Ο Άνθρωπος με το Χρυσό Χέρι (1955)

ΣΥΝΟΨΗ

Ο Φράνκι Μασίν είναι ένας ικανότατος ντίλερ του πόκερ, σπουδαίος ντράμερ αλλά και εξαρτημένος από τα ναρκωτικά. Βγαίνοντας από τη φυλακή, προσπαθεί να κάνει μια νέα αρχή ως μουσικός, αλλά οι δύο άλλες του ιδιότητες δεν του αφήνουν περιθώρια.

Σκηνοθεσία:

Otto Preminger

Κύριοι Ρόλοι:

Frank Sinatra … Frankie Machine

Eleanor Parker … Sophia ‘Zosh’ Machine

Kim Novak … Molly Novotny

Arnold Stang … Sparrow

Darren McGavin … ‘Nifty Louie’ Fomorowski

Robert Strauss … Zero Schwiefka

George E. Stone … Sam Markette

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Walter Newman, Lewis Meltzer, Ben Hecht

Παραγωγή: Otto Preminger

Μουσική: Elmer Bernstein

Φωτογραφία: Sam Leavitt

Μοντάζ: Louis R. Loeffler

Σκηνικά: Joseph C. Wright

Κοστούμια: Mary Ann Nyberg

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: The Man with the Golden Arm
Ελληνικός Τίτλος: Ο Άνθρωπος με το Χρυσό Χέρι

Σεναριακή Πηγή

Μυθιστόρημα: The Man with the Golden Arm του Nelson Algren.

Κύριες Διακρίσεις

Υποψήφιο για Όσκαρ πρώτου αντρικού ρόλου (Frank Sinatra), μουσικής (δράμα ή κωμωδία) και σκηνικών.
Υποψήφιο για Bafta καλύτερης ταινίας από 0ποιαδήποτε προέλευση και ξένου ηθοποιού (Frank Sinatra).

Παραλειπόμενα

Θεωρείται ως η ταινία που πρώτη πρόβαλε στον κινηματογράφο με θαρραλέο ρεαλισμό το ζήτημα της ηρωίνης. Επί του βιβλίο του Nelson Algren, σε έκδοση του 1949, αναφέρεται για προφανείς λόγους ως μορφίνη. Αυτό προκάλεσε κι έναν μικρό σάλο την εποχή της πρεμιέρας, μια και το θέμα άνηκε ακόμα στα ταμπού αντικείμενα αναφοράς.
Τα δικαιώματα του βιβλίου είχαν αγοραστεί αρχικά από τον John Garfield, που σκόπευε να πρωταγωνιστήσει στην κινηματογραφική εκδοχή. Επειδή όμως δεν μπορούσε να εξασφαλίσει έγκριση από την επιτροπή λογοκρισίας, η παραγωγή καθυστέρησε μέχρι και τον θάνατο του ηθοποιού το 1952. Τότε, τα δικαιώματα τα αγόρασε ο Otto Preminger.
Ο ίδιος ο Nelson Algren προσλήφθηκε αρχικά για να γράψει και το σενάριο, αλλά η χημεία του με τον Preminger αποδείχτηκε απαγορευτική. Αποτέλεσμα ήταν επί του τελικού σεναρίου οι διαφορές με το βιβλίο να είναι πολλές.
Την ίδια εποχή με τον Sinatra, το σενάριο βρέθηκε στα χέρια και του Marlon Brando, και μάλιστα σε μια περίοδο που μεταξύ τους είχαν μια αντιπαλότητα. Ο Sinatra έκανε όμως τα αδύνατα δυνατά και κέρδισε τον ρόλο, περνώντας μαζί χρόνο με ναρκομανείς σε αποτοξίνωση και μαθαίνοντας ντραμς (στο πλάι του διάσημου τζαζίστα ντράμερ Shelly Manne) ώστε να προετοιμαστεί σωστά.
Ο εξπέρ του είδους Saul Bass σχεδίασε τη θεωρούμενη ως κλασική αφίσα της ταινίας με το χαρακτηριστικό μαύρο χέρι, με τον Preminger να απειλεί να αποσύρει την ταινία αν οποιοσδήποτε αρνούνταν να την επιδείξει.

Μουσικά Παραλειπόμενα

Το τζαζ σάουντρακ του Elmer Bernstein θεωρείται σταθμός στην πορεία της τζαζ επί του κινηματογράφου.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης
Έκδοση Κειμένου: 14/8/2023

Όταν ένας ντίλερ παράνομου τζόγου (Frank Sinatra) βγαίνει από τη φυλακή, αποφασίζει να παραμείνει καθαρός από την ηρωίνη και να ορθοποδήσει. Με μοναδικό εφόδιο το παλιό σετ τυμπάνων του, προσπαθεί να βρει τίμια δουλειά ως ντράμερ, αλλά η αγανακτισμένη, ανάπηρη σύζυγός του (Eleanor Parker) απαιτεί να επιστρέψει στην παλιά του δουλειά. Ο Frankie επανασυνδέεται με το πρώην κορίτσι του (Kim Novak) και κυνηγάει τα μουσικά του όνειρα εξασφαλίζοντας μια ακρόαση. Αλλά όταν ο μικροαπατεώνας πρώην εργοδότης του (Robert Strauss) και ο παλιός του προμηθευτής ναρκωτικών (Darren McGavin) μπαίνουν ξανά στη ζωή του, ο Frankie δυσκολεύεται να παραμείνει καθαρός και τελικά υποκύπτει στις παλιές του συνήθειες. Άλλωστε, όπως κυνικά λέει ο προμηθευτής ηρωίνης: «ο πίθηκος δεν πεθαίνει ποτέ. Όταν τον κλωτσάς, απλώς κρύβεται σε μια γωνία, περιμένοντας τη σειρά του».

Το «Ο Άνθρωπος με το Χρυσό Χέρι» είναι μια τολμηρή αλλά και αμφιλεγόμενη ταινία, κάτι σαν σταυροδρόμι στην καριέρα του σκηνοθέτη ανάμεσα στον εξπρεσιονισμό της πρώιμης περιόδου και του ισορροπημένου ρεαλισμού που αργότερα θα γινόταν το φόρτε του. Ο Otto Preminger αψήφησε τον κώδικα Hays με αυτή την πρωτοποριακή ματιά στους κινδύνους της χρήσης ναρκωτικών και παρακίνησε πολλούς άλλους σκηνοθέτες να αντιμετωπίσουν το ίδιο θέμα, συχνά με πολύ μεγαλύτερο ρεαλισμό. Το κεντρικό ελάττωμα στην ταινία του Preminger είναι ότι δεν εκφράζει την απόλυτη ζοφερότητα του μυθιστορήματος (1949) του Nelson Algren στο οποίο βασίζεται. Ο Algren είχε αρχικά προσληφθεί για να γράψει το σενάριο της ταινίας, αλλά απολύθηκε από τον σκηνοθέτη μετά από μόλις τρεις ημέρες. Διαφωνούσε κάθετα με το happy-end που επελέγη, καθώς ένιωθε ότι κατέστρεφε το κεντρικό μήνυμα της ιστορίας του: ότι τα ναρκωτικά καταστρέφουν ζωές. Άλλωστε στο μυθιστόρημα του Algren, ο κεντρικός χαρακτήρας αποτυγχάνει να ξεπεράσει τον εθισμό του και τελικά αυτοκτονεί. Ο Preminger προφανώς θεώρησε ότι ένα τόσο ζοφερό τέλος θα ήταν πολύ δύσκολα αποδεκτό για ένα αμερικανικό κινηματογραφικό κοινό και έτσι επέλεξε την πιο εύγευστη, αλλά κραυγαλέα επινοημένη λύση -τύπου Disney- στην οποία όλοι ζουν ευτυχισμένοι -εκτός από τους κακούς, που παίρνουν ό,τι τους αξίζει.

Ο κωμικός Arnold Stang, σε μια σπάνια δραματική εμφάνιση, ξεχωρίζει ως ο ελαφρώς «καθυστερημένος» φίλος του Sinatra. Η τυπικά άκαμπτη Novak δεν έχει πολλά να κάνει εκτός από το να δείχνει όμορφη και ανήσυχη, ενώ η υπερβολική Parker δεν πετυχαίνει ποτέ τον σωστό συνδυασμό μίσους και οίκτου για τον εαυτό της. Ο Sinatra, αντίθετα, είναι συγκλονιστικός, ειδικά σε δυο θαρραλέες σεκάνς: στη μια παίρνει τη δόση του από τα χέρια του αδίστακτου ντίλερ και στην άλλη υποβάλλει τον εαυτό του στη οδυνηρή δοκιμασία της απεξάρτησης. Στις αρετές της ταινίας πρέπει να αναφερθούν η ατμοσφαιρική απεικόνιση του ανήσυχου μεταπολεμικού περιβάλλοντος από τη νουάρ κάμερα του Sam Leavitt, και ένα αξέχαστο τζαζ σάουντρακ του Elmer Bernstein.

Βαθμολογία: