Η Ενσάρκωση του Κακού

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 1/9/2021

Ο τρόμος είναι ίσως το πιο ευάλωτο στον χρόνο είδος του κινηματογράφου, και αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία θα δει ότι πάντα έρχεται σε κύματα. Οι καλλιτέχνες που ασχολούνται με αυτόν καλούνται να εφευρίσκουν νέα τεχνάσματα ώστε να μπορέσουν να μπουν κάτω από το δέρμα του θεατή, γιατί καλώς ή κακώς άπαξ και ο θεατής τρομάξει με κάτι γίνεται μετά πιο χοντρόπετσος. Τα πράγματα δυσκόλεψαν ακόμα περισσότερο στις αρχές της χιλιετίας όταν η παρωδία συντέλεσε ουσιαστικά στη διακωμώδηση του τρόμου, ενώ η εποχή των «memes» που διανύουμε κάνει τα πράγματα ακόμα πιο ζόρικα. Γι’ αυτό και αν εξαιρέσουμε την πληθώρα των ανούσιων horror-films οικιακής κατανάλωσης που συνειδητά βλέπει το κοινό για χαλαρή διασκέδαση, οι auteur του είδους είναι λίγο-πολύ συγκεκριμένοι, και οι πιο διάσημοι εξ αυτών ο Ari Aster, ο Mike Flanagan, ο παραγωγός Jason Blum, και ο James Wan.

Ο James Wan έχει εδραιωθεί στο μυαλό του κοινού ως ο άνθρωπος πίσω από τα franchise των “Saw”, “Conjuring” και “Insidious”, ένα διόλου ευκαταφρόνητο επίτευγμα που φανερώνει τουλάχιστον έναν δημιουργό με καλές ιδέες και έναν συνδυασμό ενστίκτου και γνώσης ώστε να τις υλοποιήσει κινηματογραφικά, στοιχεία που τις περισσότερες φορές υπολείπονται οι σκηνοθέτες που αναλαμβάνουν τα σίκουελ των ταινιών του. Η Ενσάρκωση του Κακού διαφημίστηκε σαν την επιστροφή του Wan στον τρόμο, σε μονοπάτια που μέχρι τώρα δεν είχε ακουμπήσει. Αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Γιατί η Ενσάρκωση του Κακού δεν είναι μία ταινία, αλλά δύο. Δύο ταινίες εκ διαμέτρου αντίθετες που σου δίνουν την εντύπωση ότι η μία έχει γυριστεί από τον Wan και η άλλη από κάποιον άτεχνο συνεργάτη του.

Η ιστορία αφορά μια γυναίκα εγκλωβισμένη σε έναν κακοποιητικό γάμο, που έχει υποστεί απανωτές αποβολές μέχρι που ένα βράδυ ο σύζυγός της δολοφονείται από μια μυστηριώδη παρουσία. Σύντομα η άτυχη γυναίκα αρχίζει να βλέπει οράματα μιας σειράς δολοφονιών ατόμων που έχουν κοινό παρονομαστή την ίδια, από ένα φρικτό τέρας. Όλα αυτά τα εισαγωγικά στοιχεία της ιστορίας παρουσιάζονται στην οθόνη σκηνοθετικά σαν να προορίζονταν όχι για μία σοβαρού προϋπολογισμού ταινία της Warner, αλλά για τηλεοπτικό ριάλιτι κοινωνικού δράματος. Οι χαρακτήρες αποδίδονται σχηματικά με μελοδραματικές ερμηνείες, αποτυγχάνοντας πλήρως να δώσουν στην πρωταγωνίστρια μια λειτουργική υπόσταση που κατείχαν η Jamie Lee Curtis στο “Halloween” ή η Ellen Byrstyn στον «Εξορκιστή» για παράδειγμα, ενώ το περίτεχνο camerawork που περιλαμβάνει κινήσεις και λήψεις από κάθε πιθανή γωνία μοιάζει σαν να έχει βγει από εγχειρίδιο κλισέ τρόμου. Μέχρι που στα πενήντα λεπτά περίπου της ταινίας συμβαίνει κάτι απρόσμενο: μία σκηνή που περιλαμβάνει ένα ευφάνταστο σεναριακό εύρημα, και έναν καλογραμμένο διάλογο συνάμα αστείο και εντός κλίματος. Όλοι στην αίθουσα το νιώσανε. Το πραγματικά απροσδόκητο όμως είναι ότι αυτό συνέχισε και στην επόμενη σκηνή. Και στην επόμενη… Αυτό ήταν. Κάποιος πάτησε τον διακόπτη και η ταινία απέκτησε σκηνοθέτη. Ο άτεχνος υπάλληλος έφυγε και ανέλαβε ο James Wan!

Τα απάτητα μονοπάτια στα οποία εισχώρησε τελικά ο James Wan είναι αυτά του κλασικού 80’s slasher όπως τα όρισαν τα «Παρασκευή και 13» και «Εφιάλτης στον Δρόμο με τις Λεύκες» δοσμένα μέσα σε ένα σύγχρονο περιβάλλον που δεν καταδέχεται στιγμή να πέσει στην παγίδα της νοσταλγίας και αντ’ αυτού εντοπίζει όλα τα στοιχεία που χαρακτήρισαν εκείνες τις ταινίες και κάνουν μέχρι και σήμερα όσους τις έζησαν στις δόξες τους να επιστρέφουν σε αυτές. Πρώτον και καλύτερο τον Γκάμπριελ, το αποτρόπαιο και φρικιαστικό τέρας με την ανεξήγητη υπερφυσική δύναμη και λοιπές ικανότητες, στον οποίο ο Wan προσδίδει κάτι από τον μύθο ενός Jason Voorhees και ενός Michael Myers, ο οποίος επιτίθεται στα θύματά του με ένα σπαθί που έχει κατασκευάσει από ένα τρόπαιο (Γαβριήλ-σπαθί, ένα χωρίς νόημα πλην υπέροχο εύρημα όπλου). Είναι ένας ακραία πετυχημένος φόρος τιμής στις ταινίες αυτές και κατορθώνει απόλυτα να πετύχει μια στιγμιαία αναβίωση του ενθουσιασμού που προκαλούσαν, δείγμα ότι ο Wan αναγνώρισε ουσιαστικά και βαθιά το αδιόρατο κρυφό συστατικό και πάνω του έχτισε τη σκηνοθετική του προσέγγιση. Το κρεσέντο βίας στο οποίο οδηγείται η τρίτη πράξη περιέχει αντίστοιχης λογικής slasher σκηνές ξεκοιλιάσματος που τοποθετούνται ιδανικά μέσα στον ρυθμό της.

Γιατί λοιπόν κύριε Wan επέλεξες να χαραμίσεις τη μισή σου ταινία χωρίς την παραμικρή υπόνοια τού τι πρόκειται να ακολουθήσει, χωρίς ίχνος όχι μόνο της πρόθεσής σου αλλά και της ικανότητάς σου να πετύχεις αυτό το τόσο γοητευτικό comeback; Αυτό είναι το μεγάλο δυστύχημα του “Malignant”, μιας εντέλει αρνητικού πρόσημου ταινίας: ότι όσο αποτελεσματικό κι αν είναι το δεύτερό της μισό, είναι τόσο κακοστημένο, ανούσιο και βαρετό το πρώτο της μισό, που η επίγευση που έχει αφήσει είναι τόσο έντονη που δεν μπορεί να ξεπεραστεί με τίποτα.

Βαθμολογία: