Γυναίκα στους Αμμόλοφους (1964)

ΣΥΝΟΨΗ

Ένας ερασιτέχνης εντομολόγος αφήνει το Τόκιο για να μελετήσει ένα αταξινόμητο είδος σκαθαριού που ζει σε μια μακρινή, αχανή έρημο. Όταν χάνει το λεωφορείο για να επιστρέψει στον πολιτισμό, πείθεται να περάσει τη νύχτα στο σπίτι μιας νεαρής χήρας που ζει σε μια καλύβα στον πυθμένα ενός αμμόλοφου…

Σκηνοθεσία:

Hiroshi Teshigahara

Κύριοι Ρόλοι:

Eiji Okada … Niki Jumpei

Kyoko Kishida … η γυναίκα

Koji Mitsui … πρεσβύτερος χωριού

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Kobo Abe

Παραγωγή: Kiichi Ichikawa, Tadashi Ono

Μουσική: Toru Takemitsu

Φωτογραφία: Hiroshi Segawa

Μοντάζ: Fusako Shuzui

Σκηνικά: Totetsu Hirakawa, Masao Yamazaki

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Suna no Onna
Ελληνικός Τίτλος: Γυναίκα στους Αμμόλοφους
Διεθνής Τίτλος: Woman in the Dunes
Διεθνής Εναλλακτικός Τίτλος: Woman of the Dunes
Εναλλακτικός Ελλ. Τίτλος: Η Γυναίκα της Άμμου [φεστιβάλ]

Σεναριακή Πηγή

Μυθιστόρημα: The Woman in the Dunes του Kobo Abe.

Κύριες Διακρίσεις

Υποψήφιο για Όσκαρ σκηνοθεσίας και ξενόγλωσσης ταινίας (Ιαπωνία).
Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Κανών. Ειδικό βραβείο επιτροπής.
Καλύτερη ταινία και σκηνοθεσία στα εθνικά βραβεία της Ιαπωνίας.

Παραλειπόμενα

Με άμεση κριτική αποδοχή, η ταινία πλέον θεωρείται το αριστούργημα του Hiroshi Teshigahara, και μία από τις καλύτερες ιστορικά για την Ιαπωνία. Είναι ίσως και η πιο σημαντική ταινία του Ιαπωνικού Νέου Κύματος.
Γυρίστηκε με φιλμ 35 mm αρνητικό.
Ο Teshigahara έγινε ο πρώτος ιάπωνας δημιουργός που προτάθηκε για Όσκαρ σκηνοθεσίας.
Προβλήθηκε αρχικά στα 147 λεπτά, αλλά στην ευρεία διανομή του κόπηκε από την Toho η διάρκεια στα 127. Πλέον προβάλλεται μόνο στην αρχική του διάρκεια, που αναφέρεται ως director’s cut.
Βρίσκεται ανάμεσα στη λίστα των 10 αγαπημένων ταινιών του Andrei Tarkovsky.
Η Raquel Welch είχε αγοράσει κατά τα μέσα των 1970 τα δικαιώματα, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να δημιουργήσει όπως ήθελε κάποιο ριμέικ.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής
Έκδοση Κειμένου: 1/7/2008

Με μία πρώτη ματιά έχουμε ένα έργο με τόση εσωτερική δράση, που όμως κάνει τα λίγα μέτρα σκηνικού χιλιόμετρα. Με μία δεύτερη όμως, πρόκειται για ένα ασυναγώνιστα γοητευτικό υπαρξιακό δράμα, με ένα μαρτύριο που μόνο η αρχαία μας μυθολογία θα μπορούσε να σκαρφιστεί…

Ένας ερασιτέχνης εντομολόγος από την πρωτεύουσα αιχμαλωτίζεται σε έναν βαθύ λάκκο, καταμεσής της ερήμου, από χωρικούς. Εκεί θα βρει μια νεαρή γυναίκα και μαζί της πρέπει να περάσει την υπόλοιπη του ζωή, σκάβοντας άμμο για επιβίωση. Μοναδική βοήθεια αυτή των χωρικών, που στέλνουν τρόφιμα και ανεβάζουν με μηχανή την άμμο. Η διαφυγή μοιάζει αδύνατη. Αλλά και η δική μας διαφυγή από αυτό το ψυχόδραμα δύο χαρακτήρων είναι εξίσου αδύνατη, αφού πρόκειται για ένα μαρτύριο που θα το νιώσουμε στη λεπτομέρεια του. Ο Teshigahara κινηματογραφεί την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου, προσπαθώντας ταυτόχρονα να αποβάλει από μέσα του τις δεύτερες ανάγκες, ρίχνοντας τον σε ένα πρωτόγονο στάδιο ύπαρξης.

Σ’ αυτό ζει ο έρωτας. Το κορμί της γυναίκας λάμπει με ερεθιστικό τρόπο και ανοίγεται σαν ροδανθός στα βασικά ένστικτα του άντρα. Το ίδιο και το αντρικό κορμί γίνεται διέξοδο στη μονοτονία και το σεξ ανάγεται σε πρωταρχικό στοιχείο, αν όχι μοναδικό, ψυχαγωγίας. Η σαφέστερη επιρροή του Nagisa Oshima για την Αυτοκρατορία των Αισθήσεων του.

Σ’ αυτό ζει η φύση… Η άμμος αποκτά ψυχική υπόσταση και παίρνει μέρος στη δράση, σαν ο τρίτος άνθρωπος. Βασανιστική, αιώνια, μονότονη, αλλά κι αυτή που κρατάει σε εγρήγορση τους ήρωες, για να μην τα παρατήσουν. Το νερό γίνεται αυτοσκοπός και παίρνει την αθάνατα εξαγνιστική μορφή του, σαν το έπαθλο σε αγώνα. Ο αέρας και ο ήλιος είναι οι δυνάμεις που είτε συμμορφώνεσαι, είτε σε καταπίνουν.

Σ’ αυτό ζουν οι «πάνω»… Όλη η ιστορία παραπέμπει στον γνωστό μας μύθο του Σίσυφου, που καταδικάστηκε από τους θεούς να κυλάει αιώνια μια πέτρα μέσα σε έναν λάκκο, αφού προσπάθησε να ξεγελάσει τον Άδη. Εδώ ο άντρας αιχμαλωτίζει τα έντομα για ευχαρίστηση και καταδικάζεται να ζήσει σαν ένα από αυτά, με τους δικούς τους αδίστακτους τρόπους επιβίωσης και εργασίας. Οι χωρικοί, σαν αμείλικτοι θεοί, παρακολουθούν για την τέρψη τους το θέαμα και με μηχανή κινούν τα νήματα της βοήθειας. Δεν υπάρχει σαφής λόγος τού γιατί το κάνουν, αλλά και οι αρχαίοι θεοί της μυθολογίας κάθε λαού έτσι έπρατταν, με ανάγκη απόδειξης της παντοκυριαρχίας τους.

Μόνο ως αριστούργημα μπορεί να χαρακτηριστεί το υπαρξιακό και αλληγορικό δράμα του Hiroshi Teshigahara, που πράττει σαν μικρός θεός, περισσότερο από μεγάλος σκηνοθέτης. Μπορείτε να το δείτε σαν μια ταινία αγωνίας, αφού η εσωτερική του δράση είναι απίστευτη και τα πάντα κινούνται συνεχώς, χωρίς να σταματάνε από τα πλαίσια που ορίζει το στενό και κλειστοφοβικό σκηνικό. Μπορείτε να θαυμάσετε την εκπληκτική ερμηνεία του Eiji Okada (Χιροσίμα, Αγάπη μου), που εναρμονίζεται με την αδυσώπητη χρονική φθορά των γεγονότων. Μπορείτε να θαυμάσετε τον τρόπο που ο αισθησιασμός βρίσκει διεξόδους στα δύο γυμνά κορμιά, που λάμπουν σαν χρυσοί κόκκοι άμμου. Όμως, περισσότερο θα νιώσετε και εσείς σαν ερασιτέχνες εντομολόγοι, που παρατηρούν με το μικροσκόπιο το θαύμα της ζωής και της επιβίωσης. Ίσως πιο πολύ από ποτέ, θα γίνεται και εσείς μικροί θεοί, κομμάτια της «επίλεκτης» πλευράς του πλανήτη. Προσοχή λοιπόν στους λάκκους…

Βαθμολογία: