Ναπολέων

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 22/11/2023

Η ανάγνωση που προτείνει η ταινία πάνω στο αντικείμενο της μελέτης της, μια πανίσχυρη ιστορική φιγούρα όπου διάφορες μεμονωμένες όσο και υπερβολικές πτυχές της έχουν επιβιώσει στην καθημερινή κουλτούρα ταυτόχρονα ως μυθικές αλλά και ανεκδοτικές αναφορές, εσωκλείει πάνω από όλα μια αυτοπεποίθηση που πηγάζει από την εμπειρία, την προσεκτική εστίαση και τη βαθιά επίγνωση της δημιουργίας ενός κινηματογραφικού εγχειρήματος με κλασικές σκηνοθετικές καταβολές, που λιγότερο φιλοδοξεί να μνημονεύεται ως ένα σύγχρονο έπος αλλά σαν μια εκπληκτική προσθήκη προσωπικής προσέγγισης στη φιλμογραφία του σκηνοθέτη της, Ρίντλεϊ Σκοτ.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι σε επίπεδο επίδειξης τεχνικών νεωτερισμών, ο “Ναπολέων” του 2023 φαντάζει πολύ πιο παλιομοδίτικος από αυτόν του 1927, όπως και στην προβολή μιας ιδιοσυγκρασιακής κατασκευής τύπου “Οπενχάιμερ”, εντούτοις δεν στερείται μεγαλοπρέπειας χάρη στον μαθηματικής ακρίβειας υπολογισμένο συνδυασμό εντυπωσιακών σκηνογραφικών στοιχείων και πολεμικών συγκρούσεων, επιμορφωτικού ιστορικού περιεχομένου διόλου στεγνού ή επιγραμματικού που πηγάζει από ανάγκες πολιτικές και ψυχοσυναισθηματικές, και μιας ερωτικής ιστορίας ανατρεπόμενης ισχύος μεταξύ του Ναπολέοντα και της Ιωσηφίνας που σκιαγραφείται με προσηλωμένο και επί του σκοπού δελεαστικό τρόπο πίσω από σκέψεις, υπονοούμενα, σκληρές αντιπαραθέσεις και κλειστές πόρτες.

Οι εικόνες αιματηρής σφοδρότητας που εντάσσει στιγμιαία ο Σκοτ στις βίαιες σκηνές μάχης περιέχουν μια επιθυμία να τονιστεί η αίσθηση της σημαντικότητας και της εύθραυστης ισορροπίας μεταξύ επιτυχίας και καταστροφής, που ισορροπεί από εσωτερικές αποφάσεις ευθύνης και εξωτερικών απρόβλεπτων παραγόντων χωρίς απαραίτητα να παρουσιάζεται με ευφημιστικό τρόπο, διατηρώντας μια συνεπή αντιπαράθεση περιεχομένου της προσωπικής και στρατιωτικής πορείας του Ναπολέοντα με την κοχλάζουσα πορεία της ευρωπαϊκής ιστορίας, με τον Σκοτ να τοποθετεί κάθε τεχνικό στοιχείο υπό τις διαταγές της σκηνοθεσίας του σαν άλλος στρατηγός του κινηματογραφικού σετ. Ταιριαστά, ο εξανθρωπισμός του Ναπολέοντά του δεν ακολουθεί πατροναριστικές διαδικασίες αλλά γίνεται με τους όρους μιας υψηλής συγγραφικής δεξιότητας θεματικά συντονισμένης από τον σεναριογράφο Ντέιβιντ Σκάρπα, καθώς συντάσσει την πορεία ενός ανθρώπου μονομανώς υπόδουλου στην αναγωγή των μυθικών του διαστάσεων, οδηγούμενος διαρκώς από την προσηλωμένη παρατήρηση των εξωτερικών συμπεριφορών. Η γενναιότητα είναι συνοδοιπόρος με το άγχος, οι άριστες στρατηγικές ικανότητες με τους νευρικούς γογγυσμούς, ο τρόπος που τοποθετεί το εμβληματικό καπέλο, σε ευφάνταστες στιγμές σεναριακού παιχνιδισμού, ενδεικτικός της αποφασιστικότητάς του, με τη φανέρωση όλων αυτών των στοιχείων σε κατάλληλες κομβικές στιγμές προς όφελος του συνολικού ρυθμού και της εξελικτικής πορείας.

Ο κλασικισμός της ταινίας οδηγεί τους συμμετέχοντες σε μια σπάνια για τα σημερινά δεδομένα ευκαιρία να ανοίξουν έναν πνευματικό δίαυλο με παρελθόντες αστέρες, και ο Χοακίν Φίνιξ και η Βανέσα Κίρμπι παραδίδουν δυο αριστουργηματικές ερμηνείες υψηλού κύρους, ικανές να πρωτοστατήσουν στα επερχόμενα βραβεία της χρονιάς. Ισάξιο όσο και άρρηκτο ρόλο στην ιστορία παίζει η πορεία της Ιωσηφίνας, μια αυτοκρατορική παρουσία με τον δικό της προσωπικό τρόπο, καθώς στην οθόνη εκτυλίσσεται το ερωτικό μελόδραμα με την πλάστιγγα της εξουσίας να μεταβάλλεται ανάμεσά τους, καθώς γινόμαστε μάρτυρες μιας ιδεοληπτικής κατάληψης ατομικής κτητικότητας. Οι ερμηνείες τους μοιάζουν να αξιοποιούν το σύνολο των εκφραστικών στοιχείων της υποκριτικής τέχνης, από τη σωματικότητα που φτάνει σε απειροελάχιστες παλλόμενες μεταβολές μυών, μέχρι την εκφορά ατακών που παρέχει απλόχερα όσο και απρόσμενα το σενάριο, οι οποίες ακολουθούν μια έντονη απεύθυνση και λακωνικότητα.

Ο “Ναπολέων” του Ρίντλεϊ Σκοτ είναι η τρίτη περίπτωση φέτος που προσφέρει μια βιογραφία επικών διαστάσεων μετά τον Νόλαν και τον Σκορτσέζε, σε μια κομβική στιγμή για την πορεία του κινηματογράφου και αποτελεί μια ηχηρή αντεπίθεση υπέρ της δημιουργικότητας. Η προσέγγισή του εδώ δεν εκπλήσσει με βάση αυτήν της “Τελευταίας Μονομαχίας” και σίγουρα δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει το magnum-opus του, έχοντας ως κινητήριο δύναμη να προσφέρει κάτι που δεν θα στερήσει ούτε στιγμή την απόλαυση από τον θεατή.

Βαθμολογία: