Bronson

Κριτικός: Βασίλης Καγιογλίδης

Έκδοση Κειμένου: 31/7/2009

Δεν περίμενα επ’ ουδενί αυτή την ερμηνευτική απογείωση του Tom Hardy, ο οποίος από ευπαρουσίαστο δευτεραγωνιστή θα μετατρεπόταν σε πηγή υποκριτικής έμπνευσης. Από τον γλυκανάλατο Noel του Scenes of a Sexual Nature στον μυώδη «Charles Bronson» (Michael Peterson), το γνωστότερο κρατούμενο φυλακών της Μεγάλης Βρετανίας. Και από ταινίες με mainstream απήχηση σε ένα «ανορθόδοξο δράμα φυλακής» που πάει κόντρα στη λογική τελειότητα και αντιστέκεται πεισματικά στους εμπορικούς συμβιβασμούς και τις στουντιακές ορολογίες.

Ο Nicolas Winding Reth αναλαμβάνει να δώσει κινηματογραφική σάρκα και οστά σε ένα υπαρκτό και στην παρούσα φάση εν ζωή πρόσωπο, να χτίσει ένα μυστήριο και παρανοϊκό χαρακτήρα, συνθέτοντας τα κομμάτια της πληθωρικής του ζωής. Μίας ζωής που η πληθωρικότητά της εξαντλείται σε στενά όρια δράσης, περιορισμένα στους τέσσερις τοίχους των σωφρονιστικών καταστημάτων και των ιδρυμάτων ψυχικής υγείας. Μεταφέροντας όμως την βιογραφία του στη μεγάλη οθόνη επιλέγει μία ασύμβατη αφήγηση που σε ορισμένα σημεία αγγίζει τα όρια της επιτήδευσης. Η ευφυέστατη σκηνοθετική οπτική -αρκετά συχνά- καθίσταται πολυτελής απέναντι στην ιστορία και στο χαρακτήρα, μικρότερη όμως από την ερμηνευτική δεινότητα του σαρωτικού Tom Hardy, την μεγαλύτερη αποκάλυψη της ταινίας.

Ελεύθερη μελέτη ενός ανθρώπινου χαρακτήρα και ένα αφηρημένο, αθυρόστομο αλλά επαναλαμβανόμενο σκηνοθετικά πορτρέτο. Ο κινηματογραφικός κόσμος του δανού σκηνοθέτη αφορά ποτισμένα στην υγρασία υπόγεια, σκοτεινούς χώρους, ακατάπαυστη σωματική βία, άφθονο αίμα και ψυχεδελικούς ήχους απόλυτα προσαρμοσμένους στο μυστήριο εσωτερισμό του ήρωα.

Αυτή, όμως, η ψυχική αστάθεια του κεντρικού προσώπου και η δαιμόνια, σιωπηρή απεικόνισή της αισθάνθηκα να με εξουθενώνουν. Εκεί διαπίστωσα ότι ο Reth δεν μπόρεσε να αποφύγει τη σεναριακή κοιλιά, αδυνατώντας ταυτόχρονα να εξισορροπήσει την περιορισμένη σε εικόνες και πολυπλοκότητα ζωή του Bronson με τις διάφορες σκηνοθετικές εκρήξεις, που σαφώς είχε την ικανότητα να προκαλέσει. Ο πρωταγωνιστής εγκλωβίζεται σε ένα μονότονο αφηγηματικό σχήμα, που χαρακτηρίζεται από μία επίσης μονότονη, αν και γεμάτη ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, σκηνοθετική ματιά.

Αρκετοί εξίσωσαν το Bronson με το Κουρδιστό Πορτοκάλι του Stanley Kubrick. Στην προσέγγιση και τη μεταφορά του χαρακτήρα υπάρχει σημείο τομής, οι στόχοι ως επί το πλείστον ταυτίζονται και πάντα ξεπροβάλει διακριτικά κάτι που θυμίζει τον «εκκεντρικό» και βίαιο Alex. Ο Reth, όμως, καταδικάζει την περσόνα του Bronson κατά την απόδοση της ιστορίας, διότι δεν αφήνει περιθώρια στον κινηματογραφικό του ήρωα για να δράσει στο χώρο, κάτι που περιορίζει σαφώς και την προσπάθεια προσέγγισης των αληθινών γεγονότων της ζωής του. Η θεατρικότητα που δίνει στο δημιούργημά του, η αφαιρετική αισθητική και τα μίνιμαλ σκηνικά, αναγκάζουν τον Hardy να διαχειριστεί απολύτως ελεύθερα τα δραματουργικά σημεία της ταινίας, δίνοντας βαρύτητα στο ξεγύμνωνα ενός παράξενου ψυχισμού, χωρίς να καταλήγει έτσι σε ασφαλή συμπεράσματα και εξηγήσεις για την παρεκκλίνουσα συμπεριφορά του κυρίως προσώπου.

Η ταινία είναι μία ενδιαφέρουσα πρόταση για την ανάδειξη του διαφορετικού, που μπορεί να αφορά στη σκηνοθεσία, στην ερμηνεία ή στην ουσία του χαρακτήρα και των προσωπικών του βιωμάτων. Επιπλέον δε, για το πώς μία ιστορία που διαδραματίζεται στη φυλακή μπορεί κάλλιστα να αναδειχθεί με έναν σουρεαλιστικό και ακραία αφηρημένο τρόπο. Ο σκηνοθέτης μεταφέρει όλη την ενέργεια του φιλμ στην εικόνα του ήρωα, όμως αδυνατώντας να ελιχθεί σκηνοθετικά, μας αποκαλύπτει από νωρίς ότι η ταινία του δεν θα καταλείψει πουθενά, ανεξάρτητα από το γεγονός της άρτιας οικοδόμησης, διατήρησης και επέκτασης του χαρακτήρα. Μέσα από το χάος, την ψυχική αναταραχή και το σοκ, ο Nicolas Winding Reth βρίσκει την δημιουργική του διέξοδο. Και προσφέρει μία προκλητική, αρκετά στατική και μονάχα σε στιγμές υπερβατική απεικόνιση των καταστάσεων που επικρατούν στη φυλακή, κυρίως όμως της επιρροή που ασκούν στην προσωπικότητα των εγκλείστων σε αυτές.

Βαθμολογία:

Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος

Έκδοση Κειμένου: 8/10/2010

Βλέποντας το φιλμ, ήρθαν στο νου μου τα Κουρδιστό Πορτοκάλι ( 1971) του Stanley Kubrick βέβαια, Hunger (2008) του Steve McQueen, Il Divo (2008) του Paolo Sorrentino και Vincere (2009) του Marco Bellocchio. Ο κοινός τόπος αυτών των τεσσάρων ταινιών με το Bronson (και πάλι το 2008) του Δανού Nicolas Winding Refn είναι η έντονη εικαστικότητα, η σύγκλιση του ζωγραφικού με το κινηματογραφικό πλάνο. Αν εξαιρέσουμε το Hunger, τα υπόλοιπα τέσσερα συγγενεύουν σε κάτι παραπάνω. Είναι κινηματογραφικές όπερες, όχι γιατί χρησιμοποιούν ως επένδυση κλασικά θέματα αλλά γιατί ενορχηστρώνουν τα υλικά τους με μια διάθεση οραματική, χορογραφική, μουσική, εντέλει ποιητική.

Στην περίπτωση του Bronson, το οπερετικό στοιχείο κυριαρχεί περισσότερο, γιατί δεν υπάρχει μια ιστορία πλούσια σε πλοκή. Δεν πρόκειται επίσης για ανάλυση της βίας στις φυλακές όπως στο Hunger ή στην κοινωνία όπως στο Κουρδιστό Πορτοκάλι. Υπάρχει μόνο ένα πορτραίτο, αυτό του διαβόητου φυλακισμένου και η βία ως συστατικό μιας ιδιοσυγκρασίας. Ο Michael Peterson, επονομαζόμενος Charles Bronson, είναι γονιδιακά βίαιος με μαζοχιστικές τάσεις, ψυχολογικά ένα παιδί και φαντασιακά κάποιος που θέλει να γίνει διάσημος. Διάσημος ως απείθαρχος, ως μέγας μπελάς των σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Ο σκηνοθέτης όπως και κανείς άλλος, δεν είχε την δυνατότητα μιας δια ζώσης παρατήρησης του πραγματικού προσώπου γιατί βρίσκεται σε διαρκή απομόνωση, οπότε η προσέγγισή του επιτρέπει μια μυθοπλαστική ελευθερία.

Εντέλει ο σκηνοθέτης μας δίνει ένα αισθητικό έργο στο οποίο ο Tom Hardy, απρόσμενα, ερμηνεύει εντυπωσιακά και θεατρικά τον απόλυτο ήρωα χωρίς αιτία, μια γυμνή ψυχή που πάσχει σπαράζοντας, γελώντας, καγχάζοντας, απειλώντας, κοροϊδεύοντας. Το γυμνό του σώμα συχνά, πασαλειμμένο με λίπη και γράσα κι άλλοτε «ντυμένο» με το θρυλικό χορωδιακό Va pensiero από το Nabucco του Verdi, αγγίζει τον εξπρεσιονισμό του Ροντέν. Ως κινηματογραφική όπερα λοιπόν, ως εικαστικό αποτέλεσμα, ως εκτεταμένο video art, το φιλμ είναι κομμάτι ανθολογίας για κάθε σινεφίλ. Ως αφηγημένη ιστορία και δράμα, υπολείπεται.

Βαθμολογία: