Νερούδα

• Κυριότερη Προβολή στην Ελλάδα: Διανομή στις αίθουσες.
• Παγκόσμια Κριτική Αποδοχή (Μ.Ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Neruda

Ελληνικός Τίτλος: Νερούδα

Άμεσοι Σύνδεσμοι

Ο Ταχυδρόμος (1994)

Κύριες Διακρίσεις

• Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα ξενόγλωσσης ταινίας.
• Βραβείο καλύτερης ταινίας, μοντάζ, σκηνικών και κοστουμιών στα Fenix, τα βραβεία της Λατινικής Αμερικής. Υποψήφιο για ακόμα 5.
• Επίσημη πρόταση της Χιλής για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• imdb
• Wikipedia
• Rotten Tomatoes

Κριτικός: Πάνος Αχτσιόγλου

Έκδοση Κειμένου: 5/1/2017

O χιλιανός Πάμπλο Λαραΐν είναι αδιαμφισβήτητα ένας δημιουργός του οποίου οι ταινίες φέρουν ανεξίτηλα τη σφραγίδα, δίνοντας πάντα την εντύπωση ότι κάθε κινηματογραφική του περιπέτεια αποτελεί ταυτόχρονα κι ένα προσωπικό καλλιτεχνικό ρίσκο. Έτσι κι εδώ, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά. Απορρίπτοντας σχεδόν ολοκληρωτικά την τετριμμένη πια πρακτική μιας συμβατικής κινηματογραφικής βιογραφίας που έχει συνήθως ως σκοπό την τυπολατρική ανάδειξη του υποκριτικού ταλέντου του κεντρικού της χαρακτήρα, βασιζόμενη αποκλειστικά στην σημαντικότητα της φράσης «αληθινή ιστορία», ο σκηνοθέτης του βραβευμένου με Αργυρή Άρκτο στην Μπερλινάλε του 2015 «Η Μυστική Λέσχη» παρουσιάζει ένα τελείως διαφορετικό αποτέλεσμα, μέσα στο οποίο κάθε δημιουργική ελευθερία φαντάζει όχι απλά αποδεκτή, αλλά κι επιβεβλημένη. Αντλώντας στοιχεία από αφηρημένες ιδέες, αισθήσεις ή ακόμη και προσωπικές εντυπώσεις, ανασκευάζει ένα κομμάτι της ζωής (και του έργου) του χιλιανού κομουνιστή ποιητή Πάμπλο Νερούδα, εντάσσοντας την αναπαράστασή της σε ένα εντελώς νέο και φρέσκο φιλμικό πλαίσιο, που αφενός αποδεικνύεται πολύ πιο ενδιαφέρον και αφετέρου σε διασυνδέει το ίδιο αποτελεσματικά με την ιστορική του διάσταση.

Εστιάζοντας όχι τόσο στη ζωή, όσο στον πολιτικό και καλλιτεχνικό ρόλο του ποιητή, ο Λαραΐν επιστρατεύει και πάλι τον Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, μετά το επίσης πολιτικά προσανατολισμένο «No», στον ρόλο ενός ημι-μυθοπλαστικού χαρακτήρα, του αστυνομικού επιμελητή με το παράξενο επίθετο Όσκαρ Πελουσονό («peluche» στα ισπανικά σημαίνει «λούτρινο ζωάκι») που αναλαμβάνει να παρακολουθεί την καθημερινή δραστηριότητα του καθαιρεμένου από τη γερουσία κι έπειτα εξόριστου ποιητή στην ταραχώδη πολιτικά Χιλή του 1948. Παραδίδοντας μία από τις πιο πνευματώδεις ερμηνείες της καριέρας του και υποβοηθούμενος από τη σεναριακή γραμμή που πηδά ευέλικτα από τη φαντασία στην πραγματικότητα θολώνοντας εσκεμμένα τις γραμμές, ο Μπερνάλ κάνει χρήση όλων των διαθέσιμων νουάρ κλισέ, εμφυσώντας στον πλούσια αναπτυγμένο χαρακτήρα του μια καλοδεχούμενη πλαστότητα (υπέροχα ενισχυμένη από λήψεις με οπίσθια προβολή στις σκηνές της παρακολούθησης με αυτοκίνητο) που σε κάνει πολύ γρήγορα να αμφισβητήσεις την εγκυρότητα του διαρκούς voice-over του υποβάθρου. Ακόμη κι ο ίδιος ο αστυνομικός, διχασμένος ανάμεσα στις διανοητικές του ευαισθησίες και τη σκληρή κι άκαμπτη φύση της δουλειάς του, συνεπαρμένος από τη γοητεία της καταδίωξης αλλά και του αντικειμένου της, αναλογίζεται εάν τελικά είναι κύριο ή δευτερεύον πρόσωπο στην ιστορία, προσθέτοντας διακριτικά μια ειρωνική αντήχηση λίγο πριν τη σουρεαλιστική κορύφωση της πλοκής.

Παρόλα αυτά, το φιλμ δεν φαντάζει εξωπραγματικό, ή έστω απόκοσμο. Ο σκηνοθέτης καταφέρνει να ανακατασκευάσει τη φόρμα της βιογραφίας αφήνοντας ένα έξυπνο σχόλιο πάνω στη μετα-αφήγηση, τη βαρύτητα της έννοιας του «ρόλου» αλλά και του «συγγραφέα», ή ακόμη και τη διακειμενικότητα, χωρίς ταυτόχρονα να πέφτει στην παγίδα της μονοδιάστατης αποθέωσης ή ισοπέδωσης της προσωπικότητας που μελετά. Ο Νερούδα του σκηνοθέτη (ερμηνευμένος με σχεδόν απόλυτη φυσική ομοιότητα από τον Λουίς Νιέκο) μοιάζει φιλήδονα εγωιστής, συμπεριφερόμενος σχεδόν πάντοτε με μια ελαφριά αίσθηση ματαιοδοξίας που θαρρείς πως δικαιωματικά του ανήκει. Όμως εδώ, αυτό που έχει ουσιαστική σημασία είναι τα γραπτά του. Ή ακόμη καλύτερα, το αποτέλεσμα που αυτά έχουν στους άλλους. Ο Λαραΐν δονούμενος από τον πολιτικό (και ποιητικό) λόγο του καλλιτέχνη συμπεραίνει ότι το ποιος ήταν ο Νερούδα ήταν λιγότερο σημαντικό σε σχέση με αυτά που μεταδίδουν τα έργα του. Απεικονίζοντας με σκηνές αιφνίδιου ρεαλισμού την οδυνηρή πολιτική πραγματικότητα μιας χώρας σε διαρκή αναβρασμό, αφουγκράζεται τη δύναμη, την έμπνευση και τελικά τη φωνή που δίνει στον λαό το επαναστατικό έργο του χιλιανού ποιητή.

Παραδομένο σε μια αποθεωτική κινηματογράφηση, που με αφοπλιστική φυσικότητα χορογραφεί τη μετάβαση από τα πολυτελή αρτ ντεκό διαμερίσματα του Σαντιάγο έως τα αχανή κι αφιλόξενα τοπία των Άνδεων, αλλά και επενδυμένο από φορτισμένα κλασικά μουσικά θέματα (από Έντβαρντ Γκριγκ έως Κριστόφ Πεντερέτσκι), το «Νερούδα» αποτελεί το δίχως άλλο μια από τις πιο ώριμες ταινίες του Πάμπλο Λαραΐν. Ακροβατώντας συνειδητά ανάμεσα στο αστυνομικό μυθιστόρημα, το πολιτικό δράμα και την υποκειμενικής προσέγγισης bio-pic, αποδεικνύει ηχηρά ότι όταν ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα αποφασίζει να μη συμβιβαστεί εύκολα με τους κανόνες, μπορεί να χαρίσει στιγμές ανέλπιστης κι αυθεντικά ισχυρής συναισθηματικότητας όμοια με την υπέροχη εκείνη σκηνή όπου ένας τρανσέξουαλ εξηγεί με δάκρυα στα μάτια πώς τα ποιήματα του Νερούδα βρίσκουν και χτυπούν μια βαθιά φλέβα αυτοεκτίμησης και χαμένης περηφάνιας.

Βαθμολογία: