Η Μεγάλη Στρατιά των Αφανών Ηρώων

Κατεχόμενη Γαλλία, 1942. Ο πολιτικός μηχανικός Φιλίπ Ζερμπιέ είναι ένας από τους αρχηγούς της Γαλλικής Αντίστασης. Ένας προδότης όμως τον καταδίδει στην γκεστάπο και ο Φιλίπ μεταφέρεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Καταφέρνει όμως να αποδράσει και προσχωρεί στο αντιστασιακό δίκτυο της Μασσαλίας. Προσαρμόζεται στην καθημερινότητα των συντρόφων του και μοιράζεται μαζί τους τη μοναξιά, τους φόβους κα την αγωνία τους για την κατάληξη του πολέμου. Ο Φιλίπ, όμως, εκτός από την αφοσίωση του στον αγώνα, πρέπει ταυτόχρονα να εντοπίσει τον προδότη.

Σκηνοθεσία:

Jean-Pierre Melville

Κύριοι Ρόλοι:

Lino Ventura … Philippe Gerbier

Paul Meurisse … Luc Jardie

Jean-Pierre Cassel … Jean Francois Jardie

Simone Signoret … Mathilde

Paul Crauchet … Felix Lepercq

Christian Barbier … Guillaume ‘Le Bison’ Vermersch

Claude Mann … Claude ‘Le Masque’ Ullmann

Serge Reggiani … ο κομμωτής

Andre Dewavrin … συνταγματάρχης Passy

Alain Libolt … Paul Dounat

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Jean-Pierre Melville

Παραγωγή: Jacques Dorfmann

Μουσική: Eric Demarsan

Φωτογραφία: Pierre Lhomme, Walter Wottitz

Μοντάζ: Francoise Bonnot

Σκηνικά: Theobald Meurisse

Κοστούμια: Colette Baudot

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

• Αυθεντικός Τίτλος: L’Armee des Ombres
• Ελληνικός Τίτλος: Η Μεγάλη Στρατιά των Αφανών Ηρώων
• Διεθνής Τίτλος: The Army of Shadows

Σεναριακή Πηγή

• Μυθιστόρημα: L’Armee des Ombres του Joseph Kessel.

Παραλειπόμενα

• Το μυθιστόρημα του εβραίου δημοσιογράφου και νοβελίστα Joseph Kessel γράφτηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1943. Σε αυτό ανάμειξε αληθινές του εμπειρίες από τη γαλλική αντίσταση, με αρκετούς όμως μυθοπλαστικούς χαρακτήρες. Είναι ένα από 14 του έργα που έχουν μεταφερθεί συνολικά στο σινεμά.
• Ο Andre Dewavrin ερμηνεύει ουσιαστικά τον εαυτό του. Το “συνταγματάρχης Passy” ήταν η κωδική του ονομασία ως επικεφαλής της ελεύθερης γαλλικής αντικατασκοπίας. Όταν βρίσκονταν στο Λονδίνο, τύχαινε να έχει υπό την ηγεσία του και τον Jean Pierre Melville.
• Για το αρχικό πλάνο που φαίνονται οι γερμανοί στρατιώτες να παρελαύνουν κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου προς τα Ηλύσια Πεδία, ο σκηνοθέτης κατάρριψε την παράδοση που ήθελε να μην ερμηνεύει κανένας ηθοποιός γερμανό στρατιώτη που να φαίνεται με φόντο την Αψίδα. Έτσι αποτέλεσε την πρώτη φορά που αυτό το σκηνικό ειδώθηκε ως έγχρωμο. Η Melville είχε δηλώσει περήφανος για τη συγκεκριμένη σκηνή, κάτι που είχε κάνει μόνο για μία ακόμα σκηνή στην καριέρα του (στο Ο Χαφιές).
• Melville και Lino Ventura σχεδόν δεν αντάλλαξαν κουβέντα κατά τα γυρίσματα, έχοντας ως “ενδιάμεσο” τον βοηθό σκηνοθέτη. Οι δυο τους είχαν παρεξηγηθεί άγρια κατά τα γυρίσματα μιας άλλης ταινίας, και ήταν το συμβόλαιο του ηθοποιού που τους ανάγκασε να συνυπάρξουν ξανά στο ίδιο πλατό.
• Η ταινία στην εποχή της δεν πήγε άσχημα στα ταμεία, αλλά καταποντίστηκε στις κριτικές. Ο λόγος ήταν πως στην καλλιτεχνική Γαλλία όλοι ακόμα κινούνταν στους ρυθμούς του Μάη του 1968. Αυτό που ενόχλησε περισσότερο ήταν η ηρωική απεικόνιση του Charles de Gaulle, αλλά και της γαλλικής αντίστασης που περνούσε τότε από νέο γύρο πολιτικού διαλόγου. Οι κριτικές αυτές απέτρεψαν τη διανομή της ταινίας στις ΗΠΑ, αλλά το 2006 όχι μόνο είχε έρθει η ώρα να προβληθεί κι εκεί σε αποκατεστημένη κόπια (η αυθεντική κινδύνευε να καταστραφεί χρωματικά), αλλά και να γίνει ολική επαναξιολόγηση της. Πλέον θεωρείται από τις κορυφαίες ταινίες του Melville.

Μουσικά Παραλειπόμενα

• Το περίφημο μουσικό μοτίβο που συνοδεύει την εκτέλεση δεν είναι του Eric Demarsan, όπως και συχνά αναφέρεται. Είναι απόσπασμα από ορχηστική σουίτα του Morton Gould, που ενώ ο σκηνοθέτης είχε ζητήσει από τον συνθέτη να τη διασκευάσει, εντέλει μπήκε στην ταινία αυτούσια.