Μπαρντό: Το Ψευδές Χρονικό ενός Σωρού Αλήθειες

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 16/11/2022

Από την εναρκτήρια κιόλας σκηνή που είναι άμεση παραπομπή, αλλά και από τη γενική αίσθηση που επικρατεί στο φιλμ, γίνεται φανερό πως ο Alejandro Gonzalez Inarritu ήθελε εδώ να κάνει το δικό του «Οκτώμισι». Είναι σίγουρο πως πρόκειται για την πιο προσωπική του δημιουργία μέχρι σήμερα, και δεν μπορεί κανείς παρά να τη θαυμάσει κατασκευαστικά. Ωστόσο, μάλλον δεν είναι το αριστούργημα για το οποίο στόχευε ο ίδιος, για μια σειρά λόγων.

Η πληθωρική σκηνοθετική τεχνική του Inarritu, με τα μακροσκελή μονοπλάνα, τους ευρυγώνιους φακούς και τις σουρεαλιστικές «εκρήξεις», ταιριάζει με τις φιλοδοξίες που έχει να χωρέσει σε μια διάρκεια λίγο κάτω από τις τρεις ώρες μια σειρά προβληματισμών που τον καθορίζουν ως άτομο. Η ταυτότητα του ίδιου ως Μεξικανού, η σχέση αγάπης και μίσους που έχει με τη χώρα του αλλά και με τις ΗΠΑ, η προσπάθειά του να συμβιβαστεί με την ολοένα και αυξανόμενη αναγνωρισιμότητά του, οι δεσμοί του με την οικογένειά του, η ανασφάλειά του γύρω από την καλλιτεχνική του αξία, όλα μπαίνουν σ’ ένα νοητό μίξερ ως πάθη του μυθοπλαστικού ήρωα του σεναρίου του, καθίσταται όμως σαφές ότι το πρόσωπο αυτό λειτουργεί ως alter-ego του κινηματογραφιστή. Η συναισθηματική ραχοκοκαλιά της δραματουργίας μοιάζει να διέπεται από ειλικρίνεια και μια εξομολογητική διάθεση, η οποία μειώνει την απόσταση ανάμεσα στην οθόνη και τον θεατή και κάνει το σύνολο κάτι παραπάνω από μια απλή άσκηση δεξιοτεχνίας, τουλάχιστον τις περισσότερες φορές. Η ροή είναι ονειρικής φύσεως, πραγματικότητα και φαντασία ανακατεύονται συχνά και παραδοσιακή πλοκή δεν υπάρχει, το φιλμ βιώνεται περισσότερο ως μια εμπειρία παρά ως μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος. Με αυτά τα δεδομένα στο τραπέζι, δεν θα ήταν ανακριβές να ειπωθεί πως, σ’ επίπεδο στιλ, η πιο άμεση συγγένεια του «Μπαρντό» με την υπόλοιπη φιλμογραφία του δημιουργού του είναι το «Birdman ή (Η Απρόσμενη Αρετή της Αφέλειας)».

Η χαλαρή συνοχή ομολογουμένως καθιστά κάπως κουραστική τη θέαση σε κάποια σημεία. Ευτυχώς, υπάρχουν πολλές σκηνοθετικές ιδέες που λειτουργούν εξαιρετικά καλά, όπως θα περίμενε κανείς από ένα σινεφίλ στοίχημα σαν το συγκεκριμένο, και που εντείνουν την ατμόσφαιρα ενός γλυκόπικρου πανηγυριού της ζωής που υπάρχει ως πρόθεση και γίνεται αντιληπτή από ένα ξεκάθαρα φελινικό πρίσμα. Το οπτικό μοτίβο του καθρέφτη επαναφέρεται πολύ συχνά, αντικατοπτρίζοντας το κείμενο που στέκεται με μια διάθεση αυτοκριτικής απέναντι στον συγγραφέα του, που εκθέτει κάποιες από τις αρνητικές του πτυχές στο κοινό σε μια προσπάθεια να βρει μια κάποια εξιλέωση μέσα από τις παραμορφωμένες αντανακλάσεις των στιγμιότυπων της ζωής του (το «Ψευδές Χρονικό» του τίτλου) έτσι όπως αποτυπώνονται στον φακό. Ο Darius Khondji βαδίζει πάνω στα χνάρια του Emmanuel Lubezki όσον αφορά το πώς προσεγγίζει τη δουλειά του στη φωτογραφία, και το αποτέλεσμα είναι αρκούντως εντυπωσιακό.

Όμως αυτό που προκύπτει δεν αγγίζει το μεγαλείο που θα ήθελε ενδεχομένως να φτάσει, και η κύρια αιτία γι’ αυτό είναι πως ο Inarritu μιλάει μεν ανοιχτά, αλλά μέχρι ενός σημείου. Ο αιώνιος κίνδυνος του να σκιαγραφήσεις τον εαυτό σου μέσω του κινηματογράφου είναι το να φανεί ότι κάνεις επιλογή του τι θα πεις, να γίνει ξεκάθαρο το «στήσιμο» πίσω από την αλήθεια, κάτι που αυτομάτως αποδυναμώνει την αξία της καταγραφής. Και αυτό συμβαίνει κι εδώ. Η εικόνα που σχηματίζεται για την προσωπικότητα του κινηματογραφιστή είναι μεν πειστικά ευάλωτη, αλλά και υπερβολικά φωτογενής για να γίνει αποδεκτό το προϊόν ως μια αυθεντική, και όχι εξαιρετικά ωραιοποιημένη, κατάθεση ψυχής. Αν έπρεπε να γίνει μια σύγκριση, όσα αποκαλύπτονται εδώ από τον εσωτερικό κόσμο του βραβευμένου με Όσκαρ δημιουργού έχουν το βάθος μιας εκτεταμένης συνέντευξης, όχι μιας συνεδρίας στον ψυχολόγο. Εξίσου προβληματικό είναι και το γεγονός πως ενίοτε εγκαταλείπεται η ουσία, είτε αυτή είναι πολιτική είτε συναισθηματική, για χάρη επίδειξης μιας βιρτουοζιτέ που ναι μεν είναι άκρως χορταστική, αλλά κινδυνεύει πολλές φορές να βυθιστεί στην κενότητα και σε μια αυταρέσκεια που δεν την κολακεύει καθόλου.

Με αυτά τα προβλήματα να καταγράφονται, το πρόσημο εντούτοις είναι θετικό, εν μέρει χάρη και στην πρωταγωνιστική ερμηνεία του Daniel Gimenez Cacho, που διαθέτει την απαιτούμενη προσωπικότητα κι ενέργεια ώστε να μην την «καταπιεί» η χειμαρρώδης ευρηματικότητα του σκηνοθέτη του και διαμορφώνει από κοινού το ύφος που επικρατεί. Κρατώντας περήφανα την ταμπέλα του film-a-clef και γεμάτο έξυπνες οπτικές ιδέες, το «Μπαρντό: Το Ψευδές Χρονικό ενός Σωρού Αλήθειες» ίσως να μην είναι τόσο νοηματικά υπερβατικό όσο θα επιθυμούσε, προσφέρει όμως σε ικανοποιητικό βαθμό καλώς εννοούμενες διανοουμενίστικες απολαύσεις.

Βαθμολογία: