
Πριν τα Μεσάνυχτα
- Before Midnight
- 2013
- ΗΠΑ
- Αγγλικά, Ελληνικά, Γαλλικά
- Αισθηματική, Δραματική, Δραμεντί
- 13 Ιουνίου 2013
Ο αμερικανός Τζέσι και η γαλλίδα Σελίν κάνουν διακοπές στη νότια Πελοπόννησο με τις κόρες τους. Υπάρχουν νέα θέματα συζήτησης, αλλά και η ίδια τους η σχέση μπαίνει σε διαλογική δοκιμασία. Η καθημερινότητα έχει αφήσει το στίγμα της.
Σκηνοθεσία:
Richard Linklater
Κύριοι Ρόλοι:
Ethan Hawke … Jesse
Julie Delpy … Celine
Seamus Davey-Fitzpatrick … Hank
Jennifer Prior … Ella
Charlotte Prior … Nina
Ξένια Καλογεροπούλου … Ναταλία
Walter Lassally … Patrick
Ariane Labed … Άννα
Γιάννης Παπαδόπουλος … Αχιλλέας
Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη … Αριάδνη
Πάνος Κορώνης … Στέφανος
Κεντρικό Επιτελείο:
Σενάριο: Richard Linklater, Julie Delpy, Ethan Hawke
Παραγωγή: Χρήστος Κωνσταντακόπουλος, Richard Linklater, Sara Woodhatch
Μουσική: Graham Reynolds
Φωτογραφία: Χρήστος Βουδούρης
Μοντάζ: Sandra Adair
Σκηνικά: Άννα Γεωργιάδου
Κοστούμια: Βασιλεία Ροζανά
Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.
Τίτλοι
- Αυθεντικός Τίτλος: Before Midnight
- Ελληνικός Τίτλος: Πριν τα Μεσάνυχτα
Άμεσοι Σύνδεσμοι
- Πριν το Ξημέρωμα (1995)
- Waking Life (2001)
- Πριν το Ηλιοβασίλεμα (2004)
Σεναριακή Πηγή
- Σενάριο (χαρακτήρες): Πριν το Ξημέρωμα των Richard Linklater, Kim Krizan.
Κύριες Διακρίσεις
- Υποψήφιο για Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου.
- Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα πρώτου γυναικείου ρόλου (Julie Delpy) σε κωμωδία/μιούζικαλ.
Παραλειπόμενα
- Η ταινία γυρίστηκε στον νομό Μεσσηνίας.
- Στην Καρδαμύλη, ένα από τα σπίτια που χρησιμοποιούνται είναι αυτό του συγγραφέα Patrick Leigh Fermor, στο οποίο και κατοικούσε μέχρι τον θάνατο του.
- Παρότι ακολουθείται ένας νατουραλιστικός τόνος σε κάθε σκηνή, όλες οι σκηνές είναι μελετημένες στη λεπτομέρεια, και δεν επιτρέπονταν καθόλου αυτοσχεδιασμός.
- Γυρίστηκε μέσα σε 15 ημέρες, και κόστισε μόλις 3 εκατομμύρια δολάρια.
- Μοναδική ερμηνευτική παρουσία στο σινεμά για τον Walter Lassally, αναγνωρισμένο και με Όσκαρ διευθυντή φωτογραφίας, ιδιαίτερα αγαπητού και στη χώρα μας λόγω των δουλειών του με τον Μιχάλη Κακογιάννη.
- Παρότι το σενάριο είναι αυθεντικό, τα Όσκαρ το είχαν υποψήφιο ως διασκευασμένο, λόγω της προΰπαρξης των χαρακτήρων.
Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος
Έκδοση Κειμένου: 9/6/2013
Πρώτο φιλμ: Πριν το Ξημέρωμα. Ο Τζέσι και η Σελίν γνωρίζονται σε ένα τρένο σε ταξίδι στην κεντρική Ευρώπη και περνούν μια νύχτα γνωρίζοντας ο ένας τον άλλο.
Δεύτερο φιλμ: Πριν το Ηλιοβασίλεμα. Εννιά χρόνια μετά, οι δυο τους συναντιούνται τυχαία σε ένα παρισινό βιβλιοπωλείο και περνούν άλλη μια μέρα μαζί προσπαθώντας να διερευνήσουν μια ίσως χαμένη ευκαιρία.
Τρίτο φιλμ: Πριν τα Μεσάνυχτα. Ο Τζέσι και η Σελίν εννιά χρόνια μετά βρίσκονται παντρεμένοι με δυο δικά τους παιδιά να κάνουν διακοπές σε παραθαλάσσιο μέρος στην Καλαμάτα, φιλοξενούμενοι στο σπίτι ενός έλληνα συγγραφέα, ενώ ο γιος του Τζέσι από προηγούμενη σχέση επιστρέφει Αμερική. Ο Τζέσι προτείνει στη Σελίν να μετακομίσουν κι αυτοί (από το Παρίσι) για να ‘ναι το παιδί μαζί τους. Όμως, στη Σελίν έχουν ανοιχτεί επαγγελματικές προοπτικές στη χώρα της.
Ο τρόπος που αναπτύχθηκε κι εξελίχθηκε η τριλογία του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ είναι κι αυτός ένα μυθιστόρημα. Αρχικά, στο πρώτο φιλμ, με άλλη παρτενέρ στο σενάριο (ωστόσο γυναίκα), η ιστορία κατέληξε να πλάθεται από τον σκηνοθέτη μαζί με το πρωταγωνιστικό δίδυμο, Ίθαν Χοκ και Ζιλί Ντελπί, σαν ένα καλλιτεχνικό «Ménage à trois», σαν να μαγεύτηκαν, όπως μαγεύτηκε και το κοινό από μια αναβίωση ενός γνήσιου ρομαντισμού που όμως πατάει γερά πάνω στον ρεαλισμό. Και βέβαια το διαλογικό σινεμά που καλλιέργησε ο Ερίκ Ρομέρ δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τους σινεφίλ, ήταν όμως σκέτη αποκάλυψη για το ευρύτερο αμερικανικό κοινό, κάπως εκπαιδευμένο πλέον από το εκεί ανεξάρτητο κίνημα.
Η παρούσα συνέχεια μάς προσφέρει την ίδια ποιότητα, κάτι που σχεδόν το περιμέναμε. Η μαγιά έχει δέσει, δύσκολο να χάλαγε. Οι διάλογοι είναι τόσο πολύ φυσικοί, τόσο αληθινοί (παρά την επεξεργασία) και τόσο καλά ενσωματωμένοι στους δυο ηθοποιούς, ώστε να τους παρακολουθείς αιχμάλωτός τους όπως αν έβλεπες μια καλή ταινία δράσης. Ενώ ταυτόχρονα εντάσσονται στο φυσικό τοπίο ή ακόμη και σε δωμάτιο ενός ξενοδοχείου, με τρόπο που γίνονται απόλυτα κινηματογραφικά (και όχι θεατρικά) γεγονότα. Είναι και από τις σπάνιες φορές που το ελληνικό τοπίο εγγράφεται οργανικά στη δραματουργία και όχι τουριστικά, αποκτώντας το επικοινωνιακό κύρος που του ταιριάζει.
Ο Τζέσι και η Σελίν είναι πια δυο ώριμοι άνθρωποι και η ζωή δεν αφήνει πολλά περιθώρια για μαγεία. Η φθορά του χρόνου και οι συγκρούσεις αναγκών έχουν φέρει στην επιφάνεια αμφιβολίες του ενός για τον άλλο, παράπονα, θυμό, προκαλώντας έως και κάποιες μικροπρεπείς αντιδράσεις, όπως ακριβώς τα φέρνει η ζωή. Το στοίχημα που κερδίζει η καλλιτεχνική ομάδα είναι το εξής. Ότι καταφέρνει να δείξει πως πίσω από όλα αυτά, μια αρχική ψυχική ποιότητα που είχαν οσφρανθεί ο ένας για τον άλλο τότε, εξακολουθεί σιωπηλά να ενυπάρχει και να τροφοδοτεί τη συμπόρευση στη ζωή.
Βαθμολογία:
Κριτικός: Δημήτρης Κωνσταντίνου-Hautecoeur
Έκδοση Κειμένου: 11/8/2013
Κανείς δεν θα περίμενε πως το «Πριν το Ξημέρωμα», ίσως μία από τις πιο ερωτεύσιμες, αλλά και ρεαλιστικές ρομαντικές ταινίες, θα αποκτούσε συνέχεια και η αλήθεια είναι πως δεν τη χρειαζόταν καν. Το «Πριν το Ηλιοβασίλεμα» όμως κατόρθωσε όχι απλώς να αγγίξει το εκπληκτικά υψηλό επίπεδο της πρώτης ταινίας, αλλά και, προσαρμοσμένο απόλυτα στην κατά εννέα χρόνια αυξημένη ηλικία των ηρώων του, να ενισχύσει σχεδόν πρωτοφανώς την ψευδαίσθηση ότι ο Jesse και η Celine είναι κάτι παραπάνω από εντυπωσιακά ρεαλιστικοί κινηματογραφικοί χαρακτήρες: Ότι ζουν και αναπνέουν…
Έτσι, άλλα εννέα χρόνια μετά την δεύτερη ταινία, το γοητευτικό, μακροχρόνιο ταξίδι της σχέσης των δύο χαρακτήρων, τους οποίους γνώρισε το κινηματογραφικό πανί το 1995, αν όχι ολοκληρώνεται, συνεχίζεται και μοιάζει εξίσου φρέσκο και ερωτεύσιμο με την πρώτη φορά. Είναι εντυπωσιακό το πόσο συνεπείς στην ποιότητα και την ειλικρίνεια του εγχειρήματός τους είναι για τρίτη φορά οι δημιουργοί. Οι ταινίες του Richard Linklater δεν αποτελούν τριλογία για να ικανοποιήσουν τις επιταγές μεγάλων στούντιο, αλλά τη φανερή επιθυμία των ίδιων των δημιουργών να αφηγηθούν τη συνέχεια της ιστορίας τους. Μιας επιθυμίας που φαντάζει τόσο (συγκινητικά) φυσική και πηγαία, όσο και τα συναισθήματα που προκαλεί η ταινία (όπως άλλωστε και οι προηγούμενες) στον θεατή της.
Οι αριστουργηματικές ερμηνείες του Ethan Hawke και της Julie Delpy πλαισιώνονται αφενός από μια σειρά Ελλήνων ηθοποιών που προσφέρουν απρόσμενα καλές έως εξαιρετικές υποστηρικτικές ερμηνείες, με τον Πάνο Κορώνη να ξεχωρίζει, και αφετέρου από ένα ελληνικό τοπίο στο φόντο, το οποίο επ’ ουδενί δεν βρίσκεται εκεί για απλούς τουριστικούς λόγους. Διαδεχόμενη την Βιέννη και το Παρίσι των προηγούμενων ταινιών, η ηλιόλουστη Μεσσηνία φαντάζει εντυπωσιακά συμμέτοχη στο πνεύμα του φιλμ, συνοδεύοντας τους αγαπημένους μας ήρωες μάλλον διαφορετικά απ’ ό,τι οι άλλες δύο πόλεις. Η ηρεμία και η μελαγχολικά υπέροχη αίσθηση γαλήνης που αποπνέει η θέα της θάλασσας στο βάθος αποτελεί σχεδόν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας των διακοπών ενός ζευγαριού που είναι μαζί για σχεδόν μια δεκαετία, σε αντίθεση με τις προηγούμενες, ολιγόωρες και γεμάτες ερωτικό ενθουσιασμό, συναντήσεις τους.
Με το δημιουργικό ταλέντο, όσο και πάθος των Hawke, Delpy και Linklater να μοιάζει ακόμα πιο ώριμο από πριν, το «Πριν τα Μεσάνυχτα» παρότι, προφανώς, συγγενικό με τα άλλα δύο φιλμ – και ιδίως με το αυστηρά διαλογικό «Πριν το ηλιοβασίλεμα»- αποφεύγει υποδειγματικά τον κίνδυνο της κινηματογραφικής επανάληψης, κυρίως χάρη στην εσωτερική αλλαγή των ίδιων των χαρακτήρων. Η τρίτη και πιο «αληθινή» ταινία της τριλογίας μοιάζει διαιρεμένη σε τέσσερις μεγάλες διαλογικές σκηνές κατά τις οποίες παρακολουθούμε συζητήσεις, που θίγουν αναρίθμητα θέματα και σχεδόν συναρπάζουν. Και είναι αξιοθαύμαστη η σεναριακή δεξιοτεχνία με την οποία οι διάλογοι, κάτω από μια άκρως διακριτική σκηνοθεσία, μεταπηδούν από τα παιδιάστικα, ανώδυνα πειράγματα στους άλλοτε μικρότερους και άλλοτε μεγαλύτερους καυγάδες, στη συνέχεια στο χιουμοριστικό φλερτ και από κει στους ουσιώδεις εσωτερικούς προβληματισμούς, παρασέρνοντας πάντα και το θεατή συναισθηματικά μαζί τους.
Η τελευταία από τις τέσσερις εν λόγω εκτενείς σκηνές είναι εκείνη του μεγάλου τσακωμού του ζευγαριού. Προσπερνώντας τον αρχικό (δίχως ίχνος χυδαιότητας) ερωτισμό της, αλλά και το απολαυστικά ευχάριστο κλίμα του υπόλοιπου φιλμ, ο καυγάς φαντάζει κουραστικός, ασφυκτικός, μέχρι και ατελείωτος –όπως και στην πραγματικότητα. Κατά τη διάρκειά του, οι χαρακτήρες ξεδιπλώνουν κάθε πτυχή τους, αποκαλύπτουν τις διαφορές και τις ομοιότητές τους σε σχέση με το παρελθόν, κλείνουν το μάτι στο θεατή που βλέπει τον εαυτό του στην οθόνη. Και η κατάληξη όλου αυτού του τρομακτικού χειμάρρου διαφωνιών, αντιδράσεων και επίρριψης ευθυνών από τον έναν στον άλλον, τελικά είναι κάθε άλλο παρά απαισιόδοξη. Οδηγεί σε ένα αλησμόνητο, αυθεντικά συγκινητικό μέσα στην σταθερή λιτότητά του φινάλε, το οποίο χαρίζει αυτό το υπέροχο χαμόγελο που είναι ίσως το καλύτερο δώρο που μπορεί μια ταινία να προσφέρει στον θεατή της…
Το «Πριν τα Μεσάνυχτα» φωτογραφίζει τους γνώριμους ήρωές του σε μία ακόμη, διαφορετική χρονική στιγμή της ζωής τους, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά πόσο αυτή σε αφορά και καθιστώντας σε βέβαιο πως, ακόμα κι αν, προφανώς, δεν έχεις κι ούτε πρόκειται ποτέ να δεις τον Jesse και τη Celine από κοντά, τους γνωρίζεις βαθιά. Και, ίσως, τους αγαπάς…
Βαθμολογία: