Ο Πυρετός του Πετρόφ

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 22/11/2023

Αν θα μπορούσε να παρομοιαστεί με κάτι το φιλμ του Serebrennikov, αυτό θα ήταν ένα όνειρο κατά τη διάρκεια πυρετού. Με μια αφήγηση που θολώνει πάρα πολύ τα όρια ανάμεσα σε πραγματικό και φανταστικό, με εξάρσεις που ενίοτε θυμίζουν μέχρι και Fellini και κάποια νοήματα που θέλουν μια δουλεμένη αποκωδικοποίηση για να γίνουν πλήρως αντιληπτά, ο ταλαντούχος σκηνοθέτης προχωρά σε έναν στοχασμό όχι μονάχα για τη Ρωσία του σήμερα όπως συνηθίζει, αλλά και για την ΕΣΣΔ και όσα άφησε στον ψυχισμό των ανθρώπων που την έζησαν, διαμορφώνοντας έτσι δια της πλαγίας οδού και τη διάδοχη κατάσταση. Κι ενώ ξεκινάει πολύ δυναμικά και με έντονα αποδομητική, παιχνιδιάρικη διάθεση, από τα μισά και μετά κάνει «κοιλιά», προχωρά σε εκλογικεύσεις που κάπως χαλάνε τη γοητεία του ανεξήγητου και του συμβολικού που επικρατούσε τα προηγούμενα λεπτά και, ενώ και στη συνέχεια έχει κάτι να πει, κλείνει άτολμα σε σχέση με τα όσα προηγήθηκαν.

Τεχνικά το σύνολο είναι εξαιρετικά άρτιο, με αισθητική που βρίσκει την υπέρβαση ακόμη και σε συνηθισμένες, καθημερινές εικόνες, και μονοπλάνα που εντυπωσιάζουν με την ακρίβειά τους. Η τελική αίσθηση όμως είναι πως ο Serebrennikov, παρότι επιδέξιος με την κάμερα, δεν έχει ακόμη την ωριμότητα για να γράψει ένα σενάριο (έστω, διασκευή στη συγκεκριμένη περίπτωση) πιο ισορροπημένο και λιγότερο κραυγαλέο σε όσα έχει να επισημάνει, τη στιγμή που φάνηκε να έχει καλές βάσεις κάποια χρόνια νωρίτερα με τον «Πιστό». Στο δε φινάλε εμφανίζει ένα θετικό προαίσθημα για το μέλλον το οποίο όμως δεν φαίνεται να στηρίζεται σε κάποια γερά θεμέλια, προκύπτει σχεδόν μεταφυσικά και σε έντονη αντίθεση με την παρέλαση πεσιμισμού που ξεδιπλώθηκε πρωτύτερα επί της οθόνης. Βέβαια είναι και αυτό το τελικό πλάνο που μοιάζει να τοποθετεί έναν αστερίσκο που έχει τη σημασία του…

Το σίγουρο είναι πως διακρίνει κανείς ξεκάθαρα μια ολοκληρωμένη θεώρηση ενός δημιουργού σε προβληματισμό για το πού βαδίζει ο τόπος του, με μια κοινωνία που, λόγω εξωτερικών συνθηκών που δεν μπορεί να ελέγξει άμεσα τουλάχιστον, έχει ξεχάσει το πώς να ζει και μετά βίας ακολουθεί τα στοιχειώδη βήματα για να καταφέρει να επιβιώσει. Η αγάπη φαίνεται να απουσιάζει εντελώς από την εξίσωση των διαπροσωπικών σχέσεων (αναφορά στον Zvyagintsev;). Μέχρι και η αποκαλούμενη πνευματική ελίτ έτσι όπως την απεικονίζει μέσω ορισμένων χαρακτήρων έχει βυθιστεί σε μια αντι-διανόηση χαρακτηριστική της γενικότερης παρακμής που επικρατεί, και σε μια σχετική υποπλοκή είναι εύλογο να γίνει η υπόθεση πως κάνει κάτι σαν αυτοκριτική για την ιδιότητά του ως καλλιτέχνη. Δεν περνάει απαρατήρητο και το γεγονός πως ο ίδιος δίνει έμφαση στο πώς η ταυτότητα της γυναίκας ως μητέρα λειτουργεί και ως ένα πολιτικό εργαλείο εγκλωβισμού μέσω κοινωνικής πίεσης για εκείνη, πολύ συχνά οδηγώντας σε τραγικές συνέπειες.

Υπάρχει σίγουρα μια οξυδερκής ματιά κάνοντας τον απολογισμό, αλλά η αλήθεια είναι πως ο Serebrennikov ακόμη χρωστάει εκείνη την πραγματικά μεγάλη ταινία που υποσχέθηκε με το ξεκίνημά του και ουσιαστικά βρίσκεται ακόμη σ’ ένα στάδιο προθέρμανσης. Οπωσδήποτε εξελίσσεται, αλλά κάποια γνωρίσματα του σινεμά που υπηρετεί ταυτόχρονα τον κρατάνε πίσω σ’ έναν βαθμό. Κάτι που σίγουρα τον κολακεύει πάντως είναι πως δεν θα τον αποκαλούσε κανείς βαρετό ή προβλέψιμο.

Βαθμολογία: