Aga

Κριτικός: Φίλιππος Χατζίκος

Έκδοση Κειμένου: 16/1/2020

Ένα ηλικιωμένο ζευγάρι Εσκιμώων διαβιεί στα βόρεια πέρατα του κόσμου. Ο Νανούκ και η Σέντνα ζουν ασκητικά, απολύτως μοναχικά, κληρονόμοι ενός τρόπου ζωής που εξαφανίζεται. Παλεύουν ώστε να βρίσκονται πάντα σε αρμονία με την πάλλευκη φύση που τους περιβάλλει, αναζητώντας σε ολοένα και δυσκολότερες συνθήκες την επιβίωσή τους. Ακόμα όμως και σε αυτό το συμπαγές μοτίβο, έχει καταφέρει να δημιουργηθεί μία σχισμή: η Άγα, η κόρη του ζεύγους, η οποία τους έχει εγκαταλείψει προς εξασφάλιση ενός διαφορετικού μέλλοντος.

Οι ρυθμοί που επιλέγει ο Μίλκο Λαζάροφ είναι αργοί, όπως και αυτή της φύσης και του τρόπου ζωής που κινηματογραφεί. Τοποθετεί το πρωταγωνιστικό ζευγάρι στη Σαχά της Ρωσίας, αλλά στην πραγματικότητα αφουγκράζεται το τοπίο του σαν κάτι το εξωπραγματικό. Κυριαρχούν τα στατικά πλάνα, με τον Νανούκ (υπέροχη κινηματογραφική αναφορά στον Νανούκ του Βορρά) να περιπλανιέται μέσα στην κατάλευκη απεραντοσύνη που τον περιβάλλει. Ένα τοπίο που είναι τόσο όμορφο που προκαλεί το δέος. Ένα υπεράχρονο, υπεράνθρωπο μεγαλείο, που ο άνθρωπος έχει βρει τρόπο να τραυματίσει, όπως σημειώνει ο δημιουργός, προσδίδοντας την κυρίαρχη περιβαλλοντική διάσταση στο έργο του. Το λευκό του χιονιού -και της προαιώνιας αθωότητας- που ο άνθρωπος εν είδει έκπτωτου από τον παράδεισο όντος πληγώνει.

Η ζωή του ζευγαριού μοιάζει με μέρος μίας προαιώνιας πραγματικότητας που αντιμετωπίζει το τέλος της. Η φωτογραφία της ταινίας υπνωτίζει τον θεατή, με απώτερο στόχο να τον καταστήσει κοινωνό αυτής της καθημερινότητας, να βιώσει τους ρυθμούς της, να απομακρυνθεί από την αστική του πραγματικότητα. Με αυτόν τον τρόπο και με θαυμαστή οικονομία στον λόγο, ο Λαζάροφ οδηγεί το κοινό στο κέντρο της αφήγησής του: την απουσία της Άγα, η οποία διόλου τυχαία ονοματοδοτεί το έργο, και μαζί της ενός μέλλοντος που δεν πρόκειται να επακολουθήσει.

Το φορτίο που έχει αφήσει η εγκατάλειψη της κόρης είναι ασήκωτο για τον Νανούκ. Η Άγα είναι το μέρος που έφυγε από το όλον και αυτό είναι ασυγχώρητο στο μυαλό του ερημίτη πατέρα της. Εγκατέλειψε την εστία, αρνήθηκε την οικογένεια και το κοινό μέλλον. Δεν είναι όμως τα εγωιστικά κίνητρα της κόρης του που τον πλήγωσαν, όσο ότι η φυγή της του δείχνει πολύ καθαρότερα από όσο μπορεί να αντέξει ότι ο τρόπος ζωής που υπηρετεί σε όλη του τη ζωή, γενναία και αταλάντευτα, βαδίζει προς το τέλος του.

Μόνη φάλτσα νότα σε αυτή την θεσπέσια ενορχηστρωμένη δημιουργία είναι το υπέρ το δέον συγκινητικό φινάλε, που τρέπει το μελαγχολικό στοιχείο που κυριαρχεί στο φιλμ σε σχεδόν μελοδραματικό. Κατά τα λοιπά, πρόκειται για μία ταινία που καταφέρνει να μιλήσει για πάρα πολλά, λέγοντας πάρα πολύ λίγα. Ασκητική ζωή, εγκατάλειψη, διαχείριση τραύματος και τελικά συγχώρεση, όλα συνυπάρχουν αρμονικά σαν τομείς της καλοφτιαγμένης χαρακτηρολογίας του Λαζάροφ, υπό την επίβλεψη της κλιματικής αλλαγής. Οι δύο πρωταγωνιστές εικονίζονται σαν μοναδικοί θιασώτες μίας ζωής που εκλείπει, σχεδόν σαν να είναι οι μοναδικοί κάτοικοι του πλανήτη. Μοιράζονται μία μοναξιά υπερκόσμιων διαστάσεων. Ακόμα και αυτή όμως δεν δύναται να τους προστατέψει από τις πληγές που προξενεί η ανθρώπινη συνύπαρξη.

Βαθμολογία: