Ο καθηγητής ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Στάνφορντ, Φίλιπ Ζιμπάρντο, διευθύνει ένα ψυχολογικό πείραμα για να αποδειχτεί η υπόθεση ότι τα προσωπικά γνωρίσματα κρατούμενων και δεσμοφυλάκων είναι η βασική αιτία για τη βάναυση συμπεριφορά ανάμεσα τους. Επιλέγει 24 φοιτητές για να παραμείνουν στη φυλακή από 7 έως 14 ημέρες, και να πάρουν ανάλογους ρόλους κρατουμένων και φυλάκων. Ο μισθός τους είναι 14 δολάρια την ημέρα. Γρήγορα, όμως, τόσο οι φοιτητές που κάνουν τους δεσμοφύλακες, όσο κι ο ίδιος ο καθηγητής παρουσιάζουν βάναυση συμπεριφορά και το πείραμα κινδυνεύει να τιναχτεί από νωρίς στον αέρα.
Σκηνοθεσία:
Kyle Patrick Alvarez
Κύριοι Ρόλοι:
Billy Crudup … Δρ Philip Zimbardo
Michael Angarano … Christopher Archer
Moises Arias … Anthony Carroll
Nicholas Braun … Karl Vandy
Gaius Charles … Paul Vogel
Keir Gilchrist … John Lovett
Olivia Thirlby … Δρ Christina Maslach
Tye Sheridan … Peter Mitchell
Logan Miller … Jerry Sherman
Johnny Simmons … Jeff Jansen
Nelsan Ellis … Jesse Fletcher
Ki Hong Lee … Gavin Lee
James Wolk … Mike Penny
Matt Bennett … Kyle Parker
James Frecheville … Matthew Townshend
Miles Heizer … Marshall Lovett
Jack Kilmer … Jim Randall
Callan McAuliffe … Henry Ward
Benedict Samuel … Jacob Harding
Thomas Mann … κρατούμενος 416
Κεντρικό Επιτελείο:
Σενάριο: Tim Talbott
Παραγωγή: Lauren Bratman, Brent Emery, Lizzie Friedman, Karen Lauder, Greg Little
Μουσική: Andrew Hewitt
Φωτογραφία: Jas Shelton
Μοντάζ: Kyle Patrick Alvarez
Σκηνικά: Gary Barbosa
Κοστούμια: Lisa Tomczeszyn
Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.
Τίτλοι
- Αυθεντικός Τίτλος: The Stanford Prison Experiment
- Ελληνικός Τίτλος: Το Πείραμα του Στάνφορντ
Άμεσοι Σύνδεσμοι
- Το Πείραμα (2001)
- Το Πείραμα (2010)
Σεναριακή Πηγή
- Βιβλίο: The Lucifer Effect του Philip Zimbardo.
Κύριες Διακρίσεις
- Βραβείο σεναρίου και Alfred P. Sloan στο φεστιβάλ Sundance.
Παραλειπόμενα
- Το 2002, έναν χρόνο μετά την έξοδο του γερμανικού Το Πείραμα, δόθηκε το πράσινο φως για τη συγγραφή σεναρίου πάνω στα αληθινά γεγονότα που συνέβησαν το 1971, με σκηνοθέτη και σεναριογράφο τον Christopher McQuarrie. Όλα πήγαν όμως στραβά, με αποτέλεσμα να προηγηθεί ακόμα και το αμερικανικό ριμέικ της γερμανικής ταινίας το 2010. Η τελική χρηματοδότηση δόθηκε εντέλει τον Αύγουστο του 2014.
- Παρότι στην ταινία δεν αναφέρεται, το αληθινό πείραμα Στάνφορντ χρηματοδοτήθηκε από τον αμερικανικό στρατό.
- Η συμμετοχή του Ryan Phillippe έπεσε θύμα των καθυστερήσεων της παραγωγής.
- Γυρίστηκε μέσα σε 21 ημέρες.
- Η ταινία τα πήγε καλά στις κριτικές αλλά όχι στα ταμεία. Εκεί περιορίστηκε σε κέρδη 660 χιλιάδων δολαρίων.
Κριτικός: Νίκος Ρέντζος
Έκδοση Κειμένου: 11/1/2017
Άλλη μια περίπτωση αξιόλογης ταινίας που δεν προβλήθηκε ποτέ στους κινηματογράφους της χώρας μας. Βασισμένο σε αληθινή ιστορία, το Πείραμα του Στάνφορντ αποτελεί ένα δυνατό ψυχολογικό δράμα, που δίνει τροφή για σκέψη και συζήτηση αμέσως μετά το τέλος του.
Γυρισμένο σε είκοσι μία ημέρες, το φιλμ διηγείται την αληθινή ιστορία ενός αποτυχημένου ουσιαστικά πειράματος. Φοιτητές αναλαμβάνουν τους ρόλους φυλακισμένων και δεσμοφυλάκων, και αυτό που αρχίζει σαν ένα ενδιαφέρον παιχνίδι ρόλων, εξελίσσεται σύντομα σε κάτι πιο σκοτεινό. Οι μεν δεσμοφύλακες απολαμβάνουν τη δύναμη που τους δίνει η εξουσία, οδηγώντας εαυτούς αρκετές φορές στα άκρα, οι δε φυλακισμένοι λειτουργούν σύντομα σαν κατώτερα όντα, φοβισμένοι και χάνοντας μεγάλο μέρος της αυτοεκτίμησής τους. Ενδιαφέρον έχει και η αντίδραση των καθηγητών/παρατηρητών του πειράματος. Το υπόγειο του πανεπιστημίου του Στάνφορντ έχει μετατραπεί σε μια μικρή φυλακή, με δεσμοφύλακες, κρατούμενους, αλλά και διοικητικό προσωπικό, καθώς οι καθηγητές γίνονται ακούσια μέρος του πειράματός τους, με τον υπεύθυνο καθηγητή, Φίλιπ Ζιμπάρντο, να έχει ρόλο διοικητή της φυλακής.
Ο Κάιλ Πάτρικ Άλβαρεζ σκηνοθετεί και το κάνει με έναν τρόπο βασανιστικό αρκετές φορές για τους θεατές. Τα λεπτά υπάρχουν στιγμές που κυλούν αργά, όπως ακριβώς κυλούσαν οι ώρες για τους έγκλειστους στο υπόγειο του πανεπιστημίου. Θα μπορούσε, είναι η αλήθεια, το φιλμ να έχει μικρότερη διάρκεια και ίσως αυτό να είναι το μεγαλύτερο μειονέκτημά του καθώς δυσκολεύει αρκετά τον θεατή σε ένα-δύο σημεία. Παρά ταύτα, η σκηνοθεσία του Άλβαρεζ έχει δυναμική. Βγάζει καλές ερμηνείες από το νεαρό καστ, δημιουργεί εκνευρισμό στον θεατή κινηματογραφώντας με ντοκιμαντερίστικο τρόπο όσα συμβαίνουν στη φυλακή, δείχνοντας τον τρόπο που λειτουργεί η ανθρώπινη φύση. Αν το φιλμ ήταν λίγο πιο κινηματογραφικό, με μικρότερη διάρκεια κι ένα πιο ενδιαφέρον μοντάζ, θεωρώ ότι θα είχαμε να κάνουμε με ένα συγκλονιστικό ψυχολογικό δράμα/μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το τελικό αποτέλεσμα ωστόσο είναι μια ενδιαφέρουσα ψυχολογική μελέτη και, όπως γράφω και παραπάνω, πυροδοτεί συζητήσεις αμέσως μετά το τέλος της προβολής, δείγμα κι αυτό της δυναμικής μιας ταινίας.
Βαθμολογία:
Γκαλερι φωτογραφιων
