Συντάκτης: Γιώργος Ξανθάκης

ΙΙ. ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

Fear and Desire (1953)

Η ταινία αναφέρεται σε έναν πόλεμο σε μια ανώνυμη χώρα. Τέσσερις  στρατιώτες, οι οποίοι επιβίωσαν από την πτώση του αεροπλάνου που τους μετέφερε, ανακαλύπτουν ότι βρίσκονται σε εχθρικά εδάφη. Αποφασίζουν να φτιάξουν μια σχεδία και να διασχίσουν τη νύχτα έναν κοντινό ποταμό, προκειμένου να βρεθούν με τους συμπατριώτες τους. Ωστόσο, τα σχέδιά τους περιπλέκονται από μια γυναίκα, η οποία τους συναντά στο δάσος που κρύβονται, και από την παρουσία κοντά τους ενός στρατηγού των εχθρικών δυνάμεων, τον οποίο έχει σκοπό να δολοφονήσει ένα μέλος της ομάδας τους.

Μέχρι σήμερα ελάχιστοι έχουν δει την ταινία, καθώς ο τελειομανής Kubrick την είχε αποσύρει, θεωρώντας ότι δεν είναι αρκετά καλή.

Το Φιλί του Δολοφόνου / Killer’s Kiss (1955)

Αποτυχημένος μποξέρ, κυνηγημένος από τον υπόκοσμο εξαιτίας μιας τραγουδίστριας, περιμένει σε μια πλατφόρμα τρένου να έρθει η ώρα του για να φύγει, και θυμάται (μέσω φλας-μπακ) τα γεγονότα που τον οδήγησαν ως εκεί.

Ημιαποτυχημένο κράμα γκανγκστερικού θρίλερ και φιλμ-νουάρ μεσαίας διάρκειας (67 λεπτών). Μια άσκηση ύφους χωρίς ρυθμό και κέντρο βάρους, με μέτριες ερμηνείες. Ένα φτηνό b-movie, που πάντως  με τη πάροδο του χρόνου έχει αποκτήσει cult χαρακτήρα κυρίως λόγω της βαριάς υπογραφής του Kubrick σε σενάριο και σκηνοθεσία.

Το Χρήμα της Οργής / The Killing (1956)

H πρώτη πραγματικά αξιόλογη ταινία του Kubrick είναι αυτό το έργο που ακολουθεί  τους κώδικες και τη μυθολογία των φιλμ-νουάρ. Αποτελεί διασκευή του μυθιστορήματος “Clean Break” του Lionel White.

Μετά την αποφυλάκισή του, ο Τόνι Κλέι σχεδιάζει μια πολύπλοκη αλλά αναίμακτη απάτη στον ιππόδρομο. Λογαριάζει όμως χωρίς τη σύζυγο ενός εκ των συνεργατών του και του εραστή της, οι οποίοι έχουν τα δικά τους σχέδια.

Η ταινία θυμίζει έντονα την αριστουργηματική «Ζούγκλα της Ασφάλτου» του John Huston. Διαθέτει τον ίδιο πρωταγωνιστή, τον επιβλητικό Sterling Heyden, το ίδιο πεσιμιστικό πνεύμα και την ίδια κατάμαυρη ατμόσφαιρα. Στην αλησμόνητη τελική σεκάνς, ο ηττημένος αλλά υπερήφανος άντρας αρνείται να το βάλει στα πόδια. Γιατί άλλωστε; Η Μοίρα του είναι προδιαγεγραμμένη.

Σταυροί στο Μέτωπο / Paths of Glory (1957)

Η υπόθεση της ταινίας τοποθετείται στη Γαλλία του 1916, στα μέσα του 1ου παγκοσμίου πολέμου. Το εξωφρενικό σχέδιο ενός μεγαλομανή στρατηγού για την κατάληψη ενός σημαντικού στόχου ναυαγεί, και η μιλιταριστική αριστοκρατία γυρεύει αποδιοπομπαίους τράγους στις μικρές τάξεις του στρατεύματος. O συνταγματάρχης Νταξ (ένας ανεπανάληπτος Κirk Douglas) είναι ο ιδεαλιστής αξιωματικός-νομικός που θα προσπαθήσει να αποτρέψει την άδικη και αμείλικτη τιμωρία.

Πανέξυπνο σενάριο, σπινθηροβόλοι διάλογοι, αξέχαστοι χαρακτήρες, ζοφερή ατμόσφαιρα, υπέροχες ερμηνείες και μια μεγαλειώδης σκηνοθεσία συνθέτουν μία από τις  ουσιαστικότερες αντιπολεμικές ταινίες όλων των εποχών. Η σπαρακτική τελική σεκάνς, με τους εξαθλιωμένους στρατιώτες να συγκινούνται από το αδέξιο αλλά μελαγχολικό τραγούδι μιας αιχμάλωτης Γερμανίδας, στεφανώνει το φιλμ. Θαυμαστή απλότητα και ποιητική οικονομία!!!

Σπάρτακος / Spartacus (1960)

H ιστορία του Σπάρτακου, νεαρού δούλου από τη Θράκη, που αφού δεινοπάθησε στα φοβερά ορυχεία της Λιβύης και μετατράπηκε σε έναν από τους ικανότερους μονομάχους της αρένας, προέτρεψε χιλιάδες δούλους σε μια αιματηρή εξέγερση ενάντια στον ρωμαϊκό ζυγό.

Διαθέτοντας ένα θεαματικό καστ (Kirk Douglas, Jean Simmons, Laurence Olivier, Peter Ustinov, Charles Lotton κ.α.), ο Kubrick πήρε τη θέση του απολυμένου Anthony Mann και κατάφερε να προσδώσει νέα ποιητική πνοή, διάσταση και προοπτική στο ήδη κορεσμένο είδος των ιστορικών υπερπαραγωγών. Το αποτέλεσμα ήταν απλά αξεπέραστο.

Λολίτα / Lolita (1962)

Το κλασικό μυθιστόρημα του Nabokov σε μια τολμηρή για την εποχή της διασκευή.

Ένας μεσήλικας καθηγητής (εξαίσιος  ο James Mason) νοικιάζει δωμάτιο στο σπίτι μιας όμορφης αλλά χυδαίας χήρας (Selley Winters). Έλκεται όμως από τη 14χρονη κόρη της (πειστική η Sue Lion ως αισθησιακό νυμφίδιο), η οποία έχει μια σχέση εξάρτησης με  έναν ιδιοφυή αλλά διεστραμμένο άντρα (υπέροχα σατανικός ο Peter Sellers). Η ερωτική διαπλοκή του κουαρτέτου θα οδηγήσει σε  τραγικά αποτελέσματα.

Ο Kubrick μεγαλουργεί περιγράφοντας τον αγχωτικό και απεγνωσμένο πόθο του μεσήλικα για το άγουρο θηλυκό φρούτο της ζωής. Αισθητικά κυριαρχεί ένας διάχυτος, έντονος ερωτισμός, χωρίς όμως άμεση απεικόνιση για το φόβο της λογοκρισίας.

S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα / Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb (1964)

Ένας παρανοϊκός διοικητής μιας αμερικανικής αεροπορικής μονάδας υπερβαίνει τη δικαιοδοσία του και εξαπολύει τα αεροπλάνα του για μια πυρηνική επίθεση εναντίον της Ρωσίας. Ο πρόεδρος σε συνεργασία με τους συμβούλους του και έναν τρελό επιστήμονα  προσπαθούν να σταματήσουν τους βομβιστές αλλά και να ηρεμήσουν τους Ρώσους.

Ο  απολαυστικός Peter Sellers είναι τρισδιάστατος, ερμηνεύοντας τον αεροπόρο της HMS, Μandrake, τον πρόεδρο της Αμερικής, Μirkin, και τον αινιγματικό αμερικανογερμανό Δρ. Strangelove. Ο Kubrick υιοθετεί γκροτέσκο στυλ στις ερμηνείες, κάτι  που αποδεικνύεται απόλυτα πετυχημένο για το είδος. Παράλληλα εμπνέεται αρκετές κωμικές σκηνές ανθολογίας, όπως αυτή όπου ο Δρ..Strangelove αδυνατεί να ελέγξει το μηχανικό του χέρι ή όταν ο επισμηναγός Κονγκ (Slim Pickens) ιππεύει ως καουμπόης την ατομική βόμβα. Με το πέρασμα του χρόνου, η λάμψη της ταινίας όχι μόνο δεν ξεθώριασε, αλλά αντίθετα ακτινοβολεί ως η απόλυτη αντιπολεμική σάτιρα, και παραμένει ακόμη και σήμερα επίκαιρη, εύστοχη και ξεκαρδιστική.

2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος / 2001: A Space Odyssey (1968)

Στην αυγή της ανθρωπότητας, οι πίθηκοι ανακαλύπτουν έναν μυστηριώδη μονόλιθο και μετατρέπονται από κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες σε χειριστές εργαλείων, αποκτώντας αίσθηση της ιδιοκτησίας αλλά και της αντιπαλότητας. Χιλιετίες αργότερα εμφανίζεται ένας άλλος μονόλιθος στη Σελήνη και αργότερα στον πλανήτη Δία. Ένα επανδρωμένο διαστημόπλοιο ξεκινά για τον μακρινό πλανήτη, αλλά ο πανίσχυρος υπολογιστής HAL 9000, που ελέγχει την πτήση, αρχίζει να εξολοθρεύει το πλήρωμα. Ο μοναδικός επιζών κοσμοναύτης έρχεται σε επαφή με τον μονόλιθο και υποβάλλεται σε ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο περνώντας από τα στάδια της γήρανσης, του θανάτου και της αναγέννησης.

Αρχετυπική ταινία επιστημονικής φαντασίας με σενάριο βασισμένο στο διήγημα του Άρθουρ Κλαρκ «The Sentinel». Το φιλμ θέτει περισσότερα ερωτήματα από τις απαντήσεις που δίνει, και επιδέχεται πληθώρα ερμηνειών. Λέει ο Kubrick: «Πρόθεσή μου ήταν να φτιάξω μια οπτική εμπειρία που να διεγείρει τον νου. Από εκεί και πέρα, καθένας είναι ελεύθερος να υποθέτει τις όποιες φιλοσοφικές ή αλληγορικές προεκτάσεις της ταινίας». Και πραγματικά η οπτική εμπειρία είναι μοναδικής ομορφιάς και εικαστικής πλαστικότητας, ενώ αποτελεί μια μοναδική διαστημική χορογραφία με τη  μουσική των Ρίχαρντ Στράους, Γιόχαν Στράους, Αράμ Χατσατουριάν, Γκιόργκι Λιγκέτι. Ταινία μεγαλόπνοη, οραματική, υποβλητική, με μια παγερή αίσθηση μεγαλείου, αλλά ταυτόχρονα δυσπρόσιτη, αφαιρετική και ασαφής.

Συνέχεια με το τρίτο μέρος το επόμενο Σάββατο…