Οι Monos

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 6/2/2020

Είναι τρομερά φιλόδοξη σε επίπεδο σημειολογίας η ταινία του Alejandro Landes. Εμπόλεμες συνθήκες, σεξουαλικότητα και ταυτότητα φύλου, αποκτήνωση του ανθρώπου, νεανικός ψυχισμός, δυναμική εξουσιαστή κι εξουσιαζόμενου και άλλες θεματικές συνδυάζονται σε ένα κοκτέιλ πολύ συχνότερα απρόβλεπτο από το μέσο φιλμ εκεί έξω. Μεγάλος είναι και ο αριθμός των επιρροών, με πιο προφανή τον «Άρχοντα των Μυγών» του Golding και κινηματογραφικά από τον Herzog και το «Αποκάλυψη Τώρα» μέχρι τον Λάνθιμο (διόλου τυχαίο ότι στην ομάδα του μοντάζ βρίσκεται ο Γιώργος Μαυροψαρίδης).

Ακόμη κι αν αρκετοί εκ των συλλογισμών που επιχειρούνται εδώ δεν ολοκληρώνονται εντελώς, το σύνολο έχει έναν τόσο ιδιαίτερο τρόπο παρουσίασης που δεν γίνεται παρά να ασκήσει γοητεία. Η επιλογή του Landes να μην αναπτύξει την προβληματική του μέσω μιας υπαρκτής πολιτικής κατάστασης, αλλά να τοποθετήσει τον μύθο του εντός μιας επίπλαστης κι αφηρημένης συνθήκης μόνο δειλία δεν είναι. Το εύρος των γεγονότων που λαμβάνουν χώρα στην ταινία αποτελούν μια ουσιαστικότερη μελέτη επάνω στο πώς διαμορφώνεται το άτομο και η ομάδα εντός του πολέμου από ότι ενδεχομένως να ήταν ένα συμβατικότερο δράμα που θα αποτύπωνε με ονόματα και ημερομηνίες τα δεδομένα των συγκρούσεων στην Κολομβία που μαίνονται από εποχή Ψυχρού Πολέμου. Το τελικό αποτέλεσμα είναι σίγουρα ιδιαίτερο, φορτισμένο συναισθηματικά με έναν ιδιόμορφο τρόπο και ρευστό αφηγηματικά, σαν έναν παράξενο εφιάλτη.

Τρυφερότητα και σκληρότητα εναλλάσσονται και συνυπάρχουν σε μια αξιοθαύμαστη ισορροπία που αποτυπώνει εύστοχα τον εύθραυστο εφηβικό ψυχισμό των ηρώων. Η βία και ο έρωτας που χαρακτηρίζουν στιγμιότυπα από την καθημερινότητά τους σαν να τροφοδοτούν το ένα το άλλο, αμφότερα στοιχεία μιας πρόωρης ενηλικίωσης κι εκδηλώσεις ενός εσωτερικού κόσμου που βρίσκεται σε εμφύλιο σπαραγμό. Εκεί που την «πατάει» ο Landes και τελικά δεν παραδίδει το αριστούργημα, ενώ θεωρητικά έχει όλα τα υλικά για να παράξει ένα, είναι στη σεναριακή συνοχή. Η επεισοδικότητα στη δομή της όλης ιστορίας αφήνει αρκετά κενά στην ανάπτυξή της, δίνοντας την εντύπωση πως ο ταλαντούχος κατά τα άλλα κινηματογραφιστής δεν καταφέρνει να συνειδητοποιήσει πλήρως τις προεκτάσεις όλων όσων απεικονίζει. Ειδικά το πώς προς το φινάλε το σενάριο μοιάζει να επικεντρώνεται σε έναν συγκεκριμένο χαρακτήρα, φαίνεται σχεδόν σαν να έρχεται από το πουθενά. Ωστόσο, αυτή η σημαντική κατά τα άλλα αδυναμία δεν αμαυρώνει σε ολέθριο βαθμό τη συνολική εικόνα, η οποία δείχνει έναν δημιουργό σε πολύ ελπιδοφόρα μονοπάτια, ο οποίος προφανώς έχει διαβάσει λογοτεχνία κι έχει δει σινεμά σε έναν βαθμό τέτοιο ώστε κι έμπνευση να λάβει και να διαμορφώσει έναν προσωπικό χαρακτήρα στο πώς θα εκφραστεί καλλιτεχνικά.

Αξίζει ξεχωριστή μνεία η πάντα αξιοπρόσεκτη μουσική της Mica Levi, μινιμαλιστική, απειλητική κι εξαιρετικά αποτελεσματική στο να δημιουργήσει ατμόσφαιρα. Η ψυχή του φιλμ ωστόσο βρίσκεται στους νεαρούς ηθοποιούς, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους τουλάχιστον κατορθώνουν να συνδυάσουν έξοχα επαγγελματικό δυναμισμό κι ερασιτεχνική αυθεντικότητα. Οι φιγούρες που ίσως ξεχωρίζουν περισσότερο είναι αυτές του απρόσμενα ωμού και υποβλητικού Moises Arias, καθώς και η στωική, συγκινητική και ρευστόφυλη (το οποίο χαρακτηριστικό έχει μεγάλη σημασία για την ουσία της δραματουργίας) Sofia Buenaventura, θαυμάσια όμως είναι και η μεγαλύτερη ηλικιακά Julianne Nicholson, η οποία επιτυγχάνει εξαιρετικά δύσκολες συναισθηματικές διακυμάνσεις.

Ομολογουμένως, η όλη εμπειρία δεν συνιστά απαραιτήτως μια εύκολη θέαση. Κάποια δρώμενα δεν εξηγούνται πλήρως, όταν η βία μπαίνει στο κάδρο αυτό συμβαίνει με εξόχως οδυνηρό τρόπο, ενώ και το ασφυκτικό πλαίσιο γύρω από τους κεντρικούς χαρακτήρες που αφήνει ελάχιστα περιθώρια για λύτρωση ίσως δοκιμάσει τις ψυχολογικές αντοχές κάποιων θεατών. Το σίγουρο όμως είναι ότι οι «Monos» δεν λησμονούνται μετά το πέρας της προβολής. Πρόκειται για κινηματογράφο που δεν φοβάται να πάρει ρίσκα, που έχει ισχυρή την αίσθηση της αυτοσυνειδησίας και που είναι ικανός να προκαλέσει πολλές συζητήσεις εις βάθος. Οπωσδήποτε πρόκειται για μία από τις πιο αξιοπερίεργες, με την καλή έννοια, προτάσεις της φιλμικής σεζόν που βρίσκεται στο τέλος της.

Βαθμολογία: