Συντρίμμια του Παρελθόντος

Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης

Έκδοση Κειμένου: 12/3/2025

Το «Ruthless» είναι μια μυθική ταινία, λόγω της μεγάλης φήμης που απέκτησε μεταξύ των σινεφίλ που μίλησαν για ένα b-movie «Πολίτη Κέιν». Και πράγματι δεν διαψεύδει τις προσδοκίες, ξεχωρίζοντας ως μία από τις καλύτερες ταινίες του Ulmer, απόλυτα αντιπροσωπευτική της τέχνης του, του σύμπαντός του και του συνεκτικού οράματος που απαυγάζει από το συνολικό του έργο. Οι μεγάλες ταινίες του Ulmer είναι ανθρωπιστικές παραβολές που χαρακτηρίζονται από πνευματιστική προσέγγιση. Έτσι και το «Ruthless» ανοίγει με έναν στίχο από το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο: «Τι όφελος έχει ο άνθρωπος αν έχει κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά έχει χάσει την ψυχή του;»

Η ταινία ακολουθεί τα τεμνόμενα πεπρωμένα δύο φίλων από την παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση. Κατά τη διάρκεια μιας κοινωνικής βραδιάς, κατά τη διάρκεια της οποίας ο πάμπλουτος Horace W. Vendig (Zachary Scott) είχε μόλις κάνει μια δωρεά 25 εκατομμυρίων δολαρίων σε φιλανθρωπικές οργανώσεις («για την ειρήνη της ψυχής του ή για να αποφύγει τους φόρους;», αναρωτήθηκαν κυνικά οι τραπεζίτες που ήταν παρόντες στη δεξίωση), ο παιδικός φίλος του, Vic Lambdin (Louis Hayward), τον σύστησε στη γοητευτική μνηστή του (Diana Lynn). Ακολουθεί μια συζήτηση και μια σειρά από αναδρομές στο παρελθόν που σκιαγραφούν το πορτρέτο του Vendig. Όταν ως προέφηβος κάνει μια ηρωική πράξη σώζοντας την κόρη των ευκατάστατων γειτόνων του από πνιγμό, ο Vendig έχει σύντομα την πρώτη του ευκαιρία να ανέβει στην κοινωνική κλίμακα. Αφήνοντας τη φτωχή μητέρα του, υιοθετείται από τους γονείς του κοριτσιού, την οποία αργότερα αρραβωνιάζεται, ενώ γίνεται δεκτός ως φοιτητής στο Χάρβαρντ. Στη συνέχεια, αφού προδίδει τους ευεργέτες του, σχετίζεται με ένα πάμπλουτο κορίτσι και γίνεται μεγαλόσχημος χρηματιστής. Ωστόσο ούτε αυτή η επιτυχία τον ικανοποιεί, και συνεχίζει να υφαρπάζει ό,τι τον ελκύει, προδίδοντας όσους τον εμπιστεύτηκαν και τον στήριξαν.  Σε όλη του τη ζωή θα χρησιμοποιήσει τη δύναμη της αποπλάνησης με τις γυναίκες για να κερδίσει όλο και περισσότερα χρήματα και δύναμη, προδίδοντας τους φίλους του και καταστρέφοντας τους αντιπάλους του.

Το φιλμ είναι ένας ηθικός μύθος για τον αριβισμό και τις αυτοκαταστροφικές συνέπειές του. Είναι επίσης, όπως συμβαίνει συχνά με τον Ulmer, μια ταινία για τη μοίρα, με τον κεντρικό χαρακτήρα να παρουσιάζεται ως ένα αξιολύπητο, παθολογικά φιλόδοξο ον που υπακούει στις σκοτεινές δυνάμεις που τον κυριαρχούν και θα τον ωθήσουν στην καταστροφή του. Ταυτόχρονα το «Ruthless» αποτελεί μια κατάφωρη επίθεση στον καπιταλισμό και ειδικότερα στο αμερικανικό όνειρο, δείχνοντας τα μειονεκτήματα μιας οικονομίας της ελεύθερης αγοράς, όπου ο νικητής τα παίρνει όλα. Ο αδίστακτος Vendig αποτελεί μια πιστή ενσάρκωση του νιτσεϊκού υπερανθρώπου, που περιφρονεί και εξοντώνει οποιονδήποτε στέκεται εμπόδιο στα σχέδια του. Ξεκινώντας από στερημένο αγόρι ακολουθεί απαρέγκλιτα το μότο του: «ό,τι μου αρέσει, ακόμη κι αν ανήκει σε άλλον, το αποκτώ με κάθε μέσο». Η επιδίωξή του για εξουσία και απροσμέτρητο πλούτο τον κάνει εντελώς τυφλό στα πράγματα που έχουν πραγματικά σημασία στη ζωή: την αγάπη, την ανθρωπιά, τη φιλία, την εμπιστοσύνη και την κοινωνική ευθύνη.

Ο Zachary Scott είναι μια αξιοθαύμαστη επιλογή για το ρόλο του Vendig, απεχθής και ταυτόχρονα παράξενα γοητευτικός, αλλά τον συναγωνίζεται ισάξια ο βετεράνος Sydney Greenstreet ως άγγελος εκδίκησης -με την τελική αντιπαράθεση τους, αν και χωρίς όπλα, να θυμίζει κλασικό γουέστερν. Το άδικα υποτιμημένο αλλά καθηλωτικό «Ruthless» προβάλλει την εγγενή ασθένεια στην καρδιά του καπιταλιστικού συστήματος: το δικαίωμα του κάθε ατόμου στην προσωπική ευτυχία και ευημερία λειτουργεί αναπόφευκτα καταστροφικά σε βάρος κάποιων άλλων.

Βαθμολογία:

0 κακή | 1 μέτρια | 2 ενδιαφέρουσα | 3 καλή | 4 πολύ καλή | 5 αριστούργημα