Χειροπαλαιστής

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 15/12/2022

Είναι πρωτίστως μια μελέτη χαρακτήρα το πολύ ενδιαφέρον φιλμ του Γιώργου Γούση, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο μελετά τόσο την Αθήνα όσο και την επαρχία, προχωρώντας σε συγκρίσεις και παραλληλισμούς, του δίνει κι έναν τόνο ξεκάθαρα ηθογραφικό. Και ακόμη κι αν η αναλυτική ματιά του δημιουργού φτάνει μέχρι ένα σημείο κι έπειτα σταματάει, εντοπίζεται μια αισθητική άποψη που καθιστά το εν λόγω ντοκιμαντέρ θετικά διαφοροποιημένο από τον ελληνικό μέσο όρο του είδους.

Πέραν της ιδιοσυγκρασίας του ατόμου που εξετάζει ο φακός του Γούση, είναι ιντριγκαδόρικο και ως προς τα κοινωνικά συμπεράσματα το χρονικό πλαίσιο κατά το οποίο εκτυλίσσεται η δράση. Ο θεατής παρακολουθεί μια Ελλάδα που υποτίθεται, σύμφωνα με τις στατιστικές πάντα, πως έχει εξέλθει από την οικονομική κρίση, με όλες τις παθογένειές της όμως να έχουν μείνει, από την έλλειψη ευκαιριών για εργασία μέχρι τη δυσμενή αναλογία ανάμεσα στο κόστος ζωής και στο διαθέσιμο εισόδημα. Η καταγραφή αυτής της πραγματικότητας κουβαλάει μια αλήθεια, έχει την αίσθηση μιας πραγματικής «φέτας ζωής». Εμβάθυνση σε επίπεδο πολιτικό δεν υπάρχει, αλλά είναι σαφές πως δεν ήταν αυτός ο σκοπός. Κι ευτυχώς, η δυσάρεστη αυτή καθημερινότητα δεν αποτυπώνεται στεγνά στο πανί, αλλά αντιθέτως έχει και κάποιες ευχάριστες πινελιές ζωντάνιας και χιούμορ που «νοστιμεύουν» στον δέοντα βαθμό το σύνολο.

Στο πρόσωπο του Παναγιώτη καθρεφτίζεται μια γενιά: η πρώτη για τα εγχώρια δεδομένα που σύμφωνα με τη γνωστή ρήση «ζει χειρότερα από αυτήν που προηγήθηκε». Με αυτή την παραδοχή στο τραπέζι, τα συναισθήματα που πυροδοτούνται είναι πολλά, το πείσμα διαδέχεται την παραίτηση και τούμπαλιν, όπως και η ελπίδα την απόγνωση, και η διαδικασία της εσωτερικής αλλαγής του μέσα από επίπονα διδάγματα είναι συνεχής. Τα καυστικά σχόλια για έναν περίγυρο περισσότερο ασφυκτικό παρά υποστηρικτικό εναλλάσσονται με στιγμές περισυλλογής κι ενδοσκόπησης. Ο ίδιος ο Παναγιώτης αποτελεί έναν λαϊκό ήρωα, ένας Ρόκυ Μπαλμπόα από την Ελλάδα που οι συνθήκες τα έφεραν έτσι ώστε να μην είναι προς το παρόν σε θέση να δει εκείνη την πλευρά της επιτυχίας που εξυμνείται από το Χόλιγουντ. Κι ενώ είναι σίγουρο πως δεν θα ταυτιστούν όλες οι πλευρές του κοινού με τη διαδρομή που ακολουθεί σ’ επίπεδο αποφάσεων και διάπλασης χαρακτήρα ο επίμονος χειροπαλαιστής λόγω διαφορετικών βιωμάτων, είναι ακόμη πιο βέβαιο πως μέσα από την αυθεντικότητα της απεικόνισης θα κατανοήσουν μέχρι και τις πιο σχετικά απόμακρες πτυχές του προσωπικού του δράματος.

Εντοπίζονται κάποιες μικρές εκρήξεις οπτικής ποίησης, όμορφες μεν, που αποδυναμώνουν όμως εν μέρει τον ρεαλισμό που κατά τα άλλα επικρατεί. Και γενικότερα υπάρχουν νότες που «σπάνε» κάπως την τυπική φόρμα του ντοκιμαντέρ, όπως για παράδειγμα η απρόσμενα ταιριαστή κι αιθέρια μουσική επένδυση των Χάρη Νείλα και Pan Pan. Το συμπέρασμα που βγαίνει από την όλη πορεία του Παναγιώτη από τόπο σε τόπο και δουλειά σε δουλειά συνοψίζεται στην τελική σκηνή, η οποία παρότι αποτυπώνει ένα αδιέξοδο, αφήνει να αιωρείται και μια αίσθηση του τύπου «το έργο συνεχίζεται», έχοντας μια αισιοδοξία ότι, λόγω του μετάλλου της προσωπικότητάς τους, η φουρνιά των εικοσάρηδων και τριαντάρηδων που προσπαθούν εκεί έξω θα τα καταφέρει.

Ίσως αυτό που προκύπτει να ήταν δυνατόν να προχωρούσε και σε άλλες, πιο σύνθετες διαπιστώσεις πέραν των προφανών για τις θεματικές τις οποίες αγγίζει. Επίσης, το ύφος θα μπορούσε να ήταν πιο αποφασιστικά ταγμένο σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, είτε καλλιτεχνίζουσα είτε πιο προσγειωμένη. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πως ο «Χειροπαλαιστής» έτσι και αλλιώς, με τις ατέλειές του, έχει κινηματογραφηθεί με μεγάλη φροντίδα και αντιμετωπίζει με ιδιαίτερο σεβασμό τα ζητήματα τα οποία εξετάζει. Επιπλέον, επιβεβαιώνει για τον σκηνοθέτη του ένα σταθερό ενδιαφέρον για τον συνηθισμένο άνθρωπο και για τις πολλές, θαυμαστές διαστάσεις που κρύβει κάτω από τις συμπεριφορές που αναγκαστικά υιοθετεί για να τα βγάλει πέρα με τη ρουτίνα του, μετά και από τα έξοχα «Μαγνητικά Πεδία».

Βαθμολογία: