Νέζερ

Τύφλα να ‘χουν τα προβλήματα παραγωγής, όταν στέκει η Ειρήνη Παππά στο πλατύσκαλο. Ειδικά στη σκηνή του φινάλε, η μόνη που γράφεται στη μνήμη, αρχίζεις να πιστεύεις ότι βλέπεις ζωντανή μετάδοση με την ηθοποιό να στέκει αγέρωχη. Βασικά, κακή ταινία δεν τη λες (ψέματα λέω, τη λες…), απλά ο Ανδρίτσος δεν έχει αλλάξει πολλά από τη Μαρία Πενταγιώτισσα του, ενώ φουστανέλα με φουστανέλα έχει διαφορά. Αν δεν έπαιζε και η Βασιλειάδου, θα μιλούσαμε για κατασπατάληση φοβερού δεύτερου επιτελείου ηθοποιών. Αλήθεια, ο Παπαγιαννόπουλος όλο τον Τούρκο αγά έπαιζε;

Η Μεγάλη Στιγμή του ’21: Παπαφλέσσας (1971)

Σκηνοθεσία: Ερρίκος Ανδρέου

Με τους: Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Αλέκος Αλεξανδράκης, Κάτια Δανδουλάκη

Η μία και μοναδική περίπτωση που συγχωρούμε όλα τα πατροπαράδοτα άρπα-κόλα λάθη, ανακηρύσσοντας το φιλμ ως το πιο χαρακτηριστικό της ηρωικής παρέας. Ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ ενσωματώνεται στο ράσο κι αποδίδει εξαιρετικά το διττό της ζωής του Γρηγόριου Δικαίου. Όμως, είναι ο Δημήτρης Ιωακειμίδης που κλέβει την παράσταση σε όσες σκηνές εμφανίζεται, ως ένας ιδανικός Γέρος του Μοριά. Βοηθάει, εκτός από το παράστημα, η φωνή που βροντάει για τα καλά. Καλή και η μάχη, αν και θα ήταν καλύτερη αν δεν ξανασηκώνονταν οι νεκροί…

Μαντώ Μαυρογένους (1971)

Σκηνοθεσία: Κώστας Καραγιάννης

Με τους: Τζένη Καρέζη, Πέτρος Φυσσούν, Άλκης Γιαννακάς

Υπάρχει η «ηρωική» οπτική, με την οποία μπορείς να ξεκαρδιστείς στα γέλια. Η παραγωγή δεν είναι κάτι το σπουδαίο και το σενάριο «τραβάει κουπί» πάνω στα τετριμμένα που μαθαίνουμε στο σχολείο, παρά αναζητά ιστορικές αλήθειες. Η Τζένη Καρέζη όμως γράφει δική της ιστορία ως Μαντώ Μαυρογένους, ικανή να σε σκιάξει με το βλέμμα της. Είναι από τα λίγα ελληνικά ηρωικά έργα που μπορεί να σε συγκινήσουν, και σε αυτό, φυσικά, βοηθάει ο έρωτας των δύο ηρώων και η τελική σκηνή.

Σουλιώτες (1972)

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπακωνσταντής

Με τους: Χρήστος Πολίτης, Κάτια Δανδουλάκη, Γιάννης Κατράνης

Το θέαμα είναι πάμπτωχο και η σκηνοθετική αφήγηση της πλάκας, ενώ οι ατάκες των ηθοποιών μοιάζουν αποσπάσματα από επιθεώρηση. Ένα κάρο καλοί ηθοποιοί δεν μπορούν να περισώσουν την κακαισθησία που επικρατεί, και μονάχα σε εθνική επέτειο γίνεται ανεκτό το όλο θέμα. Εμείς όμως θα το δούμε επειδή έχει γίνει ρετρό συνήθεια (κατάρα στον Πήλιο Γούση!) κι επειδή πολύ μας αρέσουν οι φουστανέλες, ακόμα κι αν είναι κακοραμμένες όπως εδώ. Δόξα και τιμή στους Σουλιώτες, αλλά όχι στον σκηνοθέτη κύριο Παπακωνσταντή…

Μπάυρον: Η Μπαλάντα ενός Δαιμονισμένου (1992)

Σκηνοθεσία: Νίκος Κούνδουρος

Με τους: Μανώλης Σορμαΐνης, Βασίλης Λάγγος, Vera Sotnikova

Η μόνη μετα-χουντική ταινία πάνω στην ελληνική επανάσταση επί πολλά χρόνια, κι έτσι ξεχνάμε ό,τι είχαμε δει ως τότε. Με έμφαση στο σκοτεινό κι ομιχλώδες ντεκόρ, το Μεσολόγγι του Νίκου Κούνδουρου είναι εικαστικά αρτιότατο. Δεν έχουμε ηρωισμό, το αντίθετο μάλλον. Η δράση μεταφέρεται στα «έσω», με έναν λόρδο Βύρωνα να μάχεται με τους δαίμονες του. Πολλοί συμβολισμοί και μάλλον μια δικαίως ανακηρυγμένα διφορούμενη ταινία, αφού θα έπαιρνα το μέρος και των φίλων και των πολέμιων της.