Καταραμένη Ομάδα

Κριτικός: Βασίλης Καγιογλίδης

Έκδοση Κειμένου: 16/9/2009

Ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους σεναριογράφους αφηγείται την προσωπική ιστορία του θρυλικού Brian Clough, που έγινε προπονητής της Λιντς Γιουνάιντετ μονάχα για 44 ήμερες, αφού πρώτα οδήγησε την Ντέρμπι Κάουντι από τη δεύτερη εθνική κατηγορία στην κορυφή της πρώτης, δίδοντάς της έτσι τον τίτλο της πρωταθλήτριας Αγγλίας. Η ταινία, όμως, δεν περιορίζεται στις αποτυχίες και τις επαγγελματικές επιτυχίες του Clough, αλλά δίνει βαρύτητα στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου που τα έβαλε με τους αθλητικούς παράγοντες, τα ΜΜΕ και το σύστημα, που πέρασε απ’ όλα τα επαγγελματικά στάδια, γνωρίζοντας πολυάριθμες νίκες και ήττες, έκανε την αυτοκριτική και τον προσωπικό του απολογισμό και έφτασε τελικά στην απόλυτη καταξίωση, κερδίζοντας επάξια τον χαρακτηρισμό ενός από τους καλύτερους προπονητές της Βρετανίας. Και μόνο λοιπόν το όνομα του Peter Morgan, δις υποψηφίου για Όσκαρ σεναρίου, εγγυάται ένα συγκρατημένο προσωπικό δράμα με αρκετές δόσεις ψυχαγωγίας, ειλικρινούς οπτικής και λόγου, μία γεμάτη βιογραφία και ένα προσωπικό πορτρέτο, βαμμένο με τα εντονότερα χρώματα. Ο Morgan ρίχνει και πάλι φως σε μία συγκεκριμένη περίοδο της ζωής ενός καταξιωμένου ή απλά προβεβλημένου προσώπου που κατέχει εξέχουσα θέση στην παγκόσμια ιστορία, την αθλητική, πολιτική, ή κοινωνική σκηνή και καταφέρνει να παράγει συναίσθημα μέσα από τις λέξεις, εικόνες κάτω από τις σεναριακές γραμμές, να εμβαθύνει στην ουσία των ιστορικών γεγονότων. Πετυχαίνει να ερμηνεύσει ανθρώπινες συμπεριφορές πίσω από τα πραγματικά περιστατικά, να δώσει νόημα σε γεγονότα και να τονίσει τη σημασία της ανάδειξης κάποιων ανθρώπων σε σύμβολα μία ολόκληρης εποχής.

Φυσικά όλα αυτά απαιτούν και την κατάλληλη σκηνοθετική αρωγή, την όσο το δυνατόν ακριβέστερη οπτικοποίηση του κειμένου, προκειμένου να γίνουν μία επιτυχημένη ταινία. Ο Morgan συνεργάζεται αυτή τη φορά με έναν κατεξοχήν τηλεοπτικό σκηνοθέτη, ο οποίος δίνει ακόμα μεγαλύτερη αξία σε ένα ήδη ολοκληρωμένο κείμενο και το λιγότερο που τελικά σκέφτεται κανείς παρακολουθώντας την ταινία είναι ότι ο άνθρωπος πίσω από την κάμερα έχει έστω την παραμικρή σχέση με την τηλεόραση. Ο Tom Hooper μας μιλάει για το ποδόσφαιρο πίσω από το ποδόσφαιρο, μας μεταφέρει στον σκληρό κόσμο του ποδοσφαιρικού μάνατζμεντ, σε έναν κόσμο στον οποίο κυριαρχεί η υπέρμετρη φιλοδοξία (κλισέ), ο εγωισμός (κλισέ), το χρήμα (και πάλι κλίσε), αλλά πάνω απ’ όλα η αγάπη μερικών ανθρώπων για τον αθλητισμό και τη «μπάλα». Μας μεταφέρει μέσα στα στάδια, στα λασπωμένα γήπεδα της επαρχιακής Αγγλίας του ’70 και κάνει εντονότερη την ανάμνησή μιας σκοτεινής αθλητικής εποχής. Με τη χρήση αρχειακού υλικού, μία χρονική ανακατανομή και αρκετά flashback, αποφεύγοντας τις σκηνοθετικές τυμπανοκρουσίες και με πλάνα που «πιάνουν» σχεδόν όλους τους ποδοσφαιρικούς χώρους αλλά και τις «ποδοσφαιρικές ορολογίες» του Morgan, καταφέρνει να οδηγήσει το θεατή στα αθλητικά λημέρια, στα προσωπικά εξομολογητήρια αθλητών και αθλητικών παραγόντων, στην περίοδο της κυριαρχίας των Don Revie και Brian Clough.

Βέβαια από την ταινία δεν απουσιάζουν τα υπερβατικά λογύδρια και οι περιττές σκηνές, όπως για παράδειγμα το τηλεφώνημα του Clough, τα βαθιά μεσάνυχτα, στον αντίπαλο και ανταγωνιστή του Revie ή στον πιστό βοηθό του Peter Taylor. Νομίζω ότι είμαστε ικανοί, ως θεατές, να αντέξουμε και χωρίς αυτά τα περιττά μεταμεσονύκτια ξεσπάσματα αυτογνωσίας ή σαχλαμαρωιδούς επίθεσης.

Οι ερμηνείες είναι υπέρ του δέοντος καλές για το είδος, με πολλές από αυτές να αγγίζουν το αξιόλογο. Αναφέρομαι βέβαια στον ταλαντούχο Michael Sheen, ο οποίος κατέβαλε προσπάθεια να αποτινάξει τα όποια στοιχεία μιμητισμού που στιγμάτισαν παλιότερες ερμηνείες (πάλι σε συνεργασίες με τον Peter Morgan) και τελικά διαπρέπει, υποδυόμενος για μία ακόμη φορά, σε ρόλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του, ένα πραγματικό πρόσωπο που άφησε το στίγμα του στο αθλητικό γίγνεσθαι.

Μία ταινία που θα λατρέψουν οι ποδοσφαιρόφιλοι και φυσικά θα εκτιμήσουν όσοι απέχουν από τα αθλητικά πράγματα. Το The Damned United πετυχαίνει, γιατί μιλάει τη γλώσσα της αλήθειας (αν και ορισμένοι ήδη του προσάπτουν αρκετές ιστορικές ανακρίβειες), γιατί αποτυπώνει ρεαλιστικά την Βρετανική ποδοσφαιρική κουλτούρα, που διαμορφώνεται εν μέρει από τα media, της πολιτικές παρεμβάσεις και τις ταξικές διαφορές. Αποτυπώνει άρτια την προσωπική πάλη ενός ανθρώπου με τους δαίμονές του και επικαλούμενο το συναίσθημα, το σινεμά της άρτιας προσωπογραφίας αλλά κυρίως μία προσιτή διάλεκτο, αποκαλύπτει ποδοσφαιρικά μυστικά, εσωτερικές αλήθειες κι αγγίζει τελικά ακόμα και τους λιγότερο ποδοσφαιρόφιλους όπως εγώ.

Είναι, λοιπόν, το The Damned United η καλύτερη ταινία που έγινε ποτέ με θέμα το ποδόσφαιρο; Κατ’ εμέ όχι, όμως είναι, χωρίς αμφιβολία, μία από τις καλύτερες όλων των εποχών που καταπιάνονται μ’ αυτό.

Βαθμολογία: