Αληθινό Θράσος

• Κυριότερη Προβολή στην Ελλάδα: Διανομή στις αίθουσες.
• Παγκόσμια Κριτική Αποδοχή (Μ.Ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: True Grit

Ελληνικός Τίτλος: Αληθινό Θράσος

Άμεσοι Σύνδεσμοι

Αληθινό Θράσος (1969)

Σεναριακή Πηγή

• Μυθιστόρημα: True Grit του Charles Portis.

Κύριες Διακρίσεις

• Υποψήφιο για Όσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, πρώτου αντρικού ρόλου (Jeff Bridges), δεύτερου γυναικείου ρόλου (Hailee Steinfeld), διασκευασμένου σεναρίου, φωτογραφίας, σκηνικών, κοστουμιών, ήχου και ηχητικών εφέ.
• Βραβείο Bafta φωτογραφίας. Υποψήφιο για καλύτερη ταινία, πρώτο αντρικό ρόλο (Jeff Bridges), πρώτο γυναικείο ρόλο (Hailee Steinfeld), σενάριο, σκηνικά, κοστούμια και ήχο.

Παραλειπόμενα

• 15.000 κορίτσια έκαναν αίτηση για τον ρόλο της Μάτι, που πήγε στη 13χρονη τότε Hailee Steinfeld.
• Παρότι η Steinfeld έχει τον περισσότερο φιλμικό χρόνο στην ταινία, τα Όσκαρ την ήθελαν υποψήφια για δεύτερο ρόλο (λόγω ηλικίας…).
• Λόγω των εργατικών νόμων περί των παιδιών ηθοποιούς, οι σκηνοθέτες δεν μπορούσαν να γυρίσουν καμία σκηνή με τη Hailee Steinfeld μετά τα μεσάνυχτα. Κι επειδή πολλές από τις σκηνές της ταινίας έπρεπε να γυριστούν βράδυ, και λόγω του στενού προγράμματος, υπήρχε ενήλικη αντικαταστάτρια ηθοποιός, όταν μπορούσε να φαίνεται λίγο επί της οθόνης.
• Πρώτη ταινία των αδελφών Coen που πέρασε τα 100 εκατομμύρια δολάρια εισπράξεις στις ΗΠΑ. Παγκοσμίως, δε, έφτασε τα 252,3.

Μουσικά Παραλειπόμενα

• Οι Coen ζήτησαν από τον συνθέτη Carter Burwell να συνδυάσει στη μουσική του αντίστοιχη εκκλησιαστική και μάλιστα του 19ου αιώνα. Ο συνθέτης δήλωσε πως για να φέρει σε πέρας τη δουλειά του, πέρασε ένα Καλοκαίρι μελετώντας βιβλία με ύμνους.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• imdb
• Wikipedia
• Rotten Tomatoes

Κριτικός: Χάρης Καλογερόπουλος

Έκδοση Κειμένου: 27/1/2011

Το βιβλίο του Charles Portis μεταφέρθηκε στην οθόνη το 1969 από τον βετεράνο Henry Hathaway, δίνοντας την ευκαιρία στον μεσόκοπο τότε John Wayne να κερδίσει το όσκαρ. Είναι μια ιστορία που «ζητάει» οθόνη χάρη στους δυο βασικούς ήρωες. Η μικρή, μόλις 14 χρονών Μάτι Ρος έχει και θράσος και κότσια. Μοιάζει μοναδική, ξεχωριστή αλλά μπορούμε να υποθέσουμε ότι στο περιβάλλον του Far West εκείνης της εποχής, πολλά κοριτσάκια δεν ήταν αθώες κουκλίτσες αφού μεγάλωναν ανάμεσα σε φάρμες, cowboys, κόντρες και σκοτωμούς. Στο original υπάρχει ένα πλάνο στην σκηνή του δημόσιου απαγχονισμού που κακώς δεν περιέλαβαν οι Cohen. Σε πρώτο πλάνο έχουμε τρεις κούνιες με τρία κοριτσάκια να λικνίζονται αμέριμνα και στο βάθος, το πλήθος και την εξέδρα με τους τρεις κατάδικους – σε άλλο πλάνο μάλιστα ανάμεσα στους θεατές, πωλούνται και γλυκά. Ναι, τα κοριτσάκια μπορούσαν τότε να είναι σκληραγωγημένα. Η δική μας ηρωίδα είναι μια δόση παραπάνω. Ξεροκέφαλη, πείσμων, σοφή για την ηλικία της (διατελεί και ως βιβλιοθηκάριος μαθαίνουμε κάποια στιγμή), εν πάση περιπτώσει μικρομέγαλη και εκνευριστικά δίκαιη όταν διυλίζει τον κώνωπα στα δούναι και λαβείν. Το`χει βάλει σκοπό να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρας της, συλλαμβάνοντας τον Τσέϊνι, ένα χαμένο κορμί, για να τον δει να οδηγείται στην κρεμάλα. Προσλαμβάνει λοιπόν τον αστυνόμο Ρούστερ Κόγκμερν ώστε μαζί να επιχειρήσουν την ανεύρεσή του, σε μια ινδιάνικη περιοχή. Εδώ ερχόμαστε στον άλλο ήρωα. Το «Rooster» (κόκορας) ήδη μας υποβάλλει για την εικόνα του. Είναι μεσόκοπος και τόσα χρόνια μαχών ως στρατιώτης και αργότερα κυνηγητού παρανόμων τον έχουν κάνει σκληρό, κυνικό, αντικοινωνικό, λέτσο, αλκοολικό, αντιπαθή, κάτι που ενισχύεται και από το μαύρο κάλυμμα στο βγαλμένο του μάτι. Εννοείται ότι δεν δίνει δεκάρα για τους κανονισμούς και τραβάει το πιστόλι χωρίς ενδοιασμό. Κατά βάθος, όπως θα δούμε, πίσω από την χοντρή φλούδα του γέρικου κορμού, κρύβονται χυμοί, ευαισθησίες. Οι δυο ήρωες μοιάζουν. Έχουν κι οι δυο περισσευούμενα κότσια και μια περηφάνια που δεν οδηγεί σε μια συμβατική ζωή. Πολύ εύστοχα οι Cohen πρόσθεσαν ένα τέλος, στο οποίο αποκαλύπτεται το μοναχικό μονοπάτι που διάλεξε η Μάτι για την ζωή της και το πόσο τους σημάδεψε και τους δυο αυτή η γνωριμία μέσα από την περιπέτεια.

Ο John Wayne πήρε αυτό το ρόλο και τον έκανε δικό του. O Rooster δεν είναι ακριβώς ο ήρωας του βιβλίου αλλά ο ίδιος John Wayne, το μεγάλο λαϊκό είδωλο του κινηματογράφου, ο βασιλιάς του Westren την ώρα που δύει. Ήρωας και κλόουν, γραφικός σε βαθμό outsider που αποδεικνύεται στις κρίσιμες στιγμές το μεγάλο φαβορί. Σχεδόν αυτοπαρωδείται, ίσως όχι συνειδητά αν σκεφτούμε τι νάρκισσος ήταν, όμως για να λάμψει τελικά, όταν βάζει τα γκέμια στο στόμα, πιάνει πιστόλι και καραμπίνα και ορμάει με δονκιχωτικό μεγαλείο καταπάνω στους εχθρούς. Η Kim Darby που είχε υποδυθεί την Μάτι ήταν χαριτωμένη, φρέσκια, αλλά το πείσμα της δεν έπαυε να είναι αγκιστρωμένο σε μια παιδικότητα, κατά τα δεδομένα του Χόλιγουντ της εποχής. Έμοιαζε δανεισμένη από family movie. Αντίθετα η Hailee Steinfeld καθοδηγείται από το δίδυμο σε μια πιο ρεαλιστική, σοβαρή εκδοχή του ρόλου, αποκτώντας ένα ισόποσο με τον Bridges δραματουργικό βάρος.

Ο Jeff Bridges είναι ακριβώς ο ήρωας του βιβλίου, «όπως διαπιστώνουν όσοι το έχουν διαβάσει». Ένα παγωμένο πρόσωπο, ένας δυσκίνητος επιβλητικός όγκος και προπάντων μια βαριά, «μεθυσμένη» εκφορά λόγου τέτοια ως εάν τα λόγια να ήταν καμωμένα από το χώμα του West.

Οι Cohen, σε σχέση με το original, αλλάζουν που και που το σενάριο για να δώσουν ένα παραπάνω νεύρο στην πλοκή, άλλοτε για να αποφύγουν παραπανίσιο δράμα, και επιλέγουν αρκετές σκηνές σε νυχτερινή λήψη.

Είναι παγίδα να αναρωτηθεί κανείς ποια ανατροπή ήθελαν αυτή τη φορά να επιχειρήσουν και «δεν την πέτυχαν». Ήθελαν, με αγάπη και νοσταλγική διάθεση, να κάνουν ένα κανονικότατο Western και διάλεξαν ένα που τους πηγαίνει, που από μόνο του διαθέτει τις όποιες ανατροπές θα ήθελαν. Μάλλον όχι ανατροπές αλλά την δυνατότητα να συνθέσουν μια ακόμη ελεγεία για μια μυθική εποχή τον καιρό που σταδιακά φεύγει. «Γέρασα» λέει επιγραμματικά κοντά στο τέλος ο Rooster κάνοντας μια στάση να πάρει ανάσα καθώς μεταφέρει στους ώμους την Μάτι. Αργότερα μαθαίνουμε ότι πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του σε τσίρκο που αναπαριστά το Far West… Λίγο παρακάτω, το folk-gospel «leaning on the everlasting arms» που τραγουδά με ραγισμένη φωνή η Iris DeMent στους τίτλους, κλείνει αρμονικά την ελεγεία. Στα συν και η υπέροχη φωτογραφία του μόνιμου συνεργάτη Roger Deakins που δικαιώνει τον φυσικό χώρο μιας ολόκληρης μυθολογίας.

Υστερόγραφο:

Η υπογραφή των Cohen μάς παρασύρει να εντείνουμε την προσοχή μας στα ανατρεπτικά στοιχεία που περιέχονται σε ένα έργο τους, παραμελώντας τη δραματική συν-πάθεια που μπορεί να ενσωματώνουν.

Αναρωτήθηκε κανείς γιατί σημείωσε τέτοια εμπορική επιτυχία στην Αμερική; Επειδή οι Αμερικάνοι ξετρελάθηκαν με την απομυθοποίηση; Μην τρελαθούμε… Οι Αμερικάνοι; Απλά είδαν ένα καλό γουέστερν.

Όχι, δεν λέω ότι οι Cohen πιστεύουν σε μια εξιδανικευμένη εποποιία που διαδραματίστηκε τότε, αλλά δεν αρνούνται το ελεγειακό στοιχείο που παράγεται από τους ανθρώπους που είναι φύσει αντισυμβατικοί και μοναχικά αγρίμια, όπως οι ήρωες στα φιλμ νουάρ. Ο Κόγκμπερν και η Μάτι είναι ταυτόχρονα αστείοι και τραγικοί. Κι αυτό, το σκηνοθετικό δίδυμο το σέβεται. Μάλιστα η Μάτι αντιπροσωπεύει την επερχόμενη προτεστάντικη-εβραϊκή λογική που θα μετέτρεπε τον Νέο Κόσμο σε Μέκκα του θετικισμού, ενός οικονομίστικου ορθολογισμού που κρύβει τη μανία για τη νίκη (ή το κέρδος) πίσω από τον στρουθοκαμηλισμό του politically-correct. Υπό αυτή τη σκοπιά, το έργο πιστεύω ότι είναι περισσότερο δραματικό, με το κωμικό στοιχείο πολύ υποδόριο.

Και, στο κάτω κάτω, το original του 69 ήταν από μόνο του, αθέλητα βέβαια, μια παρωδία αποτελεσματικότερη από αυτή των Cohen. Μπείτε στον κόπο να το δείτε και θα καταλάβετε.

Βαθμολογία:

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής

Έκδοση Κειμένου: 15/2/2011

Οι καλές ταινίες των Coen θέλουν αποκωδικοποίηση για να τις ευχαριστηθείς. Έτσι κι εδώ, αν αναζητήσεις το σύγχρονο γουέστερν ή μια ταινία δράσης, θα πέσεις έξω και θα χάσεις και τον χρόνο σου. Η ταινία είναι μια σατιρική κωμωδία από αυτές που αξίζουν να αφήσουν το ίχνος τους στην κινηματογραφική ιστορία. Τα τρομερά αδέλφια κρύβουν πιότερο από ποτέ τις αληθινές τους προθέσεις, που δεν είναι άλλες από το γελάσουν δυνατά με το παρελθόν τού έθνους τους. Ένα έθνος γεμάτο άξεστους, απατεώνες, μέθυσους, απολίτιστους, ρατσιστές, δολοφόνους. Ένα έθνος χωρίς εποχή αθωότητας, όπως φανερώνει κι ο ρόλος της Μέιτι. Μα πώς, τότε, αυτό το έθνος που έσβησε το «ου» από όλες τις εντολές κυριάρχησε ανά τον πλανήτη; Και σε αυτό απαντούν οι δημιουργοί από τον τίτλο ακόμα: είχε αληθινό θράσος…

Οι πιο ώριμοι Coen ως σήμερα (χωρίς να είναι και οι καλύτεροι) έχουν όλα τα χαρακτηριστικά που τους έκαναν διάσημους, αλλά αυτή τη φορά δεν κάνουν καμία χάρη στο κοινό τους. Αφήνουν σε πρώτο πλάνο μια αργοκίνητη ιστορία εκδίκησης που μοιάζει με το παραδοσιακό γουέστερν του 1969, κι από κάτω παίζουν ειρωνευόμενοι με τους διαλόγους και τις ερμηνείες. Μοιάζουν, επίσης, πιο οσκαρικοί από ποτέ, αλλά αυτό οφείλεται στην πολύ καλή φόρμα των συνεργατών τους. Ο πιο έμπιστος από αυτούς, ο Roger Deakins, πετυχαίνει να συνδέσει το παλιό με το σύγχρονο γουέστερν, με μια φωτογραφία που παραπέμπει και στα δύο. Ο Jeff Bridges παραφράζει τον ρόλο του στον Μεγάλο Λεμπόφσκι, λέγοντας το μεγάλο «ευχαριστώ» σε αυτούς που «έστριψαν» την καριέρα του. Η, δε, Hailee Steinfeld έρχεται από το πουθενά με ένα απίστευτο θράσος για πρωτόβγαλτη. Η ταινία απαιτεί προσοχή κι αστραπιαίο διάβασμα των προθέσεων της. Αν δείτε πως δεν σας αρέσει από τα πρώτα λεπτά, καλύτερα αφήστε την.

Βαθμολογία: