Υπόθεση Νοτόριους

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 6/7/2012

Μαζί με την Ψυχώ, ό,τι καλύτερο είχε βγάλει ο μαιτρ σε ασπρόμαυρο φιλμ. Κάπου ανάμεσα στα κατασκοπικά της πρώτης του περιόδου, αλλά και στο ύφος της πιο ένδοξης του, το Υπόθεση Νοτόριους είναι το σπουδαιότερο μάθημα σύμπλευσης σκηνοθεσίας-σεναρίου. Η κάμερα χαϊδεύει και γρατζουνάει τους ήρωες, και οι διάλογοι εισχωρούν μέσα τους. Ο Hitchcock προάγει την ψυχρότητα του φαίνεσθαι, ενώ οι λέξεις κόβουν το εξωτερικό περίβλημα και φτάνουν στα εσώψυχα. Μια πλοκή που θα μπορούσε να δώσει ένα απλό κατασκοπικό νουάρ, μετατρέπεται σε ένα δυνατό όσο και σκοτεινό ρομάντζο, όπου το σασπένς συνεπάγεται των λαθών της προσωπικότητας των ηρώων, αποτέλεσμα των συναισθημάτων τους. Όχι μονάχα των δύο κεντρικών, αλλά και του Αλεξάντερ Σεμπάστιαν, του ευφυούς «κακού» που τα αισθήματα του τον κάνουν να την πατήσει σαν πρωτάρης.

Το μυστικό για να αναλύσεις ορθά το έργο, είναι να κατανοήσεις τον τίτλο του. Είναι κι ένα παζλ που καλείται ο θεατής να λύσει, με εκδοχές που δεν έχουν επισημοποιηθεί ως σήμερα. «Νοτόριους» είναι ο διαβόητος, ο κακόφημος. Αυτό παραπέμπει στην εικόνα της ηρωίδας που υποδύεται, με ερμηνευτικούς ελιγμούς, η Bergman. Ο Hitchcock τα βάζει με την έννοια αυτή, με κλειδί ένα ξέσπασμα του ήρωα του Cary Grant προς τους ανωτέρους του. Η κακόφημη γυναίκα που κάνει το προβλεπόμενο για κάποιους ηθικό παραστράτημα, ώστε να επιφέρει καλό στην πατρίδα της. Η υπηρεσία την επιδοκιμάζει, αλλά δεν παύει να τη θεωρεί βρώμικη. Μα κι ο ήρωας του Grant δεν ονομάζεται τυχαία Ντέβλιν. Μια παραφορά στο «devil», αφού αυτός είναι η αληθινή αιτία της παρακμής της ηρωίδας, της κατάβασης της στην κόλαση. Ένα ψυχολογικό τερτίπι που μονάχα όσοι δοκιμάστηκαν από τον έρωτα μπορούν απόλυτα να αντιληφθούν.

Μια ταινία που ποντάρει στο ανακάτεμα της ψυχολογίας του θεατή, σε σχέση με το τι αυτός επιζητεί να δει. Ρομάντζο ή θρίλερ; Και στα δύο, ή καλύτερα και με τα δύο, έχουμε αριστούργημα και τίποτα λιγότερο.

Βαθμολογία:

Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης

Έκδοση Κειμένου: 15/6/2023

Το «Notorious» (1946) είναι μια ταινία-κλειδί στο φιλμικό σύμπαν του Alfred Hitchcock. Από τη μια βασίζεται σε θεματικά στοιχεία που αναπτύχθηκαν σταδιακά σε μια σειρά από ταινίες της βρετανικής («Blackmail», 1929, «Sabotage», 1936) και της πρώιμης αμερικανικής περιόδου («Rebecca,1940», «Suspicion,1941» «Shadow of a Doubt,1943»). Από τη άλλη επεκτείνει, σε μεγάλο βαθμό, την εμμονή του Hitchcock για άντρες και γυναίκες δεμένους σε στρεβλωμένες σχέσεις, πραγματικές ή φανταστικές προαναγγέλλοντας ταινίες όπως τα «Vertigo» (1958), «North by Northwest» (1959) και «Marnie» (1964).

Τούτου λεχθέντος, το «Notorious» δεν είναι μόνο μία από τις πιο δημοφιλείς ταινίες του Hitchcock, αλλά αναμφισβήτητα και μία από τις καλύτερές του. Κατατάσσεται επάξια δίπλα στα άλλα μεγάλα αριστουργήματα του («Strangers on a Train», «Psycho» και  «Vertigo»), ως ταινία που κάθε λάτρης του κινηματογράφου πρέπει να δει τουλάχιστον μία φορά, όχι μόνο για να εκτιμήσει την ιδιοφυΐα της τεχνικής του Hitchcock, αλλά και για την απόλυτη αξία της απόλαυσής που χαρίζει η θέαση της.

Η ιστορία έχει ως κεντρική ηρωίδα την Alicia Huberman(Ingrid Bergman), την κόρη ενός πράκτορα των ναζί που κρύβεται στην Αμερική αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Alicia στρατολογείται από έναν πράκτορα της αμερικανικής κυβέρνησης, τον Devlin (Cary Grant), για να διεισδύσει σε ένα κύκλωμα κατασκοπείας των ναζί στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Ο κύριος ύποπτος είναι ο επιτυχημένος επιχειρηματίας Alex Sebastian (Claude Rains), φίλος του πατέρα της Alicia. Η Alicia σύντομα ανακαλύπτει ότι ο Sebastian την αγαπούσε πάντα και δεν έχει άλλη επιλογή από το να αποδεχτεί την πρόταση γάμου του. Προσποιούμενη την πιστή σύζυγο, η Alicia αποκαλύπτει γρήγορα τη συνωμοσία στην οποία εμπλέκεται ο Sebastian, αλλά η μητριαρχική μητέρα του Sebastian αρχίζει να υποψιάζεται ότι κάτι δεν πάει καλά με τη νέα του σύζυγο και αποφασίζει ότι πρέπει να πεθάνει με δηλητηρίαση σε μικρές δόσεις…

Η αριστοτεχνική και ελαφρά σαδιστική αφήγηση του Hitchcock συνθέτει μια περίπλοκη ίντριγκα ρομαντισμού και προδοσίας που την καθιστά κλασική. Η ταινία παρουσιάζει το πιο γνωστό παράδειγμα των διάσημων «MacGuffins» του μεγάλου μαιτρ- την κρυφή αποστολή ουρανίου σε μπουκάλια κρασιού. Το «MacGuffin» είναι ο όρος που έδωσε ο Hitchcock σε ένα «αντικείμενο» που είχε μικρή σχέση με την αφήγηση αλλά χρησίμευε ως προωθητικός μηχανισμός της δράσης, όπως ένας καταλύτης σε μια χημική αντίδραση.

Ο αφηγηματικός πυρήνας του «Notorious» δεν είναι η μπερδεμένη κατασκοπευτική ίντριγκα αλλά η στρεβλή ερωτική σχέση ανάμεσα στους Cary Grant και Ingrid Bergman. Ενώ οι δύο βασικοί χαρακτήρες του δράματος έλκονται ο ένας από τον άλλον, τα συναισθηματικά τους ελαττώματα και οι προηγούμενες εμπειρίες τους αποτελούν εμπόδιο σε κάθε είδους βαθιά ρομαντική εμπλοκή. Το κατασκοπευτικό θρίλερ της αφήγησης μπορεί να προσφέρει ένα μέρος της έντασης, αλλά το πραγματικό δράμα και το σασπένς βρίσκεται στην αβεβαιότητα για την εξέλιξη της σχέσης των δυο γοητευτικών πρωταγωνιστών.

Τα πιο προφανή πλεονεκτήματα του έργου περιλαμβάνουν το άψογο καστ · θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε άλλους ηθοποιούς στη θέση του Claude Rains και του Cary Grant. Όσο για την επιλογή της Ingrid Bergman ήταν σχεδόν απαραίτητη, καθώς μαζί με την «Καζαμπλάνκα» αυτός θα γινόταν από τους πιο εμβληματικούς ρόλους της καριέρας της. Όμως ο πραγματικός θρίαμβος της ταινίας είναι η συναισθηματική και ηθική πολυπλοκότητα της ιστορίας. Το σιδερένιο σενάριο των Ben Hecht και Oden Clifford είναι εξαιρετικό στο χτίσιμο της μονομαχίας δύο ανδρών, ερωτευμένων με την ίδια γυναίκα. Σε αυτή την ανατομία μιας ιστορίας αγάπης χαρτογραφούνται τα στοιχεία της αντίφασης, μεταξύ προδοσίας και πίστης, μεταξύ τιμής και ανευθυνότητας.

Ένας συγχρονισμός αγωνίας και στοργικού δράματος καθοδηγεί το «Notorious». Βυθισμένο στην κατασκοπική ιστορία, το κοινό ανακαλύπτει έναν ρομαντικό πυρήνα που δεν έχει ταίρι στην καριέρα του σκηνοθέτη. Καμία άλλη ταινία του Hitchock δεν μας λέει τόσα πολλά για το πώς λειτουργεί ο κινηματογράφος του. Καμιά άλλη ταινία του Hitchock δεν λειτουργεί με τόσο συναρπαστικά ρομαντικό τρόπο.

Βαθμολογία: