The Hand of God

Κριτικός: Δημήτρης Μπαμπούλης

Έκδοση Κειμένου: 28/11/2021

Ο Φαμπιέτο είναι ένας έφηβος που μεγαλώνει στη Νάπολη των 80’s. Μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα θα ανακαλύψει την αγάπη, τον ενθουσιασμό, την απώλεια και την απότομη ενηλικίωση. Όλα αυτά με μπακγκράουντ τη «σωτήρια» έλευση του Μαραντόνα στην ομάδα της Νάπολη.

Το «Χέρι του Θεού» είναι η πιο προσωπική ταινία του Πάολο Σορεντίνο, μια δραματοποιημένη αυτοβιογραφία για την ενηλικίωση του και για τον θάνατο των γονιών του, ένα γεγονός που τον έχει σημαδέψει, και όπως έχει δηλώσει, του ήταν αρκετά δύσκολο ακόμη και τώρα να κάνει μια ταινία με αυτό το θέμα, καθώς το τραύμα παραμένει ανοιχτό.

Η ταινία δομείται γύρω από τον χαρακτήρα του Φαμπιέτο, ενός μοναχικού νέου που μόνη του παρέα είναι η οικογένεια του και η αγάπη που παίρνει μέσα από αυτήν, και λατρεύει τη Νάπολη, τον Μαραντόνα και την κλασική εκπαίδευση. Οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι φτιαγμένοι με καρικατουρίστικο τρόπο, εξυπηρετώντας τόσο την αφήγηση μέσα από τα μάτια του πρωταγωνιστή -την υπερβολή που όλοι μας βάζουμε στις αφηγήσεις των ιστοριών μας- αλλά και για να προσθέσει χιούμορ και ενδιαφέρον στην πλοκή. Από την πρώτη σεκάνς κιόλας καταλαβαίνεις ότι έχεις εισέλθει περισσότερο σε ένα παραμύθι παρά σε μια αυστηρή βιογραφία, με μια κάπως ονειρική σεκάνς με φελινικό τόνο. Η πρώτη πράξη της ταινίας είναι αναγνωριστική, μαθαίνουμε τους χαρακτήρες, παίρνουμε μικρές, αλλά σημαντικές λεπτομέρειες για τον καθένα και βλέπουμε σιγά σιγά την ενηλικίωση να πλησιάζει τον μικρό Φαμπιέτο. Η δεύτερη πράξη είναι γυρισμένη σε πιο σουρεάλ ρυθμό, τόσο στο πώς μεταφερόμαστε από σκηνή σε σκηνή, αλλά ακόμη και η ίδια η δομή των σκηνών αυτών.

Γενικά, η σκηνοθεσία του Σορεντίνο διαφέρει αρκετά από τις προηγούμενες του δημιουργίες, διότι έχει πολύ γρηγορότερο ρυθμό, ενώ έχει αποφύγει τα μπαρόκ στοιχεία που τον χαρακτήριζαν σαν δημιουργό. Η κινούμενη στον χώρο κάμερα, που σταματάει προς το τέλος της σκηνής στο κεντρικό σημείο του κάδρου, μας τοποθετεί στον χώρο σαν να ζήσαμε τα όσα βλέπουμε, σαν να κινούμαστε στον τόπο των γεγονότων και να βλέπουμε από κοντά τους πρωταγωνιστές. Αυτό που ίσως λείπει από την ταινία είναι η ισορροπία, αρχικά μεταξύ των δύο πράξεων, αλλά και μεταξύ των σκόρπιων αναμνήσεων του σκηνοθέτη. Πολλές από τις σκηνές είναι κάπως περιττές, καθώς συμβάλλουν σε κάποια κωμικά στοιχεία, αλλά και στην ελάφρυνση του κλίματος της ταινίας όταν αυτό γίνεται βαρύ. Η σκηνή που μαθαίνουν για την απώλεια των γονιών τους λειτουργεί άψογα, γιατί η ταινία έχει καταφέρει να αναπτύξει τους δεσμούς μεταξύ των χαρακτήρων και το πόσο ισχυροί είναι. Στο μεγαλύτερο μέρος, η ταινία επιτυγχάνει τη συναισθηματική σύνδεση με τους πρωταγωνιστικούς ρόλους και ιδιαίτερα με τον Φαμπιέτο, που είναι και η βασική επιδίωξη του Σορεντίνο. Όσον αφορά τον Μαραντόνα, παρουσιάζεται σε όλη την ταινία ως ο καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών, ενώ η αναμονή για το αν θα έρθει στην Νάπολη ή όχι, είναι ανάλογη της αναμονής ενός «σωτήρα» ή κάποιας θεϊκής ύπαρξης, δένοντας το κάπως με τη «σωτήρια» για τον Σορεντίνο απόφαση να δει τον Μαραντόνα εναντίον της Έμπολι και να αποφύγει κάτι το τραγικό.

Η ιστορία κρατάει τον θεατή σε όλα τα σημεία της όταν η δομή της είναι απλή και εύθυμη, και όταν είναι πιο σύνθετη και κάπως θλιβερή. Η μουσική από τον Λέλε Μαρτσιτέλι δένει άψογα με τις διακυμάνσεις της πλοκής και την εξέλιξη της. Όσον αφορά τις ερμηνείες, ο βραβευμένος στη Βενετία Φιλίπο Σκότι είναι εξαιρετικός ως ένας άβολος έφηβος με ορμές, ενώ η χημεία των Τόνι Σερβίλο και Τερέσα Σαποναντζέλο είναι εμφανής σε όλη την ταινία, προβάλλοντας το αγαπημένο, αλλά με αρκετά προβλήματα, ζευγάρι.

Συνεπώς, το «Χέρι του Θεού» είναι ένα παραμυθένιο ταξίδι στη ζωή του Πάολο Σορεντίνο, όχι όμως μόνο με εύθυμα στοιχεία, αλλά και στοιχεία αρκετά σκληρά για έναν έφηβο που οι καταστάσεις γύρω του και τα γεγονότα τού επιβάλλουν να ενηλικιωθεί απότομα. Όλη η δομή της ταινίας χωρίζεται από τη ζωή πριν και μετά την απώλεια των γονιών του, την ονειρεμένη ζωή, όπως λέει και ο πρωταγωνιστής, πριν από αυτό το γεγονός και την κόλαση που συνάντησε μετά που όπως φαίνεται κατάφερε να κάνει υποφερτή μέσα από το σινεμά, όπου μπορεί και δημιουργεί τη δική του πραγματικότητα. Εκτός από την ισορροπία μεταξύ των αναμνήσεων που σε κάποια σημεία απλά «σκορπίζονται» άτσαλα μπροστά στα μάτια του θεατή, η ταινία πετυχαίνει τους στόχους της, μεταφέρει την εικόνα της αγάπης, τις ορμές της εφηβείας, τη θλίψη, το πένθος, αλλά και τη μαγεία που νιώθει κάποιος όταν συναντά κάτι που σου προσφέρει πλήρωση, όπως ο πρωταγωνιστής το συναντά στο φινάλε.

Διαφορετικός σε σκηνοθετική προσέγγιση, ο Σορεντίνο προσφέρει μια πιο ζωντανή σε ρυθμό ιστορία, με σουρεάλ πινελιές και χωρίς τα μπαρόκ στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν, και κερδίζει ένα στοίχημα που φαίνεται να έθεσε στον εαυτό του, καθώς παρά τους δημιουργικούς πειραματισμούς καταφέρνει να επικοινωνήσει πλήρως τους στόχους του για μια ιστορία με αρκετά εύθυμα στοιχεία, θλιβερές απώλειες, αλλά κυρίως την προσωπική του οπτική σε όσα έζησε και τον καθόρισαν σαν άτομο και σαν δημιουργό.

Βαθμολογία: