Σύνορα

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 2/6/2019

Το πρώτο που έρχεται στο μυαλό βλέποντας την ταινία, είναι η σύγχρονη συνειδητοποίηση της επιστήμης ότι ο άνθρωπος πριν περίπου 30 χιλιάδες χρόνια, όταν ξεκινούσε να κυριαρχεί ως ον στον πλανήτη, «εξαφάνισε» το αμέσως πριν από αυτόν κυρίαρχο είδος, τους Νεάντερνταλ. Μήπως αυτό κρύβει κάποιο μυστικό για την αληθινή φύση του ανθρώπου, το οποίο και πλέον ως πολιτισμένο ον ακόμα το κουβαλάει, απλά κρύβοντας το κάτω από το χαλί της «κατεστημένης κανονικότητας»;

Το ιδιαίτερο αυτό φιλμ του Ali Abbasi είναι ένα πεντακάθαρο σύγχρονο παραμύθι, με έντονη δόση φαντασίας, την οποία όμως προσαρμόζει μέσα σε πραγματιστικό σκηνικό. Η κεντρική ηρωίδα είναι φανερό εξαρχής ότι δεν είναι ένα πλάσμα που ανήκει μέσα στον ρεαλισμό μας, και ο σκηνοθέτης θα την ακολουθήσει κατά βήμα στην αυτο-ανακάλυψη του είναι της. Αυτά όμως τα βήματα δεν είναι διόλου εν μέσω ομαλότητας. Περνούν μέσα από έναν κόσμο που από τη μία χαίρει πολιτισμού, και από την άλλη έχει εύκαιρη και θεμιτή την επιλογή της αγριότητας. Επιπλέον, ο δημιουργός βρίσκει συνέχεια ευκαιρίες να μας θυμίσει τον μικρό σεβασμό μας προς τη φύση, και το ακόμα μικρότερο θέλω μας να συνυπάρξουμε εν αρμονία με αυτήν. Μα η ηρωίδα μας είναι κομμάτι της, άρρηκτο. Και σε αυτό της το ταξίδι προσπαθεί από τη μία να συνεχίσει να αποτελεί ένα νορμάλ κομμάτι του ανθρώπινου πολιτισμού, και από την άλλη δεν μπορεί να αρνείται για πάντα ότι είναι με την πλευρά… των ηττημένων «Νεάντερνταλ».

Το έργο από τη μία σε σαγηνεύει με τη διαφορετικότητα του και τη σκανδιναβικά σινεφιλική του συνέπεια, ενώ από την άλλη σε απωθεί δίχως καν διακριτικότητα, όπως λογικά θα έπραττε κι ένα παραμύθι των Γκριμ με το κοινό της εποχής τους. Εδώ όμως ο Abbasi μπερδεύει κάπου τις προθέσεις του. Προτρέπει σε κάτι μέσα από τη νοηματική του; Νουθετεί; Ανοίγει διάλογο; Είναι σίγουρο ότι την προσοχή σου την τραβάει, αλλά ενώ κλείνει το παραμύθι του με σεναριακή συνέπεια και μάλλον προβλεπόμενα, έχει αφήσει μισάνοιχτα τα παράθυρα του διαλόγου με τον θεατή, κυρίως λόγω έλλειψης απλωμένων σε ουσία διαλόγων. Μήπως απλά δεν χωρούσαν αμφότερα το νόημα με τη συγκεκριμένη αφήγηση;

Δεν έχουμε μία ακόμα σινεφιλική ταινία που δύσκολα θα σε τραβήξει μέσα της. Δεν χρειάζεται να είσαι υπερβολικά «διαβασμένος» για να βρεις εδώ κάτι να σε εγείρει. Έχουμε ένα λαϊκό σινεμά για δυνατά στομάχια, ένα γκροτέσκ παραμύθι που μας επιστρέφει στις ρίζες του συγγραφικού αυτού είδους, αλλά και μια ταινία που δεν σε βοηθάει να αναπτύξεις περαιτέρω σκέψεις-επιλογές πάνω στα φλέγοντα ζητήματα που ανοίγει, πέρα από όσα αυτονόητα έχεις ήδη «υποψιαστεί» για τη σκοτεινή φύση του ανθρώπου. Το πλέον σοφό είναι να δείτε το φιλμ, αλλά έπειτα να αναζητήσετε μόνοι σας γνώσεις πάνω στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, όπου θα έρθετε αντιμέτωποι με φοβερές αλήθειες που αφορούν το αληθινό μας DNA. Και ίσως έπειτα δείτε μέσα από την ταινία κι αυτά που λείπουν από την εικόνα.

Βαθμολογία: