Ο Λαβύρινθος του Πάνα

• Κυριότερη Προβολή στην Ελλάδα: Διανομή στις αίθουσες.
• Παγκόσμια Κριτική Αποδοχή (Μ.Ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: El Laberinto del Fauno

Ελληνικός Τίτλος: Ο Λαβύρινθος του Πάνα

Διεθνής Τίτλος: Pan’s Labyrinth

Άμεσες Συγγένειες

Στη Ράχη του Διαβόλου (2001)

Κύριες Διακρίσεις

• Όσκαρ φωτογραφίας, σκηνικών και μακιγιάζ. Υποψήφιο για αυθεντικό σενάριο, ξενόγλωσση Ταινία (Μεξικό) και μουσική.
• Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα ξενόγλωσσης ταινίας.
• Βραβείο Bafta ξενόγλωσσης ταινίας, κοστουμιών και μακιγιάζ/κομμώσεων. Υποψήφιο για σενάριο, φωτογραφία, σκηνικά, ειδικά εφέ και ήχο.
• Καλύτερη ταινία και 8 ακόμα βραβεία στα Ariel, τα εθνικά βραβεία του Μεξικού.
• Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Κανών.

Παραλειπόμενα

• Ο Del Toro αποκάλεσε την ταινία του πνευματικό απόγονο του Στη Ράχη του Διαβόλου (2001), παραβολική κι επηρεασμένη από τα παραμύθια.
• Στον αυθεντικό, ισπανικό τίτλο αναφέρεται το πλάσμα ως Φαύνος, αναφερόμενος στον ρωμαϊκό θεό. Αλλά στα αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά και ελληνικά μεταφέρθηκε ως Πάνας, δηλαδή ο γνωστός θεός της δικής μας μυθολογίας.

Μουσικά Παραλειπόμενα

• Όλο το σάουντρακ του Javier Navarrete είναι δομημένο υπό τη μορφή νανουρίσματος.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• imdb
• Wikipedia
• Rotten Tomatoes

Κριτικός: Σπύρος Δούκας

Έκδοση Κειμένου: 16/8/2018

Δώδεκα χρόνια μετά, και ο Λαβύρινθος στέκεται κι αντιστέκεται στον χρόνο, ως ένα από τα ομορφότερα υβρίδια φαντασίας και ρεαλισμού που μας χάρισε ποτέ ο κινηματογράφος.

Η 12χρονη Οφέλια, μαζί με τη μητέρα της, φτάνουν σε μια περιοχή κατεχόμενη από τον στρατηγό Βιδάλ, του δικτατορικού καθεστώτος της Ισπανίας του Φράνκο, το 1944, ενώ ένα από τα τελευταία αντίπαλα στρατεύματα εξακολουθεί να αντιστέκεται. Η κατάσταση είναι σκληρή, η βία ανυπόφορη κι απάνθρωπη, και κάπως έτσι η Οφέλια καταφεύγει σε έναν όμορφο, αλλά και σκοτεινό κόσμο φαντασίας, που εμμέσως καθρεφτίζει την ωμή πραγματικότητα που την περιβάλλει, και τον οποίο χρησιμοποιεί για να ξεφύγει από την πραγματικότητα αυτή.

Στον πυρήνα του, το έργο αυτό είναι βαθιά πολιτικό. Είναι όμως τόσο όμορφα πλεγμένες μεταξύ τους όλες του οι διαστάσεις και οι θεματικές, που φαντάζει σαν ένα μακρύ, πολύχρωμο κινηματογραφικό μωσαϊκό, ή μια απέραντη φιλοσοφική τοιχογραφία. Από την πολιτική και την ιστορία πάμε στο παραμύθι και τη φιλοσοφία, κι από εκεί στην υπαρξιακή αναζήτηση πάνω στο πνεύμα. Η Οφέλια, μαγεμένη από τον αρχαίο τόπο, αναζητά την ταυτότητά της μέσα από το παρελθόν και τις ρίζες, βρίσκει μια πέτρα, το μάτι ενός αγάλματος, και το «επαναφέρει στη ζωή» συμπληρώνοντάς το, σαν ένα παζλ που του έλειπε ένα κομμάτι. Ο Ντελ Τόρο δεν μένει σε μια αυτονόητη αντιφασιστική ρητορική, αλλά αναζητά την πηγή του προβλήματος: την αποκοπή από το παρελθόν. Συνεπώς, την έλλειψη αυτογνωσίας και ταυτότητας, την αμετροέπεια, τον μη εναρμονισμό με τη ροή του χρόνου (ο Βιδάλ θέλει να κλέψει τη δόξα του πατέρα του σπάζοντας ο ίδιος το ρολόι στη θέση του), και τέλος, την απομάκρυνση από καθετί ανθρώπινο και αληθινό. Κάπου εκεί γεννιέται η βία.

Η φαντασία είναι μια προβολή της πραγματικότητας, ουσιαστικά ο ρόλος του ίδιου του σινεμά. «Σημάδια ορατά μόνο σε όσους ξέρουν πού να κοιτάξουν», η έννοια του συμβόλου και η δυναμική του, ο μετασχηματισμός τού αντικειμενικά πραγματικού στο υποκειμενικά αληθινό. Ο δρόμος της μετάβασης από την εικόνα στο συναίσθημα. Η Οφέλια επιστρατεύει τη φαντασία της για να ξεφύγει από την κατάσταση γύρω της. Στόχος της, όμως, είναι η υπέρβαση. Δεν είναι ένας συνειδητός στόχος, καθότι πρόκειται για μικρό παιδί. Τίποτα απ’ όσα συμβαίνουν γύρω της δεν αφομοιώνεται συνειδητά από εκείνη. Αισθάνεται, όμως, καθαρά κι αληθινά. Αυτό είναι και το κύριο στοιχείο που καθιστά δυνατή την υπέρβαση: η καθαρότητα. Αλλιώς: η πίστη, η ακεραιότητα, η προσήλωση σε ιδανικά. Αυτή την καθαρότητα θα δοκιμάσουν οι τρεις δοκιμασίες. Μέσα από αυτές, η Οφέλια αγωνίζεται, κάνει λάθη, μαθαίνει, ωριμάζει… Ζει. Τελικά, υπερβαίνει ακόμα και τον θάνατο, και πάλι ζει. Στο όνειρο, στον κόσμο που η ίδια έχτισε και καλλιέργησε μέσα της.

Στο παρασκήνιο υπάρχουν άνθρωποι που είτε την αγαπούν, είτε τη μισούν, είτε την αγνοούν. Θρηνούν τον θάνατό της, γιατί μέχρι εκεί μπορούν να δουν. Στο προσκήνιο βρίσκεται η Οφέλια, το υποκειμενικό «εγώ» της, όσα βλέπει, αισθάνεται και δημιουργεί. Τίποτα από αυτά δεν χάνεται, κι όλα είναι αληθινά. Χρειάζεται ανάλογη υπέρβαση από τους άλλους ανθρώπους ώστε να μπορέσουν να τα δουν.

Τα πανέμορφα σκηνικά εξακολουθούν να γοητεύουν και να υποβάλλουν, καθότι αληθινές κατασκευές, ενώ ελάχιστα οπτικά εφέ είχαν χρησιμοποιηθεί, γεγονός που υποστηρίζει απόλυτα τον στόχο της ταινίας. Η μουσική στοιχειώνει και υπνωτίζει ταυτόχρονα, με το αξεπέραστο κεντρικό θέμα να συγκινεί μέχρι δακρύων όταν συγχρονίζεται με τη φωνή της Μαριμπέλ Βερντού.

Αναμφίβολα, από τα σπουδαιότερα καλλιτεχνικά επιτεύγματα του αιώνα που διανύουμε!

Βαθμολογία: