
Κριτική | Η Επιστροφή (2024)
Συντάκτης: Σταύρος Γανωτής
Παρότι επικεντρωνόμαστε στο απώτερο φινάλε του ομηρικού έπους και η διάρκεια θα του το επέτρεπε, ο Uberto Pasolini προτιμά να κρατήσει μόνο τα ορόσημα της ιστορίας και να αφηγηθεί μια πλέον ελεύθερη εκδοχή της. Ξεχνάμε θεούς, απορούμε που η Πηνελόπη δεν αναγνωρίζει εξαρχής τον σύζυγο της, αλλά και αποδεχόμαστε με βία τις πολλές ελευθερίες του σκηνοθέτη. Παρόλα αυτά, είμαστε πολύ μακριά από τις αντίστοιχες «διασκευές» αρχαίας ελληνικής μυθολογίας-πραγματείας που μας έχουν κάνει να ξεχάσουμε κι αυτά που ξέραμε, κι αυτό είναι κάτι που το κρατάμε.
Καταρχάς, το φιλμ σε πείθει με τη λιτή εικόνα της αρχαίας Ιθάκης που σου παραθέτει, μια εικόνα δίχως πλούσια σκηνικά αλλά κοντά σε αυτό που λογικά συναντούσες στην εποχή του χαλκού. Αυτό το συνδυάζει με έναν τόνο και έναν ρυθμό που συνάδει με την αίσθηση που σου προσκαλεί το διάβασμα της Οδύσσειας, ειδικά στη συγκεκριμένη ραψωδία, με την πραότητα να συνυπάρχει με τη βία και την αυξανόμενη αγωνία (αυτό φυσικά το τελευταίο ισχύει μόνο για αδιάβαστους θεατές, ελπίζουμε αποκλειστικά εκ του εξωτερικού). Στον ίδιο μήκος κύματος και οι ερμηνείες, με τον Ralph Fiennes και τη Juliette Binoche να πιστεύουν στη βαρύτητα των ρόλων τους, και να μην παρασέρνονται με κάτι που λογικά δεν τους απέδωσε ιδιαίτερο οικονομικό αντίτιμο. Ισορροπημένο και το υπόλοιπο καστ, κι ας είναι μόνο οι δύο σταρ που ξεχωρίζουν ως ερμηνείες.
Ενώ όμως με αυτά που μόλις αναφέραμε συγχωρούμε απόλυτα τον Pasolini που αποφάσισε να ξαναγράψει το διάσημο έπος σύμφωνα με τις προσωπικές του ανησυχίες, υπάρχει ένα θέμα ως προς το σενάριο. Πέρα από κάποια στοιχεία που δεν επεξηγούνται απόλυτα, άλλωστε αυτό ισχύει -σε μικρότερο βαθμό- και για το κείμενο του Ομήρου (αν κι εκείνος έκλεινε αρκετές «τρύπες» με την παρουσία των άφαντων εδώ θεών), το κείμενο είναι αρκετά πεζό και ρηχό σε αναζητήσεις. Συγκεντρώνεται στο να σου τονώσει τον ενδιαφέρον στην πλοκή με μια απλή αφήγηση (ποντάροντας υπερβολικά στην εικονική διάσταση), χάνοντας επαφή με τα πιο φιλοσοφικά ερωτήματα που κάποιος θα έθετε εύκολα έχοντας διαβάσει το έπος. Αυτό έρχεται σε μια αντιδιαστολή με την ποιοτική διαχείριση της σκηνοθετικής γραμμής, που τελικά εξυπηρετεί μια πετυχημένη απόδοση ενός απλούμιστου παραμυθιού.
Δεν απογοητεύει, είναι ποιοτικά έγκυρο ως προς την εικόνα του Οδυσσέα που θα θέλαμε και έπρεπε να δούμε, αλλά δυστυχώς υστερεί σε βάθος και αληθινή σύγκληση με τη συγκίνηση που προκαλεί το διάβασμα του αθάνατου έπους.
Βαθμολογία:
0 κακή | 1 μέτρια | 2 ενδιαφέρουσα | 3 καλή | 4 πολύ καλή | 5 αριστούργημα