Ο Άνθρωπος απ’ τον Βορρά

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 21/4/2022

Σπάνια στις μέρες μας σκεφτόμαστε τις μεγάλες χολιγουντιανές ταινίες σε σχέση με τα ονόματα των δημιουργών τους. Εκεί που ο Kubrick είχε τη μόνιμη συνεργασία του με τη Warner, όπως ο Spielberg και ο Hitchcock με τη Universal, η καλλιτεχνική και η εμπορική ταινία ακολούθησαν ξεχωριστές διαδρομές, με τον Scorsese να τρώει πόρτα από την Paramount και τον «Ιρλανδό» του να θεωρείται από το ένα στρατόπεδο θεατών ως ταινία του Scorsese και από το άλλο ως ταινία του Netflix. Και ενώ μέχρι και ο Christopher Nolan αποδεσμεύτηκε από τη Warner αναζητώντας νέο σπίτι, υπάρχουν κάποιοι μετρημένοι στα δάχτυλα σκηνοθέτες που έχουν κερδίσει τόσο έντονα την εμπιστοσύνη του κοινού με τις αυθεντικές τους δημιουργίες, που θα μπορούσαν να εισβάλλουν σε ένα μεγάλο στούντιο με τους δικούς τους όρους. Ο Robert Eggers επιχειρεί να αποδείξει ότι είναι ένας από αυτούς.

Εμπνευσμένος από τον σκανδιναβικό θρύλο του Άμλεθ -που ενέπνευσε και τον Σαίξπηρ να δημιουργήσει τον σχεδόν ομόηχο δικό του Άμλετ-, ο Eggers δημιουργεί εδώ ένα πανάκριβο ιστορικό έπος αντιστρέφοντας τους χολιγουντιανούς κανόνες εκ των έσω, ξεδιπλώνοντας μια ιστορία εκδίκησης, φαινομενικά ατράνταχτα δικαιολογημένη, διαλύοντας σταδιακά τις εντυπώσεις του θεατή και τους κανόνες του είδους που παραδοσιακά τείνει να εξευγενίζει τους αιματηρούς άθλους τού εκάστοτε ήρωα. Η ιστορία του Άμλεθ είναι περισσότερο οικεία από όσο θα ελπίζαμε,αφού παραδόξως η αντιστοιχία της πλοκής με αυτή του «Βασιλιά των Λιονταριών» είναι σχεδόν ιδανική, ενδεδυμένη όμως με μια ανήλεη απειλή μιας αδιάλλακτης μοίρας, η οποία καθορίζει όλο το σκηνοθετικό στιλ του Eggers. Αντικατοπτρίζοντας τη μονομανία της αδυσώπητης πολεμικής μηχανής στην οποία έχει μετατραπεί ο Άμλεθ έχοντας ως μοναδικό σκοπό της ζωής του να εκδικηθεί τον θείο του που δολοφόνησε και σφετερίστηκε τον θρόνο του πατέρα του, η κάμερα του Eggers ακολουθεί μια κινηματογραφική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, με την κάθε της κίνηση παράλληλα ή σε βάθος να αντανακλά την ακατάπαυστη ορμή του, παρασέρνοντας την προσοχή μας χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο παραδρομής. Είναι η ίδια λογική που ακολουθούν τα βιντεοπαιχνίδια, κατορθώνοντας όμως να μη θυμίζει ποτέ ένα τέτοιο.

Ο Alexander Skarsgard αποδεικνύεται καθοριστικά ιδανικός για τον ρόλο του Άμλεθ με τον τρόπο που ο Charlton Heston στιγμάτισε ιστορικά τον ρόλο του Μπεν Χουρ. Πέρα από τη φυλετική του καταγωγή, η ανήμερη ποιότητά του με τις σαδιστικές αποχρώσεις που έχει ξεδιπλώσει σε σειρές όπως το “True Blood” και το “Big Little Lies”, ταιριάζει ιδανικά με τη μαινόμενη ατμόσφαιρα και τους σκανδιναβικούς μυθικούς χρωματισμούς, τους οποίους εκμεταλλεύεται στο έπακρο ο Eggers και κάνουν τη στιλιζαρισμένη εικονογραφία του το πιο δυνατό στοιχείο της ταινίας, μετατρέποντας τη γήινη ιστορία του σε μια μυθικών διαστάσεων κοσμογονία.

Παρότι δεν υπάρχει ούτε μία ερμηνεία που να μη λειτουργεί απόλυτα εναρμονισμένα με αυτή την προσέγγιση, ο τέλειος διαχωρισμός του προλόγου από την κύρια ιστορία επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον γραπτό λόγο ταράζοντας την ισορροπία του συνόλου, με αποτέλεσμα από τη σαιξπηρική ποιητικότητα των διαλόγων να περνάμε σε μια λιτή εκδήλωση προθέσεων, και από μια στρωτή εναλλαγή σκηνών σε μια -ηθελημένα ίσως- συγκεχυμένη στρατηγική εκδίκησης που εμπλέκει και το στοιχείο του φανταστικού.

Είτε οφείλεται σε στουντιακές παρεμβάσεις, είτε σε μια απόπειρα να γίνει πιο προσιτό το έργο του στο ευρύ κοινό, ο Eggers δεν παραδίδει εδώ το αριστούργημά του, αλλά αυτό που κατορθώνει είναι τόσο απλησίαστο για έναν δημιουργό που λειτουργεί εντός του συστήματος, που ελάχιστες αμφιβολίες έχω πως αν βρισκόντουσαν μερικοί ακόμα με τις ικανότητές του, το εμπορικό Χόλιγουντ των ημερών μας θα ήταν κάτι που πραγματικά θα έμενε στην ιστορία.

Βαθμολογία: