
Ο Νέστορ είναι ένας νεαρός απολυμένος αστυνομικός με πολύ περίπλοκη ερωτική ζωή. Δουλεύει ως επιχειρηματικός σύμβουλος της Ίρμα Λα Ντους, μιας περήφανης και δημοφιλούς κυρίας του δρόμου, με την οποία ο καημένος ο Νέστορ ερωτεύεται παράφορα. Πώς μπορείς να κρατήσεις πιστή μια Παριζιάνα σαν την Ίρμα; Απλό. Μεταμφιέζεσαι σε ηλικιωμένο άγγλο λόρδο και γίνεσαι ο αγαπημένος της πελάτης! Τι πρέπει όμως να κάνει ένας ζηλιάρης σύμβουλος όταν η φανταχτερή Ίρμα υποστηρίζει πως ο άντρας που έχει ερωτευτεί δεν είναι ο Νέστορ, αλλά ο εκκεντρικός λόρδος από την Αγγλία;
Σκηνοθεσία:
Billy Wilder
Κύριοι Ρόλοι:
Jack Lemmon … Nestor Patou/λόρδος X
Shirley MacLaine … Irma La Douce
Lou Jacobi … Moustache
Bruce Yarnell … Hippolyte
Grace Lee Whitney … Kiki
Joan Shawlee … ‘Amazon’ Annie
Hope Holiday … Lolita
Κεντρικό Επιτελείο:
Σενάριο: Billy Wilder, I.A.L. Diamond
Παραγωγή: Edward L. Alperson, Alexandre Trauner, Billy Wilder
Μουσική: Andre Previn
Φωτογραφία: Joseph LaShelle
Μοντάζ: Daniel Mandell
Σκηνικά: Alexandre Trauner
Κοστούμια: Orry-Kelly
Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.
Τίτλοι
- Αυθεντικός Τίτλος: Irma la Douce
- Ελληνικός Τίτλος: Η Τροτέζα
Σεναριακή Πηγή
- Θεατρικό: Irma la Douce του Alexandre Breffort.
Κύριες Διακρίσεις
- Όσκαρ μουσικής επένδυσης. Υποψήφιο για πρώτο γυναικείο ρόλο (Shirley MacLaine) και φωτογραφία.
- Χρυσή Σφαίρα πρώτου γυναικείου ρόλου (Shirley MacLaine) σε κωμωδία/μιούζικαλ. Υποψήφιο για καλύτερη ταινία (κωμωδία/μιούζικαλ) και πρώτο αντρικό ρόλο (Jack Lemmon) στην ίδια κατηγορία.
- Υποψήφιο για Bafta ξένης ηθοποιού (Shirley MacLaine).
Παραλειπόμενα
- Η ταινία προορίζονταν για τη Marilyn Monroe, αλλά την πρόλαβε ο τραγικός θάνατος της.
- Ντεμπούτο για τον James Caan, που εμφανίζεται ως αμερικανός στρατιώτης.
- Παρότι έφτασε υποψήφια για Όσκαρ, η Shirley MacLaine δήλωνε δυσαρεστημένη με το πέρας των γυρισμάτων.
- Πρώτη επιλογή του Billy Wilder για τον ρόλο του Μουστάς ήταν ο Charles Laughton. Ο βρετανός σταρ συμφώνησε, αλλά πριν ξεκινήσει η παραγωγή, έφυγε και αυτός από τη ζωή.
- Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων στο Παρίσι, ο Jack Lemmon έκανε ένα διάλειμμα και παντρεύτηκε τη Felicia Farr, με κουμπάρους τον σκηνοθέτη και τον συνάδελφο του, Richard Quine.
- Σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, η πρώτη του επιλογή για Ίρμα ήταν Elizabeth Taylor, αλλά δεν ήθελε να μπλέξει με την έντονη σχέση της με τον Richard Burton.
- Το 1972 έγινε ριμέικ στη γαλλική τηλεόραση, ενώ μέσα στην ίδια χρονιά έγινε και στην Ινδία ταινία ως Manoranjan.
Μουσικά Παραλειπόμενα
- Το σενάριο προέρχεται μεν από γαλλικό μιούζικαλ, αλλά η ταινία δεν είναι. Υπάρχει μονάχα μια σκηνή όπου η Ίρμα χορεύει πάνω σε τραπέζι και τραγουδάει το Dis-donc, ως φόρο τιμής στο θεατρικό. Παρόλα αυτά, η ταινία πήρε Όσκαρ μουσικής για κατηγορία που αντιστοιχεί σε μιούζικαλ.
Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος
Έκδοση Κειμένου: 17/12/2013
Το εκπληκτικό με την κλασική ρομαντική κομεντί του σπουδαίου Μπίλι Γουάιλντερ που μας έχει δώσει αριστουργήματα όπως το «Η Λεωφόρος της Δύσεως» (1950), είναι ότι σε μια συντηρητική ακόμη Αμερική των αρχών του 1960 λέει με ανάλαφρο τρόπο πράγματα για τον υπόκοσμο και την παρανομία άκρως τολμηρά. Ότι αποτελούν οργανικό μέρος της κοινωνίας (που ξέρουμε, που υπάρχει) κι όχι ανωμαλίες που μπορούν ή πρέπει να εξαλειφθούν. Δεν είναι τυχαίο που αυτά υποτίθεται ότι συμβαίνουν στο «ανήθικο» Παρίσι κι όχι στην καθωσπρέπει Αμερική: το φιλμ ήταν για χρόνια απαγορευμένο στην τηλεόραση, ενώ η αρχική του μορφή ήταν σε μιούζικαλ. Πάνω σε αυτό το γερό ρεαλιστικό θεμέλιο, ο Γουάιλντερ κάνει με κέφι τις σκηνοθετικές του χορογραφίες πάνω σε ένα έξυπνο σενάριο που συνυπογράφει, ο Τζακ Λέμον αποδεικνύεται άξιος συνεχιστής της μεγάλης κινηματογραφικής παράδοσης των παλιών κωμικών, και η Σίρλεϊ ΜακΛέιν ιδανική σ’ έναν ρόλο που θα αναλάμβανε η Μέριλιν Μονρόε (ήταν στο πλάνο) αν δεν πέθαινε μερικούς μήνες πριν.
Βαθμολογία:
Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης
Έκδοση Κειμένου: 5/9/2021
Η οδός Καζανόβα προσφέρει πολλές επιλογές από παριζιάνες ιερόδουλες, με πρώτη και καλύτερη τη γλυκιά Irma (Shirley MacLaine). Οι περισσότεροι τοπικοί χωροφύλακες κλείνουν τα μάτια σε ό,τι συμβαίνει με αντάλλαγμα μια μικρή δωροδοκία, αλλά ο νεοφερμένος και έντιμος Nestor Patou (Jack Lemmon) κρατά άκαμπτη στάση. Δυστυχώς, στην προσπάθειά του να καθαρίσει την περιοχή απλώς χάνει τη δουλειά του. Χωρίς χρήματα, δέχεται την προσφορά της Irma για μια θέση στο μικρό ενοικιαζόμενο δωμάτιό της με τη προϋπόθεση να εργαστεί ως «μάνατζερ» της. Όμως την ερωτεύεται και δεν μπορεί να δεχτεί ότι θα βγάζει τα προς το ζην με την πορνεία. Έτσι μεταμφιέζεται στον πλούσιο άγγλο λόρδο X που γίνεται ο αποκλειστικός πελάτης της, πληρώνοντας την απλώς για να παίζουν πασιέντζα! Ο Nestor που έχει επιτακτική ανάγκη χρημάτων για να εκτελεί το σχέδιο του δουλεύει κρυφά και σκληρά στην αγορά τροφίμων. Ωστόσο οι μυστηριώδεις απουσίες του και η συνεχής κούραση του δημιουργούν στην Irma την υποψία ότι βλέπει άλλες γυναίκες. Έτσι αποφασίζει να φύγει στην Αγγλία με τον πλούσιο θαυμαστή της, περιπλέκοντας κι άλλο την κατάσταση…
Μετά από την τεράστια επιτυχία των πικάντικων κωμωδιών του «7 Χρόνια Φαγούρα» (1955) και «Μερικοί το Προτιμούν Καυτό» (1959), ο Billy Wilder ήταν ο καταλληλότερος για να σκηνοθετήσει τη γαλλική φάρσα «Η Τροτέζα». Η ταινία αποτελεί διασκευή ενός πετυχημένου γαλλικού μιούζικαλ των Alexandre Breffort και Marguerite Monnot. Ο Billy Wilder και ο πιστός συνεργάτες του, I.A.L. Diamond, έγραψαν το σενάριο αφαιρώντας τα τραγούδια, ενώ ο André Prévin συνέθεσε την πρωτότυπη μουσική.
Η «Τροτέζα» μπορεί να μην ανήκει στα αριστουργήματα του Wilder αλλά διαθέτει ικανή ψυχαγωγική αξία, καθώς σε κάποιον βαθμό ανακαλεί την ποιητικότητα των ταινιών των René Clair και Marcel Carne. Η αδιαμφισβήτητη γαλλική αισθητική της οφείλεται κυρίως στον σκηνογράφο Alexandre Trauner, που είχε δουλέψει σε κλασικές ταινίες, όπως τα «Το Ξενοδοχείο του Βορρά» (1938) και «Τα Παιδιά του Παραδείσου» (1945).
Το φιλμ αποτελεί μια εκθαμβωτική κινούμενη καρτ ποστάλ ενός εξιδανικευμένου Παρισιού, με χαρούμενες ιερόδουλες που «δουλεύουν» για διασκέδαση, με αδρανείς αλλά φιλικούς μαστροπούς, και με μια αστυνομία ευγενικά ανίκανη. Ο Wilder φλερτάρει με ένα ενοχλητικό ζήτημα με τον πιο ελαφρύ και αστείο τρόπο. Από την αρχή, ο κόσμος της πορνείας εισάγεται όχι ως ένα καταθλιπτικό θέμα αλλά ως λόγος γέλιου, με σύντομα επεισόδια της νυχτερινής ζωής της Irma να εμφανίζονται ανάμεσα στους εναρκτήριους τίτλους.
Η «Τροτέζα» είναι μια από πιο κωμικές, κυνικές και αμοραλιστικές ταινίες του Wilder. Είναι επίσης ένας συγκαλυμμένος φόρος τιμής στις σλάπστικ κωμωδίες του βωβού κινηματογράφου, με αρκετές σκηνές που θυμίζουν τα ξέφρενα γκαγκ των πρώτων κωμικών.
Ωστόσο δεν παύει να είναι και μια ταινία με εμφανή μειονεκτήματα. Αυτό που δεν λειτουργεί καλά είναι ο ισχνός αφηγηματικός ιστός: ο Nestor αγαπά μια πόρνη που είναι πρόθυμη να κοιμηθεί με άλλους άντρες για να μείνει μαζί του. Αυτός δεν μπορεί να το δεχτεί, μεταμφιέζεται και την πληρώνει για να μη συνευρεθεί με κανέναν άλλον. Αλλά πρέπει να δουλέψει κρυφά για να κερδίσει αυτά τα χρήματα τόσο σκληρά, που εκείνη θεωρεί ότι την απατά. Επιπλέον η διάρκεια είναι αδικαιολόγητα μακρόσυρτη (147 λεπτά), η αφήγηση πλαδαρή και το χιούμορ βασίζεται κατά κύριο λόγο στο στερεοτυπικό πρόσχημα της διπλής ταυτότητας ενός χαρακτήρα.
Πάντως σε κάποιον βαθμό αυτές οι αδυναμίες υπερκαλύπτονται από την απίστευτη ηλεκτρική έλξη που αναπτύσσεται στην οθόνη ανάμεσα στους Jack Lemmon και Shirley MacLaine, οι οποίοι είχαν ξανασυνεργαστεί με τον Wilder στο αριστουργηματικό «Η Γκαρσονιέρα» (1960). Επίσης, για άλλη μια φορά πρέπει να πιστωθεί στον Wilder η τόλμη του να αντιμετωπίσει πιπεράτα ζητήματα, για τα οποία ήταν βέβαιο ότι θα επικριθεί από το συντηρητικό κοινό της εποχής.
Η «Τροτέζα» από την αρχή μέχρι το τέλος είμαι μια ταινία με διπλή ταυτότητα: παραμύθι για ενηλίκους από τη μία και χαρούμενη φάρσα από την άλλη. Αυτή η κάπως μονότονη, ίσως υπερβολική, αλλά σίγουρα αξιολάτρευτη ταινία, συνεχίζει να ιντριγκάρει, τοποθετημένη στην καρδιά της δεκαετίας του ’60 και κινούμενη συνεχώς στην κόψη του ξυραφιού. Ο μέγας Wilder καταγράφει με μανιακή φροντίδα την πεμπτουσία της μυθικής Πόλης του Φωτός, όπου ο ρομαντισμός είναι χαραγμένος σε κάθε πλακόστρωτο.
Βαθμολογία: