Κάιρο Εμπιστευτικό

Κριτικός: Πάρις Μνηματίδης

Έκδοση Κειμένου: 24/10/2017

Ο Tarik Saleh, σουηδικής υπηκοότητας αλλά Αιγύπτιος στην καταγωγή, καταφέρνει εδώ να πετύχει σχεδόν το καλύτερο δυνατό αμάλγαμα των δύο διαφορετικών κόσμων στους οποίους πατάει: παίρνει την κλασική δομή και τον τυπικό ήρωα της δυτικής παράδοσης του νουάρ, τοποθετώντας την υπόθεση γεωγραφικά στην Εγγύς Ανατολή κι εμποτίζοντάς τη με μια προβληματική που αφορά καθαρά παθογένειες που μάστιζαν τη χώρα επί Mubarak, κατά την εκπνοή του καθεστώτος του οποίου διαδραματίζεται η πλοκή, και δυστυχώς συνεχίζονται ακόμη και σήμερα καθώς φαίνεται.

Οι Αιγύπτιοι σκηνοθέτες έχουν το θάρρος να μιλήσουν κι ας είναι ακόμη νωπά τα τραύματα από τα επακόλουθα της Επανάστασης του 2011 εκεί, και πέρα από την τοποθέτησή τους γύρω από το ζήτημα κάνουν σπουδαίο σινεμά (το “Eshtebak” που κυκλοφόρησε στις ελληνικές αίθουσες αλλά πέρασε απαρατήρητο ήταν μια πραγματική γροθιά στο στομάχι, υποδειγματικό τόσο κατασκευαστικά όσο και σεναριακά) όπως αποδεικνύεται και με αυτό το φιλμ. Φτιάχνοντας ένα σύνθετο, όχι όμως δυσνόητο ή μπερδεμένο σεναριακό ιστό που θα ζήλευαν ταινίες που προσπαθούν να μιμηθούν το στυλ του νουάρ στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού κι έχοντας μια άψογη αίσθηση ρυθμού, χωρίς καμία κοιλιά, συνδυάζοντας σασπένς κι ενίοτε μέχρι και δράση με την κοινωνική και πολιτική κριτική, παίζοντας όμως και με τις συμβάσεις του ιδιώματος που υποτίθεται πως αναβιώνει όπως και με τις προσδοκίες που χτίζει το κοινό απέναντι σε αυτό (υπάρχει femme fatale ή όχι;), αυτό που παράγεται εν τέλει είναι άκρως αποτελεσματικό τόσο ως ταινία είδους όσο και σαν κινηματογράφος καταγγελίας.

Διαβασμένος ως προς τις αναφορές του, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος κλείνει το μάτι σε ορόσημα της κινηματογραφικής κατηγορίας στην οποία ανήκει το πόνημά του, όπως το “Laura” και το “Chinatown”, ενώ πέρα από το πώς χτίζεται στο κείμενο ο πρωταγωνιστής, τα εύσημα για τη δημιουργία ενός συναρπαστικού ήρωα πρέπει να αποδοθούν και στο Fares Fares, όπου με τη μελαγχολική, χαμηλότονη και με μετρημένα, αλλά πάντοτε καίρια όταν συμβαίνουν, ξεσπάσματα, οικοδομεί υποδειγματικά μια προσωπικότητα που είναι υπέροχα σκιαγραφημένη, ελαττωματική αλλά με μια συνείδηση στο βάθος, διεφθαρμένη εν μέρει αλλά με διάθεση να ξεφύγει από τον κλοιό του ηθικού βούρκου, έστω κι έχοντας αυταπάτες ως προς το πως λειτουργεί το σύστημα, με μια εξίσου αξιόλογη πινακοθήκη δεύτερων χαρακτήρων να τον πλαισιώνει και να τον συμπληρώνει. Γενικότερα, σχεδόν κάθε ήρωας που βρίσκεται στην ιστορία είναι εκεί για κάποιο λόγο, κυρίως για να θιχτούν μέσω της υποπλοκής του κακώς κείμενα της συγκεκριμένης αραβικής χώρας. Είναι αριστοτεχνικός ο τρόπος με τον οποίο μπαίνουν σταδιακά τα κομμάτια στο παζλ και ακόμη κι αν κάποιος φανταστεί σε γενικές γραμμές ποιοι και με ποιον τρόπο είναι μπλεγμένοι σε αυτό το πάρτι εκβιασμών κι ένοχων μυστικών δεν κάνει αυτό λιγότερο απολαυστική τη διαδρομή μέχρι να φτάσει στην κατακλείδα του το έργο.

Κλείνοντας άκρως απαισιόδοξα, μα και ταιριαστά αν λάβει κανείς υπόψιν του τα νέα αδιέξοδα στα οποία περιήλθε η Αίγυπτος την τελευταία εξαετία, το “The Nile Hilton Incident” επιτυγχάνει στο να αφήσει την ίδια πικρή επίγευση κι αίσθηση σκότους που μοιράζονται δημιουργοί από τους Fincher και Polanski μέχρι τους αδερφούς Coen. Ο Saleh διδάσκεται από τους καλύτερους, ταυτόχρονα όμως κρατά μια άκρως προσωπική ταυτότητα αποφεύγοντας επιδέξια τους πιθηκισμούς. Με την κατάληξη που επιλέγει εξιλεώνεται για κάποια σφάλματα χολιγουντιανού τύπου στα οποία υποπίπτει και αφορούν κάποιες σεναριακές ευκολίες που υπάρχουν προκειμένου να φτάσει η πλοκή σε ένα σημείο βολικό για τη διαλεύκανση του μυστηρίου. Συνοψιζόμενη έξοχα από την εικόνα του φινάλε του, με το λαό να προχωρά μπροστά σε ένα σκοτεινό ορίζοντα στο ραντεβού με την Ιστορία, πρόκειται πολύ απλά για μια από τις κορυφαίες στιγμές του παγκόσμιου σινεμά για το 2017. Το κατά πόσο οι αλυσιδωτές αντιδράσεις της Αραβικής Άνοιξης ωφέλησαν την οικουμένη είναι μια συζήτηση που μπορεί να οδηγήσει σε πολλά συμπεράσματα, σίγουρο όμως είναι ότι υπήρξαν πρώτης τάξεως έμπνευση για φιλμ με σημαντικό εκτόπισμα.

Βαθμολογία: