Εκείνος (1953)

ΣΥΝΟΨΗ

Ο Φρανσίσκο, ένας πλούσιος μεσήλικας, πολιορκεί με επιμονή την όμορφη Γκλόρια, προσπαθώντας να την πείσει να γίνει γυναίκα του. Όταν τελικά το πετυχαίνει, η συμπεριφορά του αρχίζει να αλλάζει, αποκαλύπτοντας μια παρανοϊκή πλευρά του εαυτού του.

Σκηνοθεσία:

Luis Bunuel

Κύριοι Ρόλοι:

Arturo de Cordova … Francisco Galvan de Montemayor

Delia Garces … Gloria Vilalta

Aurora Walker … Δόνα Esperanza Vilalta

Carlos Martinez Baena … πάτερ Velasco

Manuel Donde … Pablo

Rafael Banquells … Ricardo Lujan

Fernando Casanova … Lic. Beltran

Luis Beristain … Raul Conde

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Luis Bunuel, Luis Alcoriza

Παραγωγή: Oscar Dancigers

Μουσική: Luis Hernandez Breton

Φωτογραφία: Gabriel Figueroa

Μοντάζ: Carlos Savage

Σκηνικά: Edward Fitzgerald

Κοστούμια: Henri de Chatillon

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: El
Ελληνικός Τίτλος: Εκείνος
Διεθνής Εναλλακτικός Τίτλος: This Strange Passion
Εναλλακτικός Ελλ. Τίτλος: Αυτός [φεστιβάλ]

Σεναριακή Πηγή

Μυθιστόρημα: El της Mercedes Pinto.

Κύριες Διακρίσεις

Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Κανών.

Παραλειπόμενα

Έχοντας ολοκληρωμένο το Ροβινσών Κρούσος και βλέποντας ότι η κυκλοφορία του στις αίθουσες θα αργήσει (βγήκε το 1954), ο Luis Bunuel επέλεξε να διασκευάσει το μυθιστόρημα El της Mercedes Pinto από το 1926, εμποτίζοντας το όμως με εμπειρίες από τον παρανοϊκό σύζυγο της αδελφής του. Λόγω αυτού, ο ισπανός δημιουργός είχε πει ότι ήταν η ταινία που είχε βάλει εντός της τον περισσότερο εαυτό του.
Ο Bunuel θα παραπονεθεί για τον ελάχιστο χρόνο που του παρείχαν για τα γυρίσματα (τρεις εβδομάδες), και θα δηλώνει πως ήθελε να τη γυρίσει ξανά. Πάνω σε αυτό, είχε κατηγορήσει τον τρόπο που διεξάγονταν οι παραγωγές στο Μεξικό.
Ο Arturo de Cordova, γνωστός από το πέρασμα του στο Χόλιγουντ σε ταινίες δράσης, και εξίσου γνωστός για τη βαριά του αλά Μπρονξ προφορά, προσλήφθηκε κατευθείαν από τον παραγωγό.
Στην τελική σκηνή διακρίνεται ο Bunuel ως ιερέας.
Τρανή η εμπορική και κριτική αποτυχία όταν κυκλοφόρησε τότε η ταινία, με αποκορύφωμα ότι πολλοί θεατές στο Μεξικό γελούσαν (στη χώρα μας δεν είχε πάρει καν διανομή). Και για τον ίδιο τον Bunuel ήταν μια απογοήτευση, αν και ένιωθε χαρούμενος που ο γάλλος ψυχαναλυτής Jacques Lacan την είχε συμπεριλάβει στο μάθημα που παρέδιδε περί παράνοιας. Σε πιο σύγχρονα όμως χρόνια, η ταινία ανέβασε κατακόρυφα την αποδοχή της από την κριτική, και το Cahiers du Cinema τη συμπεριέλαβε το 2023 στη λίστα των 100 καλύτερων ταινιών όλων των εποχών.
Το 2022, το φιλμ αποκαταστάθηκε σε 4K, και επιχρωματίστηκε.
Η Valeria Sarmiento διασκεύασε εκ νέου το μυθιστόρημα της Mercedes Pinto το 1995, με τίτλο Elle.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης
Έκδοση Κειμένου: 12/1/2025

O Francisco (Arturo de Córdova), ένας μεσήλικας -που παρά την ηλικία του εξακολουθεί να είναι παρθένος- πλούσιος και αξιοσέβαστος, μορφωμένος και θρησκευόμενος, ερωτεύεται με την πρώτη ματιά μια νεαρή γυναίκα, την Gloria (Delia Garcés), που είδε στην εκκλησία. Αν και είναι αρραβωνιασμένη με άλλον, τη γοητεύει με τους αριστοκρατικούς τρόπους του, την παντρεύεται και διαμένουν στην πολυτελή έπαυλή του. Ωστόσο, η κοινή ζωή τους δηλητηριάζεται από τις εντελώς αβάσιμες και παράλογες σκηνές ζηλοτυπίας του Francisco. Τα βίαια ξεσπάσματά του ακολουθούνται από ειλικρινείς εκκλήσεις για συγχώρεση. Ωστόσο, σιγά-σιγά ο Francisco διολισθαίνει στην απόλυτη παράνοια. Αφού προσωρινά εκτονώνει το παραλήρημά του στην κορυφή ενός καμπαναριού (μια σκηνή που θα μπορούσε να έχει εμπνεύσει τον Hitchock στο «Vertigo» του 1958), στη συνέχεια προβαίνει σε εικονική εκτέλεση της Gloria με άσφαιρα πυρά, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να επιχειρήσει να της ράψει τα γεννητικά όργανα, προκειμένου να διαφυλάξει την πίστη της σε εκείνον -μια ακραία και σουρεαλιστική αναπαράσταση της επιθυμίας του ανθρώπου για απόλυτο έλεγχο. Όταν η Gloria εξαφανίζεται για να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, αυτός θα νοσηλευτεί σε φρενοκομείο και μετά θα κλειστεί οικειοθελώς σε μοναστήρι για να κατευνάσει τα πάθη της σάρκας και το πνεύματός του.

Το «El» αποτελεί ένα παραληρηματικό πορτρέτο της εμμονικής ανδρικής επιθυμίας, καθώς περιγράφει την επώδυνη μετάβαση από το «Amour Fou» στον τυφλά παρανοϊκό φόβο ότι η νεαρή και όμορφη σύζυγός δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα διαρκώς κλιμακούμενα πρότυπα ηθικής και αγνότητας. Μέσω του γκροτέσκο, ο Buñuel επιτίθεται στην αστική τάξη που είναι άπληστα προσκολλημένη στην ιδιοκτησία και στον μισαλλόδοξο καθολικισμό. Ο παρθένος άντρας είναι ένας «βλάσφημος Χριστός» που θέλει να κατέχει την υποτακτική φροντίδα μιας «Μαγδαληνής». Η έπαυλη, η έδρα των ιδεοληπτικών του ψευδαισθήσεων, και η εκκλησία, η έδρα εξίσου νοσηρών τελετουργιών, είναι εναλλάξιμα περιβάλλοντα, περιβάλλοντα βασανιστηρίων και ειδεχθών πρακτικών.

Η ταινία συγκεντρώνει πολλά από τα εννοιολογικά σήματα κατατεθέντα του Buñuel, όπως η θρησκευτικός φονταμενταλισμός, η σεξουαλική καταστολή, η ανοησία του αστικού καπιταλισμού, η θρησκευτικο-κοινωνική ευπρέπεια, ο φετιχισμός, η φαλλοκρατική αντίληψη της κατοχής μιας νεαρότερης γυναίκας μέσω του πλούτου.

Χαρακτηριστική είναι η απεικόνιση της ιεροτελεστίας της Μεγάλης Πέμπτης, με τον ιερέα να πλένει και να φιλά τα πόδια ενός αγοριού -υπονοώντας την παιδεραστία, τη λάγνα διάθεση τού υπηρέτη σε αντίθεση με την παρθενία του πάμπλουτου αφεντικού του, η σκηνή της παράνοιας μέσα στην εκκλησία με τον Francisco να βλέπει το εκκλησίασμα εναλλάξ σιωπηλό και χλευαστικό απέναντί του και καταλήγει με την επίθεσή του στον ιερέα. Το φινάλε υπογραμμίζει τόσο την πτώση όλων των κοινωνικών μασκών όσο και την αμφιβολία αν ο Francisco θεραπεύτηκε.

Η σκηνοθετική προσέγγιση του Buñuel, τόσο παραισθησιακή όσο και εντομολογική, είναι τόσο πειστική που ο διάσημος ψυχαναλυτής Jacques Lacan χρησιμοποίησε την ταινία ως ενδεικτικό παράδειγμα στα σεμινάριά του. Ίσως και να μην υπάρχει ταινία σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του Buñuel τόσο σπαρακτική και απελπισμένη, όσο το «El».

Βαθμολογία: