
Η ιστορία του ιταλού ποιητή, θεατρικού συγγραφέα και σκηνοθέτη Άλντο Μπραϊμπάντι, ο οποίος καταδικάστηκε για τη σχέση του με έναν κατά πολύ νεότερό του άντρα στην Ιταλία των 1960. Στον ιταλικό ποινικό κώδικα η ομοφυλοφιλία δεν υπήρξε ποτέ παράνομη, αφού η καταδίκη της από την επίσημη εξουσία θα αναγνώριζε την ύπαρξή της, ωστόσο αυτό δεν εμπόδισε ποτέ την εξουσία να επινοήσει άλλους τρόπους να επιβληθεί και να καταπνίξει τη διαφορετικότητα. Έτσι, το «έγκλημά» του Μπραϊμπάντι ήταν αυτό της «plagia», της πλάγιας επιρροής και παραβίασης της προσωπικότητας ενός άλλου ανθρώπου.
Σκηνοθεσία:
Gianni Amelio
Κύριοι Ρόλοι:
Luigi Lo Cascio … Aldo Braibanti
Elio Germano … Ennio Scribani
Leonardo Maltese … Ettore Tagliaferri
Davide Vecchi … Riccardo Tagliaferri
Sara Serraiocco … Graziella
Anna Caterina Antonacci … Maddalena
Κεντρικό Επιτελείο:
Σενάριο: Gianni Amelio, Edoardo Petti, Federico Fava
Παραγωγή: Beppe Caschetto, Simone Gattoni
Φωτογραφία: Luan Amelio
Μοντάζ: Simona Paggi
Σκηνικά: Marta Maffucci
Κοστούμια: Valentina Monticelli
Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.
Τίτλοι
- Αυθεντικός Τίτλος: Il Signore delle Formiche
- Ελληνικός Τίτλος: Ο Άρχοντας των Μυρμηγκιών
- Διεθνής Τίτλος: The Lord of the Ants
- Διεθνής Εναλλακτικός Τίτλος: Lord of the Ants
Κύριες Διακρίσεις
- Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βενετίας. Ειδικό βραβείο νέου ηθοποιού (Leonardo Maltese).
- Υποψήφιο για καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία, πρώτο αντρικό ρόλο (Luigi Lo Cascio), δεύτερο αντρικό ρόλο (Elio Germano), σενάριο, μοντάζ, σκηνικά, κοστούμια, ήχο, μακιγιάζ και κομμώσεις στα David Di Donatello.
Παραλειπόμενα
- Στην Ιταλία τονίστηκε μια ιστορική ανακρίβεια, σε σχέση με την εφημερίδα l’Unita. Όπως ανέφεραν, όχι μόνο είχε πάρει ανοιχτά θέση υπέρ του Braibanti, αλλά ο ρεπόρτερ της που κάλυψε την υπόθεση, ο Paolo Gambescia, συνέχισε να εργάζεται επί πολλά έτη στην ίδια εφημερίδα με υψηλές αποδοχές.
- Πρώτη ταινία για τον Leonardo Maltese.
Κριτικός: Ρωμανός Αναστασίου
Έκδοση Κειμένου: 15/3/2023
Ο Gianni Amelio ίσως είναι ένα όνομα που δεν αποτελεί κοινό τόπο γνώσης στο κινηματογραφικό μέινστριμ, αλλά η φεστιβαλική παρουσία της νεότερης κυκλοφορίας του, Άρχοντας των Μυρμηγκιών, υπονοεί ευρύτερη κλίμακα της συνήθους κυκλοφορίας-διάδοσης. Η πλοκή της ταινίας αφορά την -πραγματική- δίκη του Aldo Braibanti -επιφανές, πολυσχιδές πρόσωπο της σύγχρονης ιταλικής διανόησης-, της οποίας βάση αποτελεί η κατηγορία ομοφυλοφιλικών σχέσεων με μαθητές του, στα πλαίσια μιας βαθιά συντηρητικής, οπισθοδρομικής Ιταλίας των 1960. Πέραν του γεγονότος ότι η ταινία αυτή “βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα”, προσδίδεται σε αυτήν ένας ακόμη βαθμός συναισθηματικής αναγκαιότητας και αμεσότητας, αν πάρει κανείς υπ’ όψιν το ότι ο προαναφερθείς σκηνοθέτης πολύ πρόσφατα έκανε coming-out ως ομοφυλόφιλος σε συνάρτηση με ένα ντοκιμαντέρ του ονόματι Happy to Be Different, το οποίο πραγματεύεται τις μαρτυρίες των lgbtq+ ατόμων που βίωσαν την καταπίεση μιας Ιταλίας στα βάθη και τα απόνερα του φασισμού, από τις αρχές ως τα τέλη του 20ού αιώνα.
Το σπαρταριστό πάθος που θα περίμενε κανείς να ξεχειλίζει από μια αφήγηση τόσο άρρηκτα δεμένη με τα βιώματα του σκηνοθέτη ωστόσο, φαίνεται να απουσιάζει πλήρως από αυτήν, και στη θέση του να βρίσκεται μια απροσδόκητη σεναριακή εγκράτεια και σκηνοθετική “καθιστικότητα”; Ταυτόχρονα, η τεχνική αρτιότητα της ταινίας είναι αυταπόδεικτη κατά τη θέασή της, όπως και η εκτενής σκηνοθετική εμπειρία του Amelio, καθιστώντας την αδρανή παρακολούθηση εύκολη και, ίσως, θεμιτή. Ο Άρχοντας των Μυρμηγκιών, έτσι, καταλήγει να αποτελεί ακόμη ένα τούβλο στον ατέρμονο τοίχο από ταινίες που βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα, στα οποία πρωταγωνιστεί ένας αμφιλεγόμενος αλλά φαινομενικά μαγνητιστικός χαρακτήρας που εναντιώνεται στα αναπόφευκτα δίχτυα κατάφορων ιστορικών θηριωδιών, με την υποβοήθεια του αντισυμβατικού εκρηκτικού συμπρωταγωνιστή με καρδιά από χρυσάφι ενάντια σε όλες τις προτροπές και εμπόδια, την ανήσυχη ξαδέρφη του και την άμυαλη μάζα που τους εναντιώνεται.
Φυσικά, ο Amelio κάνει πιο ενδιαφέρουσα δουλειά από τη μέση ταινία τέτοιου τύπου, σκιαγραφώντας τις εσωτερικές αντιφάσεις της τότε ιταλικής προοδευτικής αριστεράς, και τη συναισθηματική διελκυστίνδα στην οποία βρίσκεται ο πρωταγωνιστής ως σύμβολο μιας κοινότητας στην οποία αισθάνεται ταυτόχρονα ανοίκεια και οικεία. Πιτσιλιές γνήσιας κινηματογραφικής έμπνευσης -σκηνοθετικές ιδέες, ερμηνευτικές λεπτότητες και φωτογραφικές συλλήψεις- εμφανίζονται σποραδικά σε μια πεδιάδα συμβατικής αδιαφορίας, οι οποίες όμως δεν αρκούν για να διασώσουν τον Άρχοντα των Μυρμηγκιών από την ίδια του τη μετριότητα.
Η προαναφερθείσα εμπειρία του σκηνοθέτη αποτρέπει αυτή την ταινία από το να έχει θεμελιώδη προβλήματα στο μοντάζ και τον ρυθμό της, πράγμα που την καθιστά μια άρτια αλλά κάπως απαθή και άτολμη ματιά σε μια τόσο φορτισμένη κοινωνικοπολιτικά συνθήκη, η οποία σε καμία περίπτωση δεν απαιτεί την προσοχή ή το πλήρες πνεύμα του θεατή, και έτσι μπορεί κάλλιστα να τελέσει χρέη επαρκώς χλιαρής επιλογής ομαδικού συμβιβασμού ένα χαλαρό βράδυ μέσα. Δεν μπορεί, δυστυχώς, να τελέσει τα χρέη για τα οποία θα ήλπιζε κανείς; ένα χειμαρρώδες, ολοζώντανο πορτραίτο συμφραζομένων που σφύζουν από τον χρωματισμό της ιδιοσυγκρασίας του σκηνοθέτη, και στα οποία ριζώνει η ιδιοσυγκρασία αυτή, πράγμα που θα μπορούσε να βάλει κάποιον σε σκέψεις για το κατά πόσον είναι το βίωμα καθαυτό που κάνει μια σχετική καλλιτεχνική απεικόνιση να μοιάζει αναγκαία και πραγματική, ή αν η πεποίθηση αυτή αποτελεί μια παραπλανητική υπεραπλούστευση της καλλιτεχνικής διαδικασίας.
Βαθμολογία: