Η Αβάστακτη Ελαφρότητα τού Είναι

Πράγα, 1968. Ενώ όλος ο κόσμος αγωνίζεται για την ελευθερία εστιάζοντας παράλληλα στην αναζήτηση της ηδονής, ο Τόμας, χειρούργος και αμετανόητος γυναικοκατακτητής, είναι αφοσιωμένος στην… ηδονή της αναζήτησης. Είναι αποφασισμένος να ζήσει με την «ελαφρότητα του είναι», αδιαφορώντας για καταστάσεις όπως η δέσμευση και ο κομμουνισμός.

Σκηνοθεσία:

Philip Kaufman

Κύριοι Ρόλοι:

Daniel Day-Lewis … Tomas

Juliette Binoche … Tereza

Lena Olin … Sabina

Derek de Lint … Franz

Erland Josephson … ο πρέσβης

Pavel Landovsky … Pavel

Donald Moffat … επικεφαλής χειρούργος

Daniel Olbrychski … αξιωματούχος

Stellan Skarsgard … μηχανικός

Anne Lonnberg … φωτογράφος

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Jean-Claude Carriere, Philip Kaufman

Παραγωγή: Saul Zaentz

Μουσική: Mark Adler

Φωτογραφία: Sven Nykvist

Μοντάζ: Vivien Hillgrove, Walter Murch

Σκηνικά: Pierre Guffroy

Κοστούμια: Ann Roth

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.

Τίτλοι

• Αυθεντικός Τίτλος: The Unbearable Lightness of Being
• Ελληνικός Τίτλος: Η Αβάστακτη Ελαφρότητα τού Είναι

Σεναριακή Πηγή

• Μυθιστόρημα: The Unbearable Lightness of Being του Milan Kundera.

Κύριες Διακρίσεις

• Υποψήφιο για Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου και φωτογραφίας.
• Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ταινίας (δράμα) και δεύτερου γυναικείου ρόλου (Lena Olin).
• Βραβείο Bafta σεναρίου.

Παραλειπόμενα

• Παρότι έχουμε μια καθαρά αμερικανική παραγωγή του Saul Zaentz, με αμερικανό σκηνοθέτη, το καστ -και κομμάτι του συνεργείου- είναι κυρίως ευρωπαϊκό. Αλλά και τα κεντρικά του γυρίσματα έγιναν στη Γαλλία, με κάποια δευτερεύοντα να είναι στην Τσεχοσλοβακία, την Ελβετία και τις ΗΠΑ.
• Η ταινία είχε προταθεί στον τσέχο Milos Forman (συνεργάτης με τον Saul Zaentz στο Αμαντέους), αλλά δεν μπορούσε να ρισκάρει την τύχη των συγγενών του στην Τσεχοσλοβακία. Αυτός όμως ήταν που έδωσε την ευκαιρία στον Philip Kaufman να το αναλάβει.
• Ο Milan Kundera βρίσκονταν καθ’ όλη τη διάρκεια της διασκευής του έργου του του 1984 στο πλάι της παραγωγής, έχοντας συμβουλευτικό ρόλο. Έγραψε μάλιστα ειδικά για την ταινία του ποίημα που λέει ο Τόμας στην Τερέζα. Παρόλα αυτά, ο τσέχος συγγραφέας εκδήλωσε την έντονη δυσαρέσκεια του παρακολουθώντας την ταινία, και δήλωσε πως δεν θα έδινε ποτέ ξανά άδεια για να διασκευαστεί κάποιο βιβλίο του. Αρκετοί όμως κριτικοί συμφωνούσαν πως δεν θα μπορούσε να γίνει καλύτερη μεταφορά ενός τέτοιου έργου σε ταινία.
• Το πρώτο σενάριο είχε παραδοθεί από τον Jean-Claude Carriere, αλλά ο Kaufman το βρήκε πολύ σινεφιλικό για το ευρύ κοινό και προέβη σε πολλές αλλαγές. Ο Kundera έτυχε να διαβάσει το σενάριο του Γάλλου αφού είδε την ταινία, και είχε δηλώσει πως “έτσι έπρεπε να έχει γίνει”.
• Ο Daniel Day-Lewis ήταν αρχικά πολύ διατακτικός στο να πει το ναι, μια και έβρισκε υπερβολικά τέλειο τον χαρακτήρα του Τόμας. Έτσι χρειάστηκε να γίνουν κάποιες αλλαγές στο κείμενο, πάντα βασισμένες πάνω στο βιβλίο, που να ρίχνουν την “τελειότητα” του.
• Αμερικανικό ντεμπούτο για τη σουηδή Lena Olin, που είχε “προϋπηρεσία” από Ingmar Bergman.
• Έσχατη κινηματογραφική ταινία για την Anne Lonnberg, ιδιαίτερα γνωστής στο ελληνικό κοινό (Κορίτσια στον Ήλιο).
• Το πρώτο μοντάζ που παρέδωσε ο Philip Kaufman ήταν λιγότερο κι από 2 ώρες διάρκεια. Το στόρι όμως ήταν μπερδεμένο, και του ζητήθηκε να προσθέσει σκηνές από το κομμένο υλικό. Την επόμενη ημέρα ο Kaufman είχε πανέτοιμη την τελική εκδοχή, και πιστεύεται ότι αυτό ήταν ένα κόλπο του για να μπορέσει να περάσει από τους παραγωγούς μια τόσο μεγάλη διάρκεια.
• Η ταινία απέτυχε στα ταμεία. Είχε κέρδη 10 εκατομμύρια δολάρια, αλλά κόστος 17.

Μουσικά Παραλειπόμενα

• Εκτεταμένη χρήση γίνεται από πιανιστικά έργα του τσέχου κλασικού συνθέτη Leos Janacek επί του σάουντρακ, κάτι που είχε προτείνει ο ίδιος ο Kundera.
• Jarmila Sulakova και Vojtech Jochec ερμηνεύουν για την ταινία του φολκλορικό τραγούδι Joj, Joj, Joj.