Ο Πιστός

• Κυριότερη Προβολή στην Ελλάδα: Διανομή στις αίθουσες.
• Παγκόσμια Κριτική Αποδοχή (Μ.Ο.): Θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: (M)uchenik

Ελληνικός Τίτλος: Ο Πιστός

Διεθνής Τίτλος: The Student

Εναλλακτικός Τίτλος: Uchenik

Σεναριακή Πηγή

• Θεατρικό: Martyrer του Marius von Mayenburg.

Κύριες Διακρίσεις

• Συμμετοχή στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα του φεστιβάλ Κανών.
• Βραβείο μουσικής στα Ευρωπαϊκά Βραβεία.
• Δεύτερος γυναικείος ρόλος (Yuliya Aug) στα βραβεία Nika, τα εθνικά βραβεία της Ρωσίας. Υποψήφιο για ακόμα 5 βραβεία, μεταξύ αυτών και καλύτερης ταινίας.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• imdb
• Wikipedia
• Rotten Tomatoes

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 13/12/2016

Ο Veniamin είναι ένας έφηβος μαθητής που ζει με τη διαζευγμένη μητέρα του, Inga. Ο ίδιος δεν έχει ιδιαίτερα καλές σχέσεις ούτε με εκείνη αλλά ούτε και με τον σχολικό του περίγυρο. Η αιτία βρίσκεται στο ιδιαίτερο ενδιαφέρον που έχει αναπτύξει για την Αγία Γραφή, στης οποίας τα κείμενα ανατρέχει συνεχώς προκειμένου να ξεδιπλώσει το ιδιόμορφο και άκρως αντιδραστικό κήρυγμά του στο περιβάλλον του. Καταλήγει σε ακραίες και προκλητικές πράξεις για να περάσει τα μηνύματά του και παραδόξως βρίσκει ευήκοα ώτα τόσο στη συντηρητική διευθύντρια του σχολείου του, όσο και σε έναν φοβισμένο συμμαθητή του που υφίσταται εκφοβισμό από τα άλλα παιδιά της τάξης του. Θα βρει το αντίπαλο δέος του στην Elena, μια καθηγήτρια βιολογίας που φαίνεται αποφασισμένη να μη δεχθεί παθητικά την ασυγκράτητη προπαγάνδα του.

Διασκευάζοντας το θεατρικό έργο «Martyrer» του Marius von Mayenburg και λαμβάνοντας μέρος στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα του περασμένου Φεστιβάλ Καννών, η ταινία του Kirill Serebrennikov παίζει πολύ έξυπνα με τις συμβάσεις της πηγής του, μην κρύβοντας ταυτόχρονα την καταγωγή της. Ουσιαστικά ολόκληρο το φιλμ αποτελείται από εκτενέστατους διαλόγους που λειτουργούν έτσι ώστε να εκθέτει η κάθε πλευρά τη δική της κοσμοθεωρία επάνω σε διάφορα ζητήματα, η μεν θρησκευτική του Veniamin προκαλώντας, η δε επιστημονική της Elena αντικρούοντας κι ευρισκόμενη σε άμυνα. Ωστόσο, η ένταση και το πάθος αυτού του διαλεκτικού πινγκ-πονγκ είναι που δεν καθιστά ούτε στιγμή τη διαδρομή αυτή κουραστική, επαναλαμβανόμενη ή βαρετή, παρά τους σχετικούς κινδύνους που ελλοχεύουν πάντοτε σε μια μεταφορά θεατρικού στη μεγάλη οθόνη, και αυτό γιατί ο Serebrennikov κατορθώνει να καταστήσει το θέαμά του άκρως κινηματογραφικό με μια πλειάδα εντυπωσιακών (όσο και κάπως επιδεικτικών) μονοπλάνων, συντηρώντας έτσι και το πνεύμα της τέχνης της πρωτογενούς πηγής. Όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο το φιλμ προσπαθεί να περάσει τα νοήματα και τη σημειολογία του, δυστυχώς σε ουκ ολίγες φάσεις πέφτει στην παγίδα να χρησιμοποιεί μεθόδους εξίσου κραυγαλέες κι επιτηδευμένες με τον κεντρικό της ήρωα, με αποτέλεσμα να χάνει σε πειθώ κι αληθοφάνεια. Θέλοντας μάλιστα να το πετύχει αυτό, προχωρά και σε σφάλματα λογικής (αυτά που κάνει ο χαρακτήρας του Veniamin από ένα σημείο κι έπειτα σε ένα μέσο σχολείο, ποσώς δε σε ένα με συντηρητικές αρχές, θα ήταν αρκετά για να πάρει αποβολή ίσως και μόνιμης φύσεως, ωστόσο για να προωθηθεί η σύγκρουση μεταξύ των δύο αξιακών συστημάτων που προαναφέρθηκαν κι επομένως η πλοκή της ταινίας, η συμπεριφορά του δικαιολογείται με απρόσμενα ελαστικό τρόπο κι επιείκεια από τη διευθύντρια). Όμως, είναι τέτοιος ο καταιγισμός των διαλόγων και των επιχειρημάτων που εναλλάσσονται σε αυτή την καθηλωτική παρτίδα ιδεολογικού σκακιού και τόσο συναρπαστικός ο ρυθμός, που ακόμη κι αν η τελική κατασκευή εγείρει ενστάσεις, εντέλει δεν υπάρχει αμφιβολία πως είναι ταυτόχρονα μια άκρως αποτελεσματική μέσα στο πνεύμα χειραγώγησής της ταινία.

Ενδιαφέρον έχει επίσης πώς ένα γερμανικό θεατρικό εμπνέει τελικά μια ρωσική παραγωγή. Αμφότερες οι χώρες διέπονται από ένα κύμα νεοσυντηρητισμού (σίγουρα όχι αποκλειστικά σε επίπεδο πολιτικών ηγεσιών, όπως μπορεί βιαστικά να συμπεράνει κάποιος), αλλά διαφορετικό στην εκάστοτε περίπτωση. Η εστίαση του von Mayenburg σε αυτή την προέκτασή του, τη θρησκευτική, είναι αυτή που προφανώς ελκύει τον Serebrennikov ο οποίος σαν άλλος Zvyagintsev στο «Leviathan» περιγράφει την ανατομία μιας κουλτούρας, αυτήν της δικής του εθνικότητας, εξαρτώμενης από το πνεύμα του ορθόδοξου χριστιανισμού με τον ίδιο τρόπο που ένα φοβισμένο παιδί βασίζεται ολοκληρωτικά επάνω στα λόγια του πατέρα του.

Ακόμη κι αν εντέλει η ταινία εστιάζει την αδυσώπητη κριτική της ματιά στο χριστιανικό δόγμα, με φράσεις από τη Βίβλο και τα εδάφια στα οποία αναφέρονται να εκτοξεύονται σαν ριπές μυδραλιοβόλου στην οθόνη, όταν οι τίτλοι τέλους κυλούν υπό τους industrial ήχους των Laibach, έχει γίνει πλέον ξεκάθαρο από την πορεία που έχει λάβει η πλοκή πως τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει το φιλμ αφορούν τη διεστραμμένη γοητεία που μπορεί να ασκήσει κάθε είδους φονταμενταλισμός.

Βαθμολογία: