Οι Νεκροί Δεν Πεθαίνουν

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 13/7/2019

Όχι, δεν εγκαταλείπει εδώ ο Jarmusch το ψύχραιμο, εσκεμμένα βραδυφλεγές και υποδόρια ειρωνικό ύφος του, αλλά θα ήταν ψέμα αν μιλούσε κανείς για στιγμή ιδιαίτερης έμπνευσης για τον ίδιο. Παράδοξο δε που ένα τέτοιο στραβοπάτημα έρχεται ύστερα από το «Paterson», ομολογουμένως μία από τις σημαντικότερες προσθήκες στη φιλμογραφία του ιδιοσυγκρασιακού σκηνοθέτη από το Οχάιο.

Από την αρχή μέχρι το τέλος, η αίσθηση που δίνεται είναι αυτή ενός εσωτερικού ανεκδότου μεταξύ του Jarmusch και των συντελεστών του και ειδικά των ηθοποιών του, το οποίο στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να συγκινήσει τους φανατικούς του έργου του που θα έβρισκαν μια κάποια αξία ακόμη και σε μια εμφανώς ελάσσονα δουλειά όπως αυτή εδώ. Διότι πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνεύσει κανείς τα πολλά παιχνιδίσματα με τα κλισέ των ταινιών με ζόμπι, τα από το πουθενά σπασίματα του τέταρτου τοίχου που επιχειρούν οι χαρακτήρες των Bill Murray και Adam Driver, τις επιτηδευμένες τσιρίδες της Chloe Sevigny, τις γκεστ εμφάνισεις των Iggy Pop και Selena Gomez στα όρια της παρωδίας, και την ηρωίδα που ερμηνεύει η Tilda Swinton (εδώ με απολαυστική σκωτσέζικη προφορά) που μοιάζει να υπάρχει μονάχα για να προωθήσει κι άλλο το πόσο κουλ είναι το προφίλ που έχει χτίσει διαχρονικά η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός. Ενίοτε ακόμη και τα καλαμπούρια έχουν την αξία τους (πόσες ταινίες του Bunuel θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν ως τέτοια, όντας ακόμη συχνά και αριστουργηματικές;), το συγκεκριμένο όμως είναι άνοστο, και παρότι “τζαρμουσικό” σαν στιλ, δεν έχει την ίδια γοητεία του ανεξάρτητου που διαπερνά τα περισσότερα πονήματά του.

Λόγω του μικρού βεληνεκούς του φιλμ συρρικνώνεται και η σημασία κάποιων άλλων στόχων που προσπαθεί να επιτύχει, με προεξέχοντα την απόπειρα για πολιτικό σχολιασμό. Εν ολίγοις, καλοδεχούμενα τα οικολογικά μηνύματα, όπως και η κριτική στην Αμερική της εποχής του Donald Trump μέσω του χαρακτήρα του Steve Buscemi, θα ευδοκιμούσαν όμως περισσότερο σε ένα πιο στιβαρό σύνολο που θα μπορούσε να στηρίξει τέτοιου τύπου αρετές και να τις εντάξει αρμονικά στο σύνολο. Κρίμα, γιατί στο πώς έχει συλληφθεί ο δραματουργικός σκελετός κρύβεται μια ενδιαφέρουσα αλληγορία για μια χώρα που τρώει τις σάρκες της. Αλλά ακόμη και για τον ρόλο που έχει τελικά επιλέξει να έχει, το «Οι Νεκροί Δεν Πεθαίνουν» δεν είναι ένα αρκετά ισχυρό «κωλοδάχτυλο» στις προσδοκίες κριτικών και κοινού, μοιάζει αντιθέτως σχετικά συγκρατημένο, σαν να φοβάται να εξαπολύσει όλη την τρέλα που κρύβει ο δημιουργός του. Έχει ενδιαφέρον η σύγκριση με το «Οι Αρειανοί Επιτίθενται!» του Tim Burton: επίσης ένα πολυπληθές και λαμπρό καστ, επίσης τσαχπινιές με τις συμβάσεις ενός συγκεκριμένου είδους, εξίσου αναρχική διάθεση, μόνο που το φιλμ του 1996 παραδόξως, παρά τη χολιγουντιανή του ταυτότητα, μοιάζει να παίρνει περισσότερα ρίσκα, για αυτό και βγαίνει κερδισμένο από αυτή τη νοητή κόντρα.

Κάτι που επιτυγχάνει για μία ακόμη φορά στην καριέρα του ο βετεράνος κινηματογραφιστής, που είναι αδιαμφισβήτητο πως το «κατέχει» σαν στοιχείο, είναι η απεικόνιση των ρυθμών και των τρόπων της αμερικάνικης επαρχίας, σπάζοντας πλάκα μαζί της και συνάμα θαυμάζοντάς τη για την ιδιαιτερότητά της. Εντελώς απούσα πάντως είναι η υπόγεια μελαγχολία που συνήθως διέπει το έργο του, ακόμη και στη σχεδόν ισοπεδωτικά πεσιμιστική κατακλείδα, γεγονός που εξηγεί και την έλλειψη «μαγείας» μέσα στο όλο μείγμα που θα το καθιστούσε έναν τίτλο αντάξιο του ονόματος που κουβαλάει ο δημιουργός του. Πάντως, κι αυτό το σαρκαστικό ύφος που επιλέγεται δεν έχει τη ζεστασιά που συνήθως διαπερνά το σινεμά του σκηνοθέτη του, πολλάκις μοιάζει να βγάζει εδώ κάτι το ελιτίστικο και αποστασιοποιημένο, γνωρίσματα που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη από ό,τι αντιπροσωπεύει η πλειοψηφία του όγκου της δουλειάς του.

Γενικά, είναι ολοφάνερο ότι δεν αφιερώθηκε πολλή προσπάθεια εκ μέρους του «καπετάνιου» του όλου εγχειρήματος για την αποπεράτωσή του, αλλά με μια τόσο συνεπή φιλμογραφία κατά τα άλλα, ένα παραστράτημα συγχωρείται σχετικά εύκολα.

Βαθμολογία: