Ιστορίες Καλοσύνης

Κριτικός: Σπύρος Δούκας

Έκδοση Κειμένου: 27/5/2024

Λάνθιμος παλαιάς κοπής και μεταμοντέρνας σκηνοθετικής προσέγγισης, σε ένα σενάριο που παραπέμπει σε παλιό, βαθιά εσωστρεφή Ευθύμη Φιλίππου, εποχής του «Κυνόδοντα» και των «Άλπεων».

Τρεις ιστορίες που διαπλέκονται και αλληλοσυμπληρώνονται, περιγράφοντας άρτια, όσο και εγκεφαλικά την ανθρώπινη κατάσταση. Στο φιλμικό σύμπαν του Γιώργου Λάνθιμου, κάθε κεντρικός ήρωας έχει ένα κενό μέσα του, το οποίο προσπαθεί απελπισμένα να γεμίσει. Το κενό αυτό εκφράζεται μέσα από ευφάνταστες αλληγορίες, συνήθως ακραίες και παράδοξες, που οδηγούν τον άνθρωπο πέρα από τα όριά του, ώστε να επιφέρει κάποια ουσιώδη αλλαγή στον εαυτό του. Οι «Ιστορίες Καλοσύνης» είναι μια τέτοια ακριβώς περίπτωση, με την ιδέα των ηθοποιών που επαναλαμβάνονται σε κάθε ιστορία να ενέχει ακριβώς αυτή τη διάσταση.

Επί της ουσίας, οι βασικοί ηθοποιοί ερμηνεύουν τους ακριβώς αντίστοιχους χαρακτήρες σε κάθε ιστορία, και οι ακρότητες στις οποίες εκπίπτουν αντιμετωπίζονται με ένα σαρδόνιο χιούμορ που υπογραμμίζει με περίσσιο σαρκασμό και κωμική διάθεση τα αναπάντεχα αδιέξοδα του σύγχρονου ανθρώπου. Τα πάντα είναι εντέλει «ίδια», όσο κι αν στην επιφάνεια μοιάζουν διαφορετικά. Αν και το κόνσεπτ είναι εμφανώς καλογραμμένο, οι ερμηνείες υποδειγματικές, με τον Jesse Plemons να φεύγει από τις Κάννες με το βραβείο του ανδρικού ρόλου, και η λανθιμική σκηνοθεσία πάντα βιρτουόζικη και ευφάνταστη, η «κρυφή» αυτή επανάληψη κάπου εμφανίζει μια κόπωση, με αποτέλεσμα η μεγάλη διάρκεια, αν και εν μέρει δικαιολογημένη, αναπόφευκτα θα κουράσει.

Βαθμολογία:

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 29/5/2024

Η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου σηματοδοτεί την επιστροφή του στις απαρχές της κινηματογραφικής του γλώσσας, έτσι όπως σχηματίστηκε μέσα από ταινίες όπως ο Κυνόδοντας και οι Άλπεις, έχοντας ξανά στο πλευρό του τον Ευθύμη Φιλίππου στη θέση του συν-σεναριογράφου, μόνο που αυτή τη φορά διαθέτει ένα all-star-cast σταθερών συνεργατών όπως η Emma Stone και ο Willem Dafoe και τον Robbie Ryan στη θέση του διευθυντή φωτογραφίας που ανέδειξε την οπτική πλευρά του λανθιμικού αυτού κόσμου στην Ευνοούμενη και το Poor Things.

Τι είναι αυτές οι ιστορίες καλοσύνης που αφηγείται εδώ ο Λάνθιμος, και συγκεκριμένα τι είδους καλοσύνη είναι αυτή που παρακολουθούμε σε αυτό το τρίπτυχο ιστοριών; Στην πρώτη ιστορία, ένας άντρας προσπαθεί να πάρει πίσω τον έλεγχο της ζωής του από τον εργοδότη και εραστή του, ο οποίος του δίνει αυστηρές οδηγίες για οποιαδήποτε πράξη μέσα στην καθημερινότητά του. Στη δεύτερη, ένας αστυνομικός οδηγείται στην παράνοια καθώς είναι πεπεισμένος ότι η σύζυγός του που επιστρέφει σπίτι μετά από μήνες που ήταν αγνοούμενη δεν είναι η πραγματική αλλά μία πανομοιότυπη ρέπλικα. Και στην τρίτη, δύο ακόλουθοι μιας θρησκευτικής αίρεσης αναζητούν μια γυναίκα που μπορεί να ανασταίνει τους νεκρούς, ώστε να γίνει ο νέος πνευματικός τους ηγέτης. Και στις τρεις αυτές ιστορίες, ο Λάνθιμος εξερευνά τρεις διαφορετικές αποχρώσεις μιας ειρωνικής καλοσύνης, με τους ίδιους ηθοποιούς να υποδύονται διαφορετικές εκφάνσεις χαρακτήρων όπου η αγάπη και η καρδιά δεν έχει πραγματική θέση στις ζωές τους. Οι Ιστορίες Καλοσύνης είναι μια ταινία που αυτοσυντηρείται, παρουσιάζει έναν κόσμο κλειστό και χαρακτήρες οι οποίοι κινούνται μέσα στον δικό τους λαβύρινθο χωρίς διεξόδους, με τον ίδιο τρόπο που τα τρία παιδιά του Κυνόδοντα δεν κατάφεραν ποτέ να βγουν έξω από τα όρια του σπιτιού τους.

Οι ακραίες πράξεις που παρακολουθούμε στην ταινία, όπως φόνοι, ακρωτηριασμοί, κυριολεκτικές αυτοθυσίες και πλύσεις εγκεφάλου, εκτελούνται από τους ηθοποιούς με μια deadpan ποιότητα και ο Λάνθιμος φαίνεται να το καταδιασκεδάζει ποτίζοντας αυτό τον κυνισμό με μια κωμική διάσταση. Όπως πάντα, υπάρχει αυτή η σκηνοθετική του μανία για έλεγχο, όπου παράλληλα με τις ερμηνείες των ηθοποιών συνυπάρχει η κατασκευή της πλανοθεσίας, η οποία συνδυάζεται με πολύ καθαρά οργανωμένες εικόνες όπου η κομψότητα πάει χέρι-χέρι με την ανησυχία, κάτι που εντείνεται από το παράφωνο πιάνο στο soundtrack του Jerskin Fendrix. Και πάλι είναι εύκολο κανείς να θαυμάσει την εικαστική ποιότητα του πράγματος. Ο Λάνθιμος μαζί με τον Ryan αρέσκονται στο να παίζουν με την εικόνα της ταινίας, ειδικά στις εναλλαγές έγχρωμου και ασπρόμαυρου που χρησιμοποιούν για τις σεκάνς των ονείρων.

Οι Ιστορίες Καλοσύνης δεν είναι μια ταινία που σηκώνει αντικειμενικά συμπεράσματα για το αν είναι καλή ή κακή. Διαθέτει περιεχόμενο, ακόμα κι αν μέσα στη σχεδόν τρίωρη διάρκειά της μπορεί κάποιος να βρει σημεία βαθυστόχαστα αλλά και τετριμμένα. Το ενδιαφέρον όμως είναι ο τρόπος που το κοινό νήμα της καλοσύνης, έτσι όπως μεταφράζεται σε εκφάνσεις αγάπης και ανιδιοτέλειας, περνάει από τη μία ιστορία στην άλλη. Και στις τρεις παρακολουθούμε τους ίδιους ηθοποιούς, συγκεκριμένα τον Τζέσι Πλέμονς, την Έμμα Στόουν, τον Γουίλεμ Νταφόε, την Μάργκαρετ Κουάλι, την Χονγκ Τσάου και τον Μαμούντου Ατέι, οι οποίοι στα χέρια του Λάνθιμου αναλαμβάνουν ρόλους-πειραματόζωων σε ένα σκοτεινό δοκίμιο κοινωνικών πειραμάτων με τρομακτικές κλιμακώσεις.

Ο βασικός άξονας σχέσεων που υπάρχει στην ταινία είναι, χονδροειδώς, αυτός του αφέντη και του σκλάβου. Ο Γουίλεμ Νταφόε συγκεκριμένα αναλαμβάνει τον ρόλο του αφέντη, είτε υποδύεται έναν απρόσιτο επιχειρηματία με απόλυτη εξουσία είτε τον αρχηγό μιας αίρεσης, ρόλοι οι οποίοι στα χέρια του Νταφόε αποδίδονται με μια σαδιστική γαλήνη, ενίοτε και με τη βοήθεια του μακιγιάζ όπως το eyeliner. Ο Τζέσι Πλέμονς, ο οποίος δικαίως πήρε το βραβείο καλύτερου ηθοποιού στις Κάννες, μεταμορφώνει εντυπωσιακά το περίβλημα σε κάθε ιστορία, με την ουσία όμως να παραμένει ίδια, δηλαδή να μετουσιώνει μια κατάσταση όπου η άνεση και η ευκολία που του προσφέρονται μέσα σε μια συνθήκη υποταγής τον οδηγούν να προβεί σε απονενοημένες πράξεις καθώς ο φόβος τον κάνει να παλέψει για την απελευθέρωσή του. Παρόμοιες καταστάσεις καλείται να ερμηνεύσει και η Έμμα Στόουν, πάντα σε ισορροπία με την ενεργητικότητα ή παθητικότητα του Πλέμονς, σε έναν μανιασμένο κύκλο καθυπόταξης όπου η λογική δίνει τη θέση της στον σουρεαλισμό και η πραγματική καλοσύνη εντοπίζεται σε όλο και μικρότερες ποσότητες.

Το σίγουρο συμπέρασμα από τις Ιστορίες Καλοσύνης είναι ότι ο Λάνθιμος είναι ένας σκηνοθέτης που δεν χάνει τον καλλιτεχνικό του προσανατολισμό παρόλη τη διεθνή αναγνώριση που έχει λάβει τα τελευταία χρόνια, φαινομενικά μοιάζει να μην αποτυγχάνει σε οτιδήποτε κι αν επιλέγει ο ίδιος να αναμετρηθεί και δηλώνει ικανός να διατηρεί την σκηνοθετική του γλώσσα που τον οδήγησε στη φήμη που κατέχει σήμερα και να επιστρέφει σε αυτήν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όποτε το θελήσει για να κάνει κάτι που ευχαριστεί και τον ίδιο. Πόσοι άλλοι διεθνείς σκηνοθέτες που έκαναν το βήμα στις αγγλόφωνες παραγωγές μπορούν να το πουν αυτό;

Βαθμολογία: