Στην Ιαπωνία του 16ου αιώνα, δύο φιλόδοξοι αγρότες επιθυμούν να αλλάξουν την τύχη τους. Ο αγγειοπλάστης Γκεντζούρο αποφασίζει να πάει στο Κιότο και να πουλήσει τα εμπορεύματά του, ενώ ο γαμπρός του, Τομπέι, αποφασίζει να γίνει σαμουράι. Εξαιτίας του εμφυλίου πολέμου, το χωριό τους σύντομα καταστρέφεται από τους στρατούς επιδρομέων και ο Γκεντζούρο επιζεί ως εκ θαύματος. Και οι δύο παίρνουν τις γυναίκες τους και κατευθύνονται προς την πόλη. Στη συνέχεια, ο Γκεντζούρο στέλνει τη σύζυγό του πίσω στο σπίτι, και της υπόσχεται πως θα επιστρέψει σύντομα, ενώ ο Τομπέι, εγκαταλείπει τη σύζυγό του για να γίνει σαμουράι. Εν τω μεταξύ, μια πλούσια ευγενής γυναίκα, η λαίδη Γουακάσα, δείχνει ενδιαφέρον για τα προϊόντα του Γκεντζούρο, και τον προσκαλεί στο μέγαρό της.
Σκηνοθεσία:
Kenji Mizoguchi
Κύριοι Ρόλοι:
Masayuki Mori … Genjuro
Machiko Kyo … λαίδη Wakasa
Mitsuko Mito … Ohama
Eitaro Ozawa … Tobei
Kinuyo Tanaka … Miyagi
Κεντρικό Επιτελείο:
Σενάριο: Matsutaro Kawaguchi, Yoshikata Yoda
Παραγωγή: Masaichi Nagata
Μουσική: Fumio Hayasaka, Tamekichi Mochizuki, Ichiro Saito
Φωτογραφία: Kazuo Miyagawa
Μοντάζ: Mitsuzo Miyata
Σκηνικά: Kisaku Ito
Κοστούμια: Tadaoto Kainosho, Shima Yoshizane
Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.
Τίτλοι
- Αυθεντικός Τίτλος: Ugetsu Monogatari
- Ελληνικός Τίτλος: Ουγκέτσου Μονογκατάρι
- Διεθνής Εναλλακτικός Τίτλος: Ugetsu
- Διεθνής Εναλλακτικός Τίτλος: Tales of Ugetsu
Σεναριακή Πηγή
- Συλλογή διηγημάτων: Ugetsu Monogatari του Akinari Ueda.
Κύριες Διακρίσεις
- Υποψήφιο για Όσκαρ κοστουμιών.
- Συμμετοχή στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Βενετίας. Αργυρός Λέοντας και βραβείο σκηνοθεσίας.
Παραλειπόμενα
- Μετά την επιτυχία του Οχάρου, η Γυναίκα της Ηδονής (1952), ο Mizoguchi είχε την ευκαιρία να γυρίσει τη νέα του ταινία στα στούντιο Daiei, έχοντας πλήρη καλλιτεχνικό έλεγχο και μεγάλο μπάτζετ. Το μόνο που αργότερα άλλαξε σε σχέση με τα θέλω του, ήταν ένα λιγότερα πεισιμιστικό φινάλε.
- Για το σενάριο, ο σκηνοθέτης χρησιμοποίησε δύο από τα διηγήματα της ομότιτλης συλλογής του Akinari Ueda. Από το “Ο Πόθος του Λευκού Φιδιού” πήρε τη μεταφυσική ιστορία του σαγηνεύματος του Γκεντζούρο από τη λαίδη, ενώ από το “Σπίτι στους Θάμνους” δανείστηκε το φινάλε. Έμπνευση πήρε και από το βιβλίο του Guy de Maupassant “Decore!”.
- Μαζί με το Ρασομόν του Kurosawa, αυτές είναι οι δύο ταινίες από την Ιαπωνία που έλαβαν ποτέ τη μεγαλύτερη αναγνώριση εκτός νησιού. Επηρέασε άμεσα τη Νουβέλ Βαγκ, αρκετούς μεγάλους δημιουργούς ανά τον πλανήτη, αλλά και το εγχώριο της σινεμά.
Κριτικός: Γιώργος Ξανθάκης
Έκδοση Κειμένου: 23/6/2024
Το «Ουγκέτσου Μονογκατάρι» (1953) του Kenzi Mizoguchi, μαζί με τα «Ρασομόν» (1950) του Akira Kurosawa, και «Ταξίδι στο Τόκιο» (1953) του Yasujirô Ozu, άνοιξαν τις πύλες της Δύσης στην ιαπωνική και ευρύτερα στην ασιατική κινηματογραφία. Η καριέρα του Mizoguchi (1898-1956) έφτασε στο απόγειό της στις αρχές της δεκαετίας του 1950, λίγο πριν από τον πρόωρο θάνατό του. Ανάμεσα στα αριστουργήματα αυτής της περιόδου, το πιο διάσημο είναι το «Ουγκέτσου Μονογκατάρι», που μέχρι και σήμερα κατατάσσεται στο πάνθεον των πιο ποιητικών ταινιών στην κινηματογραφική ιστορία.
Η ταινία διαδραματίζεται στην Ιαπωνία του 16ου αιώνα, που σπαράσσεται από εμφύλιους πολέμους. Η ιστορία ακολουθεί δύο οικογένειες αγροτών: τον αγγειοπλάστη Genjuro (Mori Masayuki), τη σύζυγό του, Miyagi, τον μικρό γιο τους Genichi και τον κουνιάδο του, Tobei (Ozawa Eitaro), μαζί με τη σύζυγό του Ohama (Mito Mitsuko). Οδηγημένος από την απληστία του, ο Genjuro αποφασίζει να πουλήσει την κεραμική του στην κοντινή πόλη. Ο Tobei, εντωμεταξύ, ονειρεύεται να γίνει σαμουράι, παρά την έλλειψη μέσων και τη χαμηλή κοινωνική του θέση. Ο Genjuro, ο Tobei και η Ohama ταξιδεύουν στην πόλη, ενώ η Miyagi και ο μικρός Genichi μένουν πίσω, φοβούμενοι τον πόλεμο. Ο Genjuro συναντά τη μυστηριώδη και όμορφη πριγκίπισσα Wakasa (Kyo Machiko), η οποία αγοράζει όλα τα αγγεία του και τον προσκαλεί στην έπαυλή της. Ο Genjuro μαγεύεται από αυτήν και αποφασίζει να μείνει μαζί της, ενώ η σύζυγός του, Miyagi (Kinuyo Tanaka), και ο γιος του, Genichi, αντιμετωπίζουν τρομακτικές απειλές στο χωριό. Για να πετύχει το όνειρό του, ο Tobei κλέβει τη στολή και το όπλο ενός νεκρού πολεμιστή. Προσποιείται τον σαμουράι, κερδίζοντας αναγνώριση και υπόσταση. Ωστόσο, η επιτυχία του είναι κούφια, καθώς βασίζεται στο ψέμα και τον δόλο, ενώ ανακαλύπτει ότι η γυναίκα του, Ohama, έχει εξαναγκαστεί σε πορνεία μετά τον ομαδικό βιασμό της από στρατιώτες. Όταν ο Genjuro συνειδητοποιεί την «απατηλή» ζωή που ζει με τη Wakasa, επιστρέφει συντετριμμένος και μετανοιωμένος στο σπίτι του. Ωστόσο εκεί τα πνεύματα του παρελθόντος παραμονεύουν, υπενθυμίζοντάς του τις τραγικές συνέπειες των πράξεών του…
Το σενάριο των Matsutaro Kawaguchi και Yoshikata Yoda αφηγείται διασταυρούμενες ιστορίες που προέρχονται από διαφορετικές πηγές: δυο διηγήματα του Akinari Ueda και ένα του Guy de Maupassant. Η σύνθεση αυτών των δραματικών ή υπερφυσικών ιστοριών σε συνδυασμό με τις επιρροές του Mizoguchi από τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία και τη μουσική δημιουργούν ένα πρωτοποριακό έργο για την ανθρώπινη κατάσταση, με αφηγηματική δύναμη, εκλεπτυσμένο φορμαλισμό και καθηλωτική οπτική ποίηση . Αυτό που κάνει το «Ουγκέτσου» τόσο μοναδικό, είναι η λυρική του ομορφιά και η ρευστότητά των σκηνών του που λιώνουν η μία μέσα στην άλλη, θολώνοντας τη διάκριση μεταξύ πραγματικού και ονειρικού, προσδίδοντας μια απόκοσμη αύρα σε ολόκληρη την ταινία. Ίσως το καλύτερο παράδειγμα είναι μια σεκάνς κοντά στο τέλος της ταινίας, στην οποία ο Genjuro επιστρέφει στο σπίτι του για να το βρει εντελώς έρημο. Η κάμερα τον ακολουθεί καθώς βγαίνει από το σπίτι από τη μια πόρτα και ξαναμπαίνει από μια άλλη, αλλά όταν επιστρέφει η γυναίκα και το παιδί του έχουν εμφανιστεί ως δια μαγείας από το πουθενά. Χωρίς χρήση μοντάζ για να μη σπάσει η ροή, ο θεατής βιώνει αυτό που βιώνει ο Genjuro, μια απρόσκοπτη μετάβαση από τον πραγματικό κόσμο σε αυτόν της φαντασίας. Υπάρχουν πολλές ανάλογες σκηνές που έχουν μια απροσδιόριστη αλλά βαθιά ομορφιά, όπως αυτή στην οποία φαίνονται η Wakasa και η παραμάνα της να περπατούν μέσα σε ένα χωράφι με ψηλά καλάμια, σαν χαμένες ψυχές σε έναν νεκρό κόσμο. Η πρόωρη σεκάνς στη λίμνη που καλύπτεται από την ομίχλη είναι εξίσου εντυπωσιακή, γεμάτη από μια απόκοσμη ποίηση που υποδηλώνει την επερχόμενη εισβολή υπερφυσικών δυνάμεων. Ωστόσο, η πιο διάσημη σεκάνς της ταινίας βρίσκει τον Genjuro να ερωτοτροπεί με την πριγκίπισσα Wakasa σε μια ιαματική πηγή. Η κάμερα αρχίζει να κινείται οριζόντια, να απομακρύνεται από το ζευγάρι ακολουθώντας μια σειρά από αυλάκια στο έδαφος και να μας μεταφέρει σε ένα μεταχρονολογημένο πικ-νικ του ζευγαριού σε μια ειδυλλιακή πεδιάδα.
Οι εναλλαγές μεταξύ ρεαλιστικών και υπερφυσικών σκηνών στο «Ουγκέτσου» παραμένουν από τις πιο συγκλονιστικές που έχουν αποτυπωθεί ποτέ σε φιλμ. Ο Mizoguchi μεταβαίνει αβίαστα από τον ρεαλιστικό κόσμο του θανάτου και της επιβίωσης στον πόλεμο στον ηδονιστικό κόσμο των ερωτικών απολαύσεων της σάρκας -σε μια ισορροπία μεταξύ των ανθρώπινων ορμών και του αιθέριου πνευματισμού. Η δεξιοτεχνική σκηνοθεσία του ιάπωνα «auteur» εκφράζει αριστοτεχνικά τα συναισθήματα και τα βάσανα των χαρακτήρων, μέσα από την ιδιοφυή σύνθεση των κάδρων και των ρευστών κινήσεων της κάμερας. Ο Mizoguchi επιδιώκει την οικουμενικότητα -αυτή είναι η πνευματιστική διάσταση του κινηματογράφου του- μιας τέχνης που ωστόσο αντλεί τις ρίζες της από τον πολιτισμό και την ιστορία της χώρας του. Όπως οι Kurosawa και Kobayashi, ο Mizoguchi αφηγούταν συχνά ιστορίες από το παρελθόν που λειτουργούσαν ως ανακλαστήρας του παρόντος. Έτσι, ενώ το «Ουγκέτσου» διαδραματίζεται στη φεουδαρχική Ιαπωνία μάς μιλάει κυρίως για τις καταστροφές του 20ού αιώνα. Φτιαγμένη στη μεταπολεμική περίοδο, η ταινία μπορεί να θεωρηθεί ως μια απερίφραστη καταδίκη του ιαπωνικού μιλιταρισμού που οδήγησε τη χώρα στην καταστροφή, αλλά και ως προειδοποίηση ενάντια στην ασυνείδητη καπιταλιστική απληστία που δημιούργησαν μια νέα μορφή οικονομικού ιμπεριαλισμού.
Ωστόσο παρά τη ζοφερότητα του θεμάτων που διαπραγματεύεται η ταινία, τελειώνει με μια νότα ελπίδας, με την επιστροφή της εύθραυστης ειρήνης, της αρμονίας μεταξύ του ανθρώπου και του σύμπαντος, της εποχής της ανοικοδόμησης και της υπόσχεσης της ευτυχίας που έγινε δυνατή χάρη στις θυσίες των γυναικών και τη λύτρωση των αντρών.
Στον ονειρικό, ποιητικό κόσμο του «Ουγκέτσου» εναλλάσσονται με μαγευτικό τρόπο πολλαπλές κομβικές αντιθέσεις: γαλήνη και βία, ζωή και θάνατος, πραγματικότητα και φαντασία, ομορφιά και θλίψη, άνθρωποι και φαντάσματα. Η διαρκής διχοτόμηση ανάμεσα στο αισθητικό και το ηθικό δίνουν στην ταινία την οπτική συναρμογή και την αλληγορική της δύναμη, αποκαλύπτοντας τις θεματικές και στιλιστικές αρχές του μεγάλου δημιουργού: μαρξισμός και φεμινισμός, ουμανισμός και πασιφισμός, πνευματική υπέρβαση και αισθητική ενατένιση.
Βαθμολογία:
Γκαλερι φωτογραφιων
