Γυρίσματα της Τύχης

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 27/9/2023

Στην ιστορική συνθήκη της 50ής του ταινίας, ο Γούντι Άλεν εμφανίζεται ακμαίος, διορατικός και χωρίς κανένα σημάδι κούρασης ώστε να αφηγηθεί μια ιστορία καταδικασμένου έρωτα, εγκλήματος και ανατροπών. Με απόηχους του “Match Point” αλλά με πιο τονισμένο το κομεντί στοιχείο, το χιούμορ του Άλεν βρίσκει μια απρόσμενα αποτελεσματική μετατροπή στη γαλλική γλώσσα, εν μέρει χάρη και στο ταλαντούχο καστ που παρά τη γλωσσική διαφορά είναι άψογα εναρμονισμένο στο μοναδικό στιλ του δημιουργού πίσω από την κάμερα.

Όπως είναι αναμενόμενο, η ταινία σαν κατασκευή δεν περιέχει κάτι που να τη διαχωρίζει από την υπόλοιπη φιλμογραφία, πράγμα που αποδείχτηκε το πιο δυνατό δημιουργικό χαρτί του Άλεν στη σχέση του με το κοινό και τη θέση του στην κινηματογραφική ιστορία, και δεν μπορώ να σκεφτώ κάποιον άλλον σκηνοθέτη που να χρησιμοποιεί σαν trademark με τόση αποτελεσματικότητα μακροσκελή διαλογικά μονοπλάνα δημιουργώντας ένταση και εξέλιξη πλοκής αλλά και συναισθηματικής εμπλοκής με τους χαρακτήρες.

Η χαρακτηριστική φωτογραφία του Vittorio Storaro από το πρώτο κιόλας κάδρο δημιουργεί την ασφάλεια στον θεατή που συνοδεύεται από τον ενθουσιασμό για το πώς ο 87χρονος σκηνοθέτης κατορθώνει να μένει σταθερά σύγχρονος μέσω των χαρακτήρων και των συνθηκών που δημιουργεί σε ένα ακόμα ενδιαφέρον και συναρπαστικό σενάριο. Οι διανοούμενοι Νεοϋορκέζοι του ‘70 έχουν μετατραπεί σε μεγαλοαστούς πρωτευουσιάνους παγκόσμιας εμβέλειας που διατηρούν τις ατέλειες, τις ανησυχίες και τις επιθυμίες τους, στοιχεία πανανθρώπινα και πιο ουσιαστικά από το σκηνικό φόντο της δράσης. Στις επτά δεκαετίες που καλύπτουν το έργο του, ο Άλεν γνωρίζει τα σημάδια των καιρών και δεν του παρουσιάζουν κανενός είδους εμπόδιο στη γραφή του. Αν το πάω και λίγο παραπέρα, σύμφωνα με τους κύκλους της ζωής, οι κοινωνικές τάξεις που εμφανίζονται πλέον θυμίζουν περισσότερο αυτές τις δεκαετίας του ‘50, δίνοντας την ευκαιρία στον Άλεν να παίξει με το πλαίσιο μιας κοινωνικής δυναμικής που είχε αλλάξει όταν ο ίδιος μπήκε στο παιχνίδι.

Από το καστ ξεχωρίζει ο Melvil Poupaud σε έναν δισυπόστατο ρόλο γοητείας και απειλής, που φέρνει στον νου μια εναλλακτική εκδοχή του Ray Milland στο “Dial M for Murder” εμποτισμένο με την κωμική διάσταση που επιτάσσει το σύνολο. Παρόμοιες αναλογίες μπορούν να γίνουν για τους υπόλοιπους ρόλους με άμεσες αναφορές χαρακτηριστικών μορφών του Άλεν, αφού άνετα φαντάζεται κανείς τη Scarlett Johansson ή την Patricia Clarkson να αναλάμβαναν τους κεντρικούς γυναικείους ρόλους, με το δημιουργικό επίτευγμα που αντικατοπτρίζει τις ηρωίδες του Τσέχοφ ή του Χίτσκοκ, όχι στις ομοιότητες των προσωπικοτήτων τους αλλά στην προσέγγιση του συγγραφέα τους.

Σε μια φιλμογραφία που βρίθει αριστουργημάτων θα ήταν υπερβολή να την κατατάξουμε σε αυτά, παρόλα αυτά τα “Γυρίσματα της Τύχης” αποτελούν μια ουσιαστική και χωρίς αμφιβολία υπέροχη στιγμή του δημιουργού τους. Το χιούμορ εδώ πηγάζει περισσότερο από το διαλογικό σύνολο της εκάστοτε σκηνής, αφού δεν μιλάμε για μια καθαρόαιμη κωμωδία που βρίθει από αξιομνημόνευτες ατάκες. Ο Γούντι Άλεν κατασκευάζει θεωρητικά ένα ερωτικό δράμα μυστηρίου, αλλά αντί να επιλέξει ένα ξεκάθαρο είδος για να προσεγγίσει το ύφος του, αξιοποιεί την εμπειρία του για να εντάξει στην ιστορία πινελιές αστεϊσμού και μια ειρωνεία με απρόσμενο τραγικό αντίκτυπο. Πόση ειρωνεία περιέχει άλλωστε η ζωή μας μέσα από τα τυχαία γεγονότα που την καθορίζουν; Ο Άλεν δηλώνει ξεκάθαρα ότι η ζωή είναι τύχη. Ταυτόχρονα, η ηρωίδα του πράττει με βάση ότι την τύχη μας τη φτιάχνουμε εμείς. Αλλά καθώς οι τίτλοι τέλους πέφτουν, είναι σαφές ότι η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση.

Βαθμολογία: