Το Απαγορευμένο Ποδήλατο (2012)

ΣΥΝΟΨΗ

Η Γουάντζντα είναι μια 10χρονη κοπέλα που ζει σε προάστιο του Ριάντ. Παρότι όλα γύρω είναι υπό την παράδοση, αυτή αγαπά τη διασκέδαση και τραβάει τις καταστάσεις στα άκρα, ανάλογα πάντα με το αν μπορεί να γλυτώσει την τιμωρία. Μετά από τσακωμό με τον φίλο της, Αμπντουλάχ, η Γουάντζντα βλέπει ένα υπέροχο πράσινο ποδήλατο προς πώληση. Θέλει απελπισμένα αυτό το ποδήλατο, ώστε να κερδίσει τον Αμπντουλάχ σε κούρσα. Όμως, η μητέρα της δεν το επιτρέπει, αφού η κοινωνία θεωρεί το ποδήλατο επικίνδυνο για την αρετή των γυναικών. Έτσι, η νεαρή κοπέλα ξεκινάει να μαζεύει από μόνη της χρήματα για να το αγοράσει.

Σκηνοθεσία:

Haifaa Al-Mansour

Κύριοι Ρόλοι:

Waad Mohammed … Wadjda

Abdullrahman Al Gohani … Abdullah

Reem Abdullah … η μητέρα της Wadjda

Sultan Al Assaf … ο πατέρας της Wadjda

Ahd … Κα Hussa

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Haifaa Al-Mansour

Παραγωγή: Gerhard Meixner, Roman Paul

Μουσική: Max Richter

Φωτογραφία: Lutz Reitemeier

Μοντάζ: Andreas Wodraschke

Σκηνικά: Thomas Molt

Κοστούμια: Peter Pohl

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Wadjda
Ελληνικός Τίτλος: Το Απαγορευμένο Ποδήλατο

Κύριες Διακρίσεις

Υποψήφιο για Bafta ξενόγλωσσης ταινίας.
Καλύτερη ταινία στο φεστιβάλ του Ντουμπάι.
Βραβείο Interfilm και C.I.C.A.E. για το τμήμα Οριζόντων του φεστιβάλ Βενετίας.
Επίσημη πρόταση της Σαουδικής Αραβίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.

Παραλειπόμενα

Η πρώτη ταινία από τη Σαουδική Αραβία με γυναίκα σκηνοθέτη.
Πρώτη ταινία που γυρίστηκε εξολοκλήρου εντός της Σαουδικής Αραβίας.
Σύμφωνα με τη Haifaa al-Mansour, χρειάστηκε πέντε χρόνια για να ολοκληρώσει το φιλμ. Τον περισσότερο χρόνο τον σπατάλησε στην προσπάθεια της να βρει χρηματοδότηση, αλλά και να πάρει άδεια για γυρίσματα εντός της χώρας. Τα πρώτα χρήματα ήρθαν από τον πρίγκιπα Alwaleed bin Talal, αλλά υπήρχε η ανάγκη να βρεθεί και ξένος συμπαραγωγός, μια και στη Σαουδική Αραβία δεν υπήρχε κινηματογραφική βιομηχανία ή καν αίθουσες σινεμά. Η βοήθεια που ζητούσε ήρθε μέσω του ινστιτούτου Sundance, και ήταν εκ της Γερμανίας.
Τα γυρίσματα στο Ριάντ έγιναν με τη σκηνοθέτιδα στο πίσω μέρος ενός βαν, μια και δεν μπορούσε δημοσίως να αναμειχθεί με τους άντρες του επιτελείου της. Συχνά επικοινωνούσε με τους έξω μόνο με walkie-talkie, ενώ έβλεπε τους ηθοποιούς της μέσω του μόνιτορ.
Η βασική επιρροή του φιλμ είναι ο Κλέφτης Ποδηλάτων και γενικά ο ιταλικός νεορεαλισμός. Η σκηνοθέτις όμως υπέδειξε και το Offside του Jafar Panahi, το Ροζέτα των αδελφών Dardenne και τα 400 Χτυπήματα για τη σκηνή του φινάλε.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος
Έκδοση Κειμένου: 22/9/2013

Σε προάστιο του Ριάντ, η δεκάχρονη Γουάντζντα ζει σε ένα ευκατάστατο περιβάλλον και παρά το ταμπού της χρήσης ποδήλατου από τις γυναίκες, έχει βάλει στόχο να αποκτήσει ένα, ώστε να κάνει βόλτες παρέα με έναν φίλο της, μηχανευόμενη ένα σωρό κόλπα.

Σαουδική Αραβία. Μια χώρα όπου οι γυναίκες κυκλοφορούν με ακάλυπτα μόνο τα μάτια και όπου οι κινηματογραφικές αίθουσες δεν λειτουργούν εδώ και τριάντα χρόνια. Σε αυτές τις συνθήκες, ξαφνικά μια γυναίκα, η Χάιφα Αλ Μανσούρ, γυρίζει μια ταινία στον τόπο της με τη βοήθεια γερμανικού συνεργείου, χρησιμοποιώντας την κατάκτηση του ποδηλάτου συμβολικά ως ανάγκη για αλλαγή και πρόοδο. Το περιβάλλον από μόνο του αποτελεί το δραματικό σκηνικό:…

Η μητέρα ζει σχεδόν μόνη με την κόρη, αφού ο πατέρας, αν και καλοπροαίρετος, προτιμά να περνά τον περισσότερο χρόνο του παραδίπλα στους γονείς του, ενώ εκείνη ανησυχεί μήπως η πεθερά τού ετοιμάζει και δεύτερη νύφη. Στο σχολείο θηλέων έχουμε τους διάφορους περιορισμούς και την αναγκαστική κομφορμιστική υποκρισία της δασκάλας. Ο βασικότερος τρόπος για να μαζέψει η Ουάτζα τα λεφτά για το ποδήλατο είναι ο διαγωνισμός απαγγελίας εδαφίων από το Κοράνι.

Όλη αυτή η κατάσταση ενισχύεται ειρωνικά, σε κοντράστ από τις ανέσεις του δυτικού πολιτισμού. Μέσα στο σπίτι υπάρχει ο φούρνος μικροκυμάτων, το joy-stick για action-games, στην τηλεόραση plasma κ.λπ. ενώ έξω τα ψώνια γίνονται και σε πολυτελή Μολ. Το ένα τρίτο του φιλμικού σώματος είναι έτοιμο.

Το δεύτερο τρίτο είναι η επιλογή της μικρής Ουάαντ Μοχάμεντ. Το κορίτσι σε αυτό τον ρόλο αποδεικνύεται παιδί θαύμα. Ζωηρή, τσαχπίνα, τσαούσα, με τσαγανό, γοητευτική, αψηφά την πατριαρχική ατμόσφαιρα της πατρίδας της και ενστικτωδώς σέβεται τις επιθυμίες της χωρίς ενοχές.

Το τελευταίο τρίτο και σοβαρότερο είναι η επιλογή ύφους από τη σκηνοθέτιδα. Είμαστε μακριά από την αγροτική ποίηση του ιρανικού νεορεαλισμού, βρισκόμαστε σε ένα ημιαστικό περιβάλλον και απαλλαγμένο από μελό εκτροπές ή ανάλαφρες χολιγουντιανές λύσεις. Πρόκειται για έναν ψύχραιμο, ακαδημαϊκό μεν ρεαλισμό που κατορθώνει ωστόσο να μην είναι φόρμουλα αλλά να πείθει ως τέτοιος. Ένα υπόδειγμα εκκίνησης για ένα υγιές εθνικό σινεμά που κατορθώνει να πει πολλά χωρίς να δίνει λαβή στη λογοκρισία.

Βαθμολογία: