Γυναικείες Κουβέντες

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 23/2/2023

Σαν να ήθελε η Sarah Polley με το νέο της φιλμ να απαντήσει με το δικό της σκεπτικό στο ερώτημα του «και μετά τι;» σχετικά με τα όσα ακολούθησαν το #MeToo, πέρα και από το να μιλήσει για μια πολύ συγκεκριμένη συνθήκη καθημερινής ζωής υπό την αιγίδα ενός θρησκευτικού δόγματος, που περιλαμβάνει θεσμοθετημένα κακοποίηση και καταπίεση. Οι προτάσεις της είναι θετικές και ουσιαστικές, αν και κάπως γενικόλογες. Ευτυχώς τα πράγματα δεν μένουν μόνο εκεί και υπάρχει και υπολογίσιμη κινηματογραφική αξία.

Η θεατρικού τύπου δομή του σεναρίου ίσως να μην αρέσει σε μια μερίδα του σύγχρονου κοινού που επιθυμεί πιο ζωηρούς ρυθμούς, η Polley όμως βρίσκει τρόπους να «σπάσει» τη στατικότητα με εμβόλιμες σκηνές που είναι ουσιώδεις για την προβληματική που αναπτύσσεται. Και, το κυριότερο, κινηματογραφεί με δεξιοτεχνία, δίνοντας μεν έμφαση στους ερμηνευτές που έχει στη διάθεσή της, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν δημιουργεί και αξιομνημόνευτες εικόνες στην πορεία (οι εκρήξεις βίας σοκάρουν όταν μπαίνουν στο κάδρο λόγω και της αντίθεσης με την ηρεμία του ύφους που κατά τα άλλα επικρατεί), έχοντας και τη βοήθεια της ιδιαίτερης δουλειάς του Luc Montpellier στη φωτογραφία, με χρώματα που μοιάζουν «πνιγμένα» για να υπογραμμιστεί ο ασφυκτικός περίγυρος των ηρωίδων.

Όπως είναι αναμενόμενο, το βάρος πέφτει στο κείμενο για να αναδείξει τις θεματικές. Ευτυχώς αποφεύγεται η υπεραπλουστευτική παγίδα του «κάθε άτομο εκπροσωπεί και μια διαφορετική τοποθέτηση», μιας και η πλειοψηφία των χαρακτήρων υφίσταται μεταβολές και αποτελείται από στοιχεία που συχνά βρίσκονται και σε διαμάχη μεταξύ τους. Υπάρχουν κάποιες ιδιαίτερα εύστοχες ατάκες και δύσκολα ερωτήματα που αναγνωρίζονται, αλλά και μια τάση προς το σχηματικό, τόσο όσον αφορά το πώς αρθρώνονται κάποια επιχειρήματα όσο και στο πώς χρησιμοποιείται το εργαλείο του συμβολισμού, είτε στον λόγο είτε οπτικά. Και γενικά εκεί είναι που «φρενάρει» το σύνολο, όταν εγκαταλείπει τα πιο καλλιτεχνικά στοιχεία της ταυτότητάς του και αποφασίζει να κάνει την ουσία περισσότερο «νιανιά» ή να ξεδιαλύνει τυχόν αμφισημίες. Ένας διχασμός ευρύτερος εντοπίζεται ανάμεσα σε μια πιο ανεξάρτητη (όχι απαραίτητα και καθαρόαιμα σινεφίλ) λογική και σε μια πρόθεση να υπάρξει ένα άνοιγμα και στον θεατή που επιθυμεί μια πιο στρωτή προσέγγιση στο κινηματογραφικό προϊόν που καταναλώνει.

Και στο πεδίο των μηνυμάτων, ενώ τονίζονται κάποιες παράμετροι που έχουν κρίσιμη σημασία για όσα θίγονται (η ανάγκη να υπάρξουν θετικά πρότυπα αρρενωπότητας για τις επόμενες γενιές μακριά από τις σκιές του παρελθόντος, η βαρύτητα του πασιφισμού ως επιλογή), μερικές άλλες πινελιές μοιάζουν αταίριαστα συντηρητικές μέσα στο φεμινιστικό κλίμα που επικρατεί (η επιμονή για ένα θρησκευτικό πλαίσιο αξιών).

Πάντως η Polley δικαιώνεται ως προς το να ποντάρει πολλά στους ηθοποιούς της, από τους οποίους αποσπά έξοχες ερμηνείες ως επί το πλείστον. Ως κορυφαία σε επιδόσεις από το καστ μάλλον αναδεικνύεται η Claire Foy, φιλοτεχνώντας ένα πορτρέτο που είναι αρκετά παράδοξο που δεν την οδήγησε φέτος και σε μια οσκαρική αναγνώριση. Αποδίδει με συναρπαστική ένταση τον πόνο και την οργή της γυναίκας που έχει μάθει να ζει με την κακοποίηση ως δεδομένη και είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το πώς κατορθώνει να μεταφράσει και να διοχετεύσει στην πορεία όλη αυτήν τη συσσωρευμένη απέχθεια σε αγάπη για τα άτομα με τα οποία συμπορεύεται κι έχουν υποστεί τα ίδια και σε ελπίδα για την εύρεση της τελικής λύσης.

Με την ίδια σεναριακή αφετηρία ίσως να μπορούσε να προκύψει και κάτι υπερβατικά εξαιρετικό με εν μέρει διαφορετικούς χειρισμούς, αλλά σε τελική ανάλυση το πρόσημο είναι θετικό. Οι «Γυναικείες Κουβέντες» πετυχαίνουν σε μεγάλο βαθμό να προσθέσουν αρκετά «λιθαράκια» στον δημόσιο διάλογο που έχει εμπλουτιστεί τα τελευταία χρόνια στο σινεμά γύρω από μια θηλυκοκεντρική οπτική του εν λόγω μέσου και να αποτελέσουν μια πρόταση που διατυπώνει αρκετές αλήθειες που πρέπει να ακουστούν στο σημερινό, άκρως δηλητηριασμένο και διχασμένο παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό κλίμα.

Βαθμολογία: