Στη Σκιά του Φόβου

• Κυριότερη Προβολή στην Ελλάδα: Διανομή στις αίθουσες.
• Παγκόσμια Κριτική Αποδοχή (Μ.Ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Under the Shadow

Ελληνικός Τίτλος: Στη Σκιά του Φόβου

Κύριες Διακρίσεις

• Βραβείο Bafta καλύτερου βρετανικού ντεμπούτου. Υποψήφιο για καλύτερη βρετανική ταινία.
• Επίσημη πρόταση της Μεγάλης Βρετανίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.

Παραλειπόμενα

• Η ταινία γυρίστηκε στην Ιορδανία.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• imdb
• Wikipedia
• Rotten Tomatoes

Κριτικός:  Χάρης Καλογερόπουλος

Έκδοση Κειμένου: 2/11/2016

Τεχεράνη 1988, λίγο πριν το τέλος του πολυετούς πολέμου Ιράν-Ιράκ, κι ενώ το Ιράκ βομβαρδίζει την πόλη. Το καθεστώς αποκλείει τη Σιντέ από τις σπουδές της στην ιατρική, επειδή την περίοδο της επανάστασης συμμετείχε ως φοιτήτρια σε αριστερή οργάνωση, κάτι που την κάνει λίγο πικρόχολη με τον γιατρό άντρα της. Όταν τον επιστρατεύουν να ασκήσει το καθήκον του σε εμπόλεμη ζώνη, εκείνος παροτρύνει τη Σιντέ να φύγει με τη μικρή τους κόρη Ντόρσα και να πάνε για προστασία στα πεθερικά. Εκείνη αρνείται τη «μικροαστική λύση», σταδιακά η πολεμική ένταση κλιμακώνεται, ένα πύραυλος τρυπάει τον τελευταίο όροφο της πολυκατοικίας τους χωρίς να εκραγεί, η μικρή Ντόρσα αναζητά τη χαμένη κούκλα της, ενώ η ίδια, ένα αγόρι φίλος της και μια γειτόνισσα πιστεύουν στην ύπαρξη ενός τζίνι-δαίμονα που τους τριγυρίζει με κακό σκοπό και μάλιστα θέλει την κούκλα ως βουντού-εργαλείο.

Γεννημένος στο Ιράν και ζώντας στην Αγγλία, ο Μπαμπάκ Ανβαρί γράφει και σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, με αγγλική εταιρία και συμπαραγωγή από το Κατάρ και την Ιορδανία -τα γυρίσματα στο Αμάν. Αν συνυπολογίσουμε το καλιφορνέζικο «Ένα Κορίτσι Γυρίζει Σπίτι Μόνο του τη Νύχτα» (2014) της Άνα Λίλι Αμιρπούρ (θέμα: γυναίκα βαμπίρ στο Ιράν), μοιάζει σαν οι εμιγκρέδες ιρανοί καλλιτέχνες να θέλουν να χρησιμοποιήσουν τους κώδικες της ταινίας τρόμου σαν μια αλληγορία για το αυστηρό θεοκρατικό καθεστώς της πατρίδας τους. Ωστόσο, και πολύ σωστά, ο Ανβαρί αποφεύγει οποιαδήποτε άμεση καταγγελία και αφήνει τα κοινωνικά θέματα να ζυμωθούν ελεύθερα στον νου του θεατή, από την ίδια την κατάσταση των πραγμάτων, με τη μεταφυσική να λειτουργεί ως πολυσήμαντη αλληγορία. Όπως και στις ταινίες του Φαραντί, έχουμε να κάνουμε με μικρομεσαίους αστούς, ρεαλιστές, καθόλου θρήσκους, που κρυφά καταναλώνουν δυτική κουλτούρα. Η Σιντέ διαθέτει βίντεο (οι γείτονες να μην το δουν) με κασέτες από αερόμπικ της Τζέιν Φόντα μέχρι pop-rock βιντεοκλίπ, είναι αυστηρή με τις δεισιδαιμονίες της κόρης της, διπλωματική με τη σπιτονοικοκυρά της πολυκατοικίας, αρχικά ψύχραιμη. Σταδιακά, καθώς οι βομβαρδισμοί γίνονται όλο και πιο απειλητικοί, με τους σύνοικους να φεύγουν και τις σκηνές μεταφυσικού σοκ να πληθαίνουν, η Σιντέ θα παρασυρθεί από τον πανικό και θα χρειαστεί χρόνο να ανασυντάξει το οικοδόμημα της λογικής.

Ο Ανβαρί χειρίζεται τους κανόνες του μεταφυσικού θρίλερ διακριτικά, υπαινικτικά, όσο πρέπει για να βρισκόμαστε στο μεταίχμιο μεταξύ κινηματογραφικής φαντασίας και πνευματικής διαταραχής σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Πολύ έξυπνα, ευφάνταστα, η απόκοσμη οντότητα όταν σπάνια εκδηλώνεται, φαίνεται περισσότερο από στροβιλισμούς που κάνουν υφάσματα που παραπέμπουν σε ρόμπες, τσαντόρ κ.λπ., δηλαδή σημεία της ισλαμικής πατριαρχικής καταστολής -άλλωστε τα υποκείμενα του δράματος είναι γυναίκες. Γενικά, ο σκηνοθέτης παίζει δεξιοτεχνικά με τα σημεία. Π.χ. το κομμάτι της κούκλας που απομένει και τα φύλλα του βιβλίου-δώρου του πατέρα της που ξεφυλλίζονται απ` τον αέρα παραπέμπουν περισσότερο στην αβάσταχτη δυσκινησία του όλου κοινωνικού προβλήματος, παρά στο κλασικό κλείσιμο του ματιού (τύπου: όχι, δεν τελειώσαμε…) των θρίλερ τρόμου. Μια αβάσταχτη δυσκινησία, όπως εκφράστηκε και με το αυτοκίνητο που δεν έπαιρνε μπρος στο «Τι Απέγινε η Έλι».

Βαθμολογία: