American Gangster (2007)

ΣΥΝΟΨΗ

Ο Φρανκ Λούκας μεγάλωσε στις γειτονιές της Νέας Υόρκης, στο πλάι του αρχινονού της περιοχής του. Με τον θάνατο του τελευταίου, ο Λούκας δεν θα κάτσει με σταυρωμένα χέρια και θα υλοποιήσει το όνειρο του, που είναι να αναλάβει το εμπόριο πρέζας, εις βάρος των άλλων μεγαλεμπόρων. Μέσω στου αμερικανικού στρατού και εκμεταλλευόμενος τον πόλεμο στο Βιετνάμ, θα καταφέρει να προσφέρει στην πιάτσα φθηνότερο και καλύτερο πράγμα από όλους τους άλλους, πλουτίζοντας αυτόματα. Κι ενώ θα μετακομίσει την οικογένεια του από τα χαμηλά στα πλούσια, ένας αστυνομικός, ο Ρίτσι Ρόμπερτς, με το στίγμα του τίμιου, θα κάνει τα αδύνατα-δυνατά για να καταφέρει τη σύλληψη του. Κυριότερα εμπόδια θα είναι η ανωνυμία που διατηρεί ο Λούκας, και κυρίως οι συνάδελφοι του αστυνομικοί, που ως επί το πλείστον είναι χωμένοι στην παρανομία.

Σκηνοθεσία:

Ridley Scott

Κύριοι Ρόλοι:

Denzel Washington … Frank Lucas

Russell Crowe … ντετέκτιβ Richie Roberts

Chiwetel Ejiofor … Huey Lucas

Josh Brolin … ντετέκτιβ Trupo

Lymari Nadal … Eva

Ted Levine … αστυνόμος Lou Toback

Roger Guenveur Smith … Nate

John Hawkes … Freddie Spearman

RZA … Moses Jones

Yul Vazquez … Alfonse Abruzzo

Malcolm Goodwin … Jimmy Zee

Ruby Dee … ‘Mama’ Lucas

Ruben Santiago-Hudson … Doc

Carla Gugino … Laurie Roberts

John Ortiz … Javier J. Rivera

Cuba Gooding Jr. … Nicky Barnes

Armand Assante … Dominic Cattano

Joe Morton … Charlie Williams

Ritchie Coster … Joey Sadano

Idris Elba … Tango

Common … Turner Lucas

T.I. … Stevie Lucas

Kevin Corrigan … Campizi

Jon Polito … Rossi

Clarence Williams III … Bumpy Johnson

KaDee Strickland … δικηγόρος

Norman Reedus … ντετέκτιβ

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Steven Zaillian

Παραγωγή: Brian Grazer, Ridley Scott

Μουσική: Marc Streitenfeld

Φωτογραφία: Harris Savides

Μοντάζ: Pietro Scalia

Σκηνικά: Arthur Max

Κοστούμια: Janty Yates

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: American Gangster
Ελληνικός Τίτλος: American Gangster

Σεναριακή Πηγή

Άρθρο: The Return of Superfly του Mark Jacobson.

Κύριες Διακρίσεις

Υποψήφιο για Όσκαρ δεύτερου γυναικείου ρόλου (Ruby Dee) και σκηνικών.
Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ταινίας (δράμα), σκηνοθεσίας και πρώτου αντρικού ρόλου (Denzel Washington) σε δράμα.
Υποψήφιο για Bafta καλύτερης ταινίας, σεναρίου, μουσικής, φωτογραφίας και μοντάζ.

Παραλειπόμενα

Ήταν το 2000 όταν Universal Pictures και Imagine Entertainment αγόρασαν τα δικαιώματα ενός άρθρου του Mark Jacobson από το περιοδικό New York. Δύο χρόνια μετά, ο Steven Zaillian παρουσίασε στον Ridley Scott 170 σελίδες (με τίτλο Tru Blu) πάνω σε αυτό που θα αποτελούσε το τελικό σενάριο. Παρότι όμως το βρήκε ενδιαφέρον, δεν κυνήγησε να το αναλάβει, με τον Brian De Palma να έρχεται στο προσκήνιο. Εντέλει αυτός προτίμησε το Βασίλειο των Ουρανών, και στις διαπραγματεύσεις μπήκαν ο Antoine Fuqua με τον Denzel Washington. Την ίδια εποχή συζητούσε για τον ρόλο του ντετέκτιβ ο Benicio del Toro. Με αυτό το καστ, ήταν να γυριστεί λόγω κόστους στο Τορόντο, αλλά αποφασίστηκε να γίνει όλο στη Νέα Υόρκη μετά από επιμονή του Fuqua. Αυτό όμως και η επιμονή του σκηνοθέτη στην πρόσληψη των Ray Liotta, John C. Reilly σε δεύτερους ρόλους ανέβασαν πολύ το μπάτζετ, με τη Universal να διακόπτει την παραγωγή το 2004, κι ενώ μετά την αποχώρηση του Fuqua, ο Peter Berg συζητούσε να το αναλάβει, έχοντας και τις ευλογίες του Washington. Οι συνομιλίες ξεκίνησαν από μηδενική βάση τον επόμενο χρόνο. Τότε ήρθε ο Terry George ως σκηνοθέτης, κόβοντας πολλά από το σενάριο για να του χαμηλώσει το κόστος. Πιθανότερος για τον πρώτο ρόλο σε αυτή τη φάση ήταν ο Will Smith. Μέχρι που Scott και Zaillian βρέθηκαν κοντά λόγω μιας άλλης παραγωγής, με τον Ridley Scott να έρχεται σε επαφή με το στούντιο θέλοντας να επανέλθει το σχέδιο στο αρχικό όραμα του σεναριογράφου.
Ο Frank Lucas είχε δηλώσει ενθουσιασμένος που τον ενσάρκωσε ο Denzel Washington, αλλά παρότι του άρεσε η ταινία, παρατήρησε ότι λίγα είχαν σχέση με την πραγματικότητα.
Βγήκε και μια extended εκδοχή στο Home Cinema, διάρκειας 176 λεπτών.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής
Έκδοση Κειμένου: 19/12/2007

Οι Αμερικανοί μπορεί να δημιουργούν νέα φαντάσματα ανοίγοντας πολέμους ανά τον πλανήτη, τοποθετώντας όμως μια ταινία σαν το American Gangster στην πρώτη λίστα για τα επερχόμενα Όσκαρ, που ούτε λίγο ούτε πολύ μας διηγείται πως κατά τον πόλεμο του Βιετνάμ οι φαντάροι ήταν οι καλύτεροι μεσάζοντες της πρέζας, αν μη τι άλλο δείχνει πως νιώθουν απενοχοποιημένοι για τα παλιά τους φαντάσματα. Από την άλλη, ο Ridley Scott βρίσκεται στο ωριμότερο σημείο της καριέρας του, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως αποδεικνύει την αξία ενός μεγάλου δραματουργού.

Για πολλούς λόγους, το εν λόγω φιλμ είναι η πιο φιλόδοξη δημιουργία του, όσον αφορά τον χώρο του ποιοτικού δράματος. Πράγματι, το θέμα του είναι δυνατό και μπορεί να σταθεί δίπλα σε κλασικές γκανγκστερικές ταινίες. Τι είναι όμως αυτό που το κάνει υποδεέστερο συγγενή τους; Ο Scott πάσχει από άποψη, και αυτό του στοιχίζει στη ψυχή της ταινίας, στο κάτι παραπάνω που θα απογείωνε την ιστορία του πρώτου έγχρωμου μεγαλέμπορου πρέζας στις ΗΠΑ. Για καλή ταινία, γιατί αυτό είναι, δεν παρέχει συγκίνηση και κλασικότητα στις επιμέρους σκηνές της. Αφήνεται στο να μιλήσει η ίδια η ιστορία, λες κι ο Scott δεν δύναται να διαμορφώσει δικούς του χαρακτήρες από τη δύναμη της δημιουργικής φαντασίας. Ίσως, πάλι, να δικαιολογείται από το ότι η εποχή που αναλύει, τα τέλη των 1960-αρχές 1970, τον βρήκαν στη γενέτειρα του Βρετανία, μακριά από τα φλεγόμενα, αυτά χρόνια της Αμερικής, που αναζητούσε ταυτότητα και πειραματιζόταν πάνω στην «ανώμαλη» ακμή του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Είναι και η πρώτη φορά που καταπιάνεται με αυτή την περίοδο, αφού προτιμάει να αγγίζει παλαιότερες εποχές.

Το δύσκολο έργο της κεντρικής ερμηνείας διευκολύνεται με την επιλογή του Denzel Washington, που είναι σταθερά ο καλύτερος έγχρωμος ηθοποιός της γενιάς του. Δεν θα αναλωθεί σε υπερβολές, αλλά όπως και η ίδια η ταινία, θα αφεθεί στην ουδέτερη κατασκευή του χαρακτήρα του Lucas, με μικρές εκρήξεις και πολλή προσωπικότητα. Ο Russell Crowe (από τους αγαπημένους του σκηνοθέτη) ίσως και να ερμηνεύει «περισσότερο», παίζοντας τον αστυνομικό, και θα ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρoν να είχε βρεθεί σε πιο μετωπική κόντρα με τον Washington, σαν μια αντιπαράθεση άσπρου-μαύρου, όχι στο χρώμα των προσώπων, αλλά σε αυτό του ίδιου νομίσματος (βλέπε: Ένταση) ή των Αθλίων του Ουγκό. Η έλλειψη άλλων τρανταχτών ονομάτων στο καστ περισσότερο βοηθάει στον ρεαλισμό, παρά απογοητεύει τους θεατές.

Ας δούμε όμως το εν κατακλείδι μιας πλούσιας παραγωγής. Πριν από οτιδήποτε, πρέπει να επισημάνουμε ότι το American Gangster είναι μια καλή ταινία, ίσως επειδή δεν θα μπορούσε να είναι κάτι λιγότερο. Σαν ιστορία έχει τη δύναμη της, και η κεντρική ίντριγκα προσφέρεται με έναν επικό τρόπο, και υπάρχει μια ικανή, με τη βοήθεια του μοντάζ, εναλλαγή ανάμεσα στο μαύρο (Washington) και το άσπρο (Crowe). Οι δύο ερμηνευτές είναι ικανότατοι, και είναι, έτσι κι αλλιώς, γνωστή η δεινότητα του Scott να παίρνει τις ερμηνείες που θέλει. Η ανασύσταση της εποχής παραπάνω από τέλεια, με κύρια αιχμή τα κοστούμια και τα μουσικά ακούσματα. Όμως (και το όμως είναι με κεφαλαία), ο Ridley Scott δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το αφήνει την ιστορία και τους πρωταγωνιστές του να μιλήσουν από μόνοι τους, σεβόμενος περισσότερο από ό,τι έπρεπε το γεγονός ότι μιλάμε για βιογραφία, ξεχνώντας πως τα μεγάλα έπη γίνονται με την παράθεση άποψης και την ιδιαίτερη ματιά ενός δημιουργού. Το έργο πάσχει από ψυχή, σαν ένα σώμα που αναζητεί προσωπικότητα για να ξεχωρίσει και δεν τη βρίσκει. Δεν υπάρχουν οι μεγάλες σκηνές, τα μεγάλα πλάνα, η μεγάλη αντιπαράθεση καλού-κακού. Τελειώνοντας η ταινία, σου αφήνει τρανές απορίες περί του αληθινού χαρακτήρα του Frank Lucas, αλλά και του αστυνομικού που τον καταδιώκει, μια και γύρω κι από αυτό πλανάται μια πιο ενδιαφέρουσα ιστορία, στη θεματική του Σέρπικο. Δεν θα κουραστείτε από τη μεγάλη διάρκεια, αυτή μάλιστα λειτουργεί απόλυτα υπέρ του έργου, αλλά θα καταλάβετε αμέσως πως δεν είδατε ένα νέο Τα Καλά Παιδιά, ίσως τελικά επειδή ο Scott ούτε ήταν, ούτε και θα γίνει Scorsese…

Βαθμολογία: