Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας

Κριτικός: Ορέστης Μαλτέζος

Έκδοση Κειμένου: 10/11/2021

Ο θεατής ανατρέχει στον τίτλο μιας ταινίας αναζητώντας κάποιο στοιχείο για το περιεχόμενό της. Συνήθως είναι η πρώτη του επαφή μαζί της και η πορεία αυτής της σχέσης που ενδεχομένως να οδηγήσει στην πολυπόθητη προβολή εξαρτάται από αυτή την πρώτη εντύπωση. Άλλες ταινίες έχουν έναν κρυπτικό τίτλο θέλοντας να καλύψουν το περιεχόμενό τους, σε άλλες είναι πιο αβανταδόρικος για να παρασύρουν το κοινό, και άλλες είναι απλώς και μόνο ο εαυτός τους. Οι «Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας» ανήκουν στην τελευταία κατηγορία και αποδεικνύουν απερίφραστα πως η ειλικρίνεια είναι ο καλύτερος δρόμος.

Οι «Ιστορίες» αυτές είναι τρεις στον αριθμό και καταπιάνονται με το ζήτημα της αγάπης. Της αγάπης που προκύπτει μέσω της σύμπτωσης, και της αγάπης που ξεδιπλώνεται μέσω της φαντασίας. Η πρώτη ιστορία, στην οποία μια γυναίκα εξιστορεί τη γνωριμία της με έναν άντρα χωρίς να γνωρίζει ότι πρόκειται για τον πρώην της φίλης της που αποφασίζει να τον επαναδιεκδικήσει, είναι μια ενδεικτική εισαγωγή στην πρόθεση του σκηνοθέτη να καταπιαστεί με τον γυναικείο ψυχισμό σε διάφορες εκφάνσεις αξιοποιώντας αρχικά το τυχαίο για να δείξει παρόλα αυτά και μέσω του φαντασιακού φινάλε της ότι η έκβαση της ιστορίας μας, ακόμα κι αν έχει πυροδοτηθεί από μια σύμπτωση, εξαρτάται από τη δική μας απόφαση να πράξουμε ή να σιωπήσουμε, να διεκδικήσουμε ή να παραχωρήσουμε, καθορίζοντας έτσι όχι μόνο τη δική μας ευτυχία ή δυστυχία αλλά και των υπόλοιπων εμπλεκομένων.

Στη δεύτερη ιστορία, μια γυναίκα επιχειρεί να σαγηνεύσει με σκοπό τον εκβιασμό έναν καθηγητή πανεπιστημίου, διαβάζοντάς του ένα ερωτικό απόσπασμα από το βιβλίο του. Καίριο μέλημα όμως είναι να κλείσει η πόρτα του γραφείου, την οποία ο καθηγητής κρατά πεισματικά ανοιχτή. Είναι σπάνιο σε ένα δράμα ένα καθημερινό αντικείμενο να αποκτά ένα υπερβατικό επίπεδο σημασίας ώστε να εντείνει το σασπένς της σκηνής, μια τεχνική που συναντάται κυρίως στα θρίλερ και στην οποία ο Χίτσκοκ ήταν μετρ. Μια άλλη τεχνική αποκαλύπτεται απροκάλυπτα μέσω του διαλόγου, με τον καθηγητή να λέει ότι το πιπεράτο αυτό απόσπασμα που επιλέγει να διαβάσει η γυναίκα, το έβαλε στη μέση του βιβλίου γιατί έτσι είναι πιο πιθανό ο αναγνώστης να το διαβάσει μέχρι το τέλος. Αντιστοίχως, η τοποθέτηση αυτής της ιστορίας στη μέση της ταινίας εξυπηρετεί έναν ανάλογο σκοπό και ένα κλείσιμο του ματιού από τον σκηνοθέτη ότι πλέον μας έχει κάνει να εμπλακούμε στις ιστορίες του.

Στην τρίτη ιστορία, δύο άγνωστες γυναίκες θεωρούν λανθασμένα ότι γνωρίζονται προ εικοσαετίας, παρόλα αυτά συζητούν για τα πρόσωπα που θεωρούν ότι έχουν απέναντί τους, αποκαλύπτοντας απωθημένα που ακόμα καταλαμβάνουν χώρο στο μυαλό και την καρδιά τους, ώστε να συμφιλιωθούν με το παρελθόν τους και τις ζωές τους που αλλάζουν, με τον ίδιο τρόπο που είχε γίνει και στο «Πριν το Ξημέρωμα» στη σκηνή με το φανταστικό τηλεφώνημα.

Η απλότητα στην κινηματογράφηση, ο ακατάπαυστος διάλογος που όμως είναι παλλόμενα ζωντανός, και οι εσωτερικές ερμηνείες χωρίς την παραμικρή έξαρση που όμως καταγράφουν χιλιόμετρα ιστορίας και συναισθημάτων στα πρόσωπα των πρωταγωνιστών της, πιθανώς να καταχωρίσουν την ταινία σαν μία «μικρή» δημιουργία μέσα στη φιλμογραφία του Χαμαγκούτσι. Αλλά για έναν τόσο ταλαντούχο σκηνοθέτη, ακόμα και μια «μικρή» ταινία δεν είναι λιγότερο σημαντική από άλλες δουλειές του, με τον τρόπο που τίποτα «μικρό» δεν υπάρχει μέσα στο «Μετά την πρόβα» του Μπέργκμαν. Αντιθέτως είναι εξαιρετικά συνεπής, χτίζοντας πάνω στις φιλοσοφημένες και προσιτές συζητήσεις που χαρακτηρίζουν το προηγούμενο έργο του. Κι αυτό είναι που κάνει τους χαρακτήρες του πιο ζωντανούς από αναρίθμητες άλλες ταινίες. Καθένας έχει κίνητρο, επιθυμίες και αναστολές, καταφέρνοντας στο σύνολο των αφηγήσεών τους να αιτιολογήσει επάξια τον τίτλο της ταινίας σαν ένα πορτρέτο της σύμπτωσης και της φαντασίας γύρω από ζητήματα της αγάπης.

Βαθμολογία: