Μάρτυρας Κατηγορίας (1957)

ΣΥΝΟΨΗ

Όταν µια πλούσια χήρα βρίσκεται δολοφονημένη, ο παντρεμένος θαυμαστής της, Λέοναρντ Βόουλ, κατηγορείται για το έγκλημα και η μόνη περίπτωση αθώωσής του είναι η κατάθεση της γυναίκας του. Ωστόσο, τα μετέωρα άλλοθι του καταρρέουν όταν αυτή αποκαλύπτει κάποια δικά της σοκαριστικά μυστικά.

Σκηνοθεσία:

Billy Wilder

Κύριοι Ρόλοι:

Charles Laughton … Σερ Wilfrid Roberts

Marlene Dietrich … Christine Vole/Helm

Tyrone Power … Leonard Vole

Elsa Lanchester … Δις Plimsoll

John Williams … Κος Brogan-Moore

Henry Daniell … Κος Mayhew

Ian Wolfe … H.A. Carter

Torin Thatcher … Κος Myers

Norma Varden … Emily Jane French

Una O’Connor … Janet MacKenzie

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Billy Wilder, Harry Kurnitz, Lawrence B. Marcus

Παραγωγή: Arthur Hornblow Jr.

Μουσική: Matty Malneck

Φωτογραφία: Russell Harlan

Μοντάζ: Daniel Mandell

Σκηνικά: Alexandre Trauner

Κοστούμια: Edith Head, Joe King

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Witness for the Prosecution
Ελληνικός Τίτλος: Μάρτυρας Κατηγορίας
Εναλλακτικός Τίτλος: Μάρτυς Κατηγορίας [αυθεντικός]

Σεναριακή Πηγή

Θεατρικό: Witness for the Prosecution της Agatha Christie.

Κύριες Διακρίσεις

Υποψήφιο για Όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου αντρικού ρόλου (Charles Laughton), δεύτερου γυναικείου ρόλου (Elsa Lanchester), μοντάζ και ήχου.
Χρυσή Σφαίρα δεύτερου γυναικείου ρόλου (Elsa Lanchester). Υποψήφιο για καλύτερη ταινία (δράμα), σκηνοθεσία, πρώτο αντρικό ρόλο (Charles Laughton) σε δράμα και πρώτο γυναικείο ρόλο (Marlene Dietrich) σε δράμα.
Υποψήφιο για Bafta ερμηνείας (Charles Laughton).

Παραλειπόμενα

Από τα δικαστικά δράματα που έγραψαν ιστορία. Και χωρίς να είναι νουάρ ή κωμωδία, έχει αναφορά στο νουαρικό στοιχείο και διάσπαρτο σκοτεινό χιούμορ.
Για τον ρόλο της Κρίστιν, τελικές υποψήφιες ήταν η Vivien Leigh με τη Marlene Dietrich. Η τελευταία συμφώνησε επειδή σκηνοθετούσε ο Wilder.
Έσχατη κινηματογραφική εμφάνιση του Tyrone Power. Έφυγε από τη ζωή με καρδιακό επεισόδιο γυρίζοντας την επόμενη ταινία του, Ο Σολομών και η Βασίλισσα του Σαβά (1959), όπου αντικαταστάθηκε από τον Yul Brynner.
Τελευταία ταινία και για την Una O’Connor, που αποσύρθηκε μετά το πέρας των γυρισμάτων. Ήταν και η μόνη που είχε ερμηνεύσει τον ίδιο ρόλο και στο θεατρικό της Agatha Christie (1953).
Η φλας-μπακ σκηνή στο γερμανικό κλαμπ χρειάστηκε 145 κομπάρσους, 38 κασκαντέρ, ενώ κόστισε 90 χιλιάδες δολάρια. Οι πονηρές αναφορές σε αυτήν (το παντελόνι της ηρωίδας, το όνομα του κλαμπ) είναι ένας φόρος τιμής στη Marlene Dietrich.
Με το φινάλε της ταινίας, ένας αφηγητής προειδοποιεί το κοινό να μην αποκαλύψει πουθενά το τέλος. Αυτό είχε επεκταθεί τόσο διαφημιστικά, όσο και στο καστ. Ο Billy Wilder δεν είχε δώσει μέχρι τελευταία στιγμή τις 10 σελίδες με τις οποίες κατέληγε το σενάριο. Αυτό λέγεται ότι κόστισε στη Marlene Dietrich ένα Όσκαρ, αφού η United Artists δεν ήθελε να δοθεί σημασία ότι η γερμανο-αμερικανή ηθοποιός ήταν ο ρόλος κλειδί.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής
Έκδοση Κειμένου: 16/8/2020

Αυτή είναι η πρώτη και μοναδική φορά που ένα έργο της Agatha Christie γνώρισε τόσο μικρό σεβασμό ως προς την απόδοση του στην οθόνη. Το θράσος ανήκει στον Billy Wilder, που αποφάσισε να κάνει δικό του ένα αντικείμενο τέχνης με τόσο βαριά υπογραφή. Κι εμείς τον ευχαριστούμε μέσα από την καρδιά μας για αυτό!

Ο δαιμόνιος δημιουργός από τη Γαλικία εμπνέεται να κάνει κάτι σαν σίκουελ του Φλόγα και Πάθος (1948), με όση διαστροφή αυτό κι αν εμπεριέχει. Σαν να έχει κρυφά ερωτευτεί τη Marlene Dietrich, και θέλει να τη φέρει σε συμμαχικό έδαφος και να συνεχίσει τη μαύρη σάτιρα περί του είναι και του φαίνεσθαι. Όλη η ταινία χτίζεται κομμάτι-κομμάτι για να υπνωτίσει. Για να βγάλει «χαζό» όχι μόνο εμάς που παρακολουθούμε ανυποψίαστοι, αλλά και το περίφημο βρετανικό σύστημα δικαιοσύνης, όσο και το ντε φάκτο ήθος των νικητών του μεγάλου πολέμου του καλού με το κακό. Χωρίς περιστροφές, σου γνέφει ότι τόσο το καλό όσο και το κακό δεν είναι μια μάχη που τελείωσε με την πτώση του Βερολίνου, αλλά διεξάγεται συνεχώς ανάμεσα μας, και έχει ως αντίπαλα στρατόπεδα την αλήθεια και το ψέμα.

Ο καταλυτικός χαρακτήρας του Charles Laughton σε καθησυχάζει πολύ γρήγορα περί του αλάνθαστου, το οποίο και εύκολα αποδίδουμε σε περιπτώσεις με κύρος κι εκτόπισμα. Αφηνόμαστε στα έμπειρα χέρια του και το ένστικτο του, και είμαστε βέβαιοι πως θα μας οδηγήσει με ασφάλεια στη δικαιοσύνη, σαν άλλος Πουαρό. Στον αντίθετο πόλο είναι ο χαρακτήρας της Dietrich, που από πολύ νωρίς έχουμε στηρίξει τις υποψίες μας πάνω του, και απλά αναζητούμε το πώς αυτός ο «εχθρός» θα δικαιώσει τις προκαταλήψεις μας. Και ο θρίαμβος θα έρθει, μια και ο «από μηχανής θεός» θα εμφανιστεί την κατάλληλη στιγμή και θα βάλει τα πράγματα σε μια τάξη.

Το παραβάν τότε πέφτει, και μόνο σε αυτό το σημείο ξυπνάμε για να θυμηθούμε ότι ο κάθε άνθρωπος πρέπει να κρίνεται ως μονάδα και όχι ως κοπάδι προβάτων ή αγέλη λύκων. Όλο αυτό το επιμορφωτικό παιχνίδι διασκεδάζει απίστευτα τον Wilder, που δεν χάνει στιγμή το γνωστό και πηγαίο χιούμορ του. Αυτό αποσυντονίζει ακόμα περισσότερο τον θεατή από το μυστήριο, αλλά κρατάει και καλή ψυχαγωγική παρέα, αφού αν αποκόψεις το φινάλε από το σύνολο, έχεις απλά μια καλή ταινία με υψηλές ερμηνείες, έξυπνους διαλόγους και τίποτα παραπάνω.

Μια δυνατή στιγμή του κλασικού Χόλιγουντ, που κερδίζει κατά κράτος την κυριότερη εκπρόσωπο του λογοτεχνικού μυστηρίου, ανακαλύπτοντας μέσα από ένα καλογραμμένο twist το δεύτερο επίπεδο που το αναγάγει σε δημιουργικό επίτευγμα.

Βαθμολογία: