Οι Γερμανοί Ξανάρχονται... (1948)

ΣΥΝΟΨΗ

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει, αλλά η Ελλάδα ταλανίζεται μέσα στη δίνη του Εμφυλίου. Ένα φιλήσυχο ανθρωπάκι, ο μικρονοικοκύρης Θόδωρος, δεν βλέπει καθόλου με καλό μάτι φίλους και γείτονες να διαπληκτίζονται συνεχώς για τα πολιτικά και να αντιδικούν με το παραμικρό. Έτσι, κάποιο μεσημεράκι, καθώς λαγοκοιμάται στην πολυθρόνα του, βλέπει ένα εφιαλτικό όνειρο. Οι Γερμανοί, που μόλις έφυγαν, ξανάρχονται και ανακαταλαμβάνουν την Ελλάδα, επιβάλλοντας την “τάξη” την οποία οι ελεύθεροι πλέον Έλληνες δεν είναι σε θέση να δεχτούν και να τηρήσουν.

Σκηνοθεσία:

Αλέκος Σακελλάριος

Κύριοι Ρόλοι:

Βασίλης Λογοθετίδης … Θόδωρος Γκινόπουλος

Νίτσα Τσαγανέα … Ουρανία Γκινοπούλου

Μαρίνα Σμυρνάκη … Καίτη Γκινοπούλου

Λαυρέντης Διανέλλος … Λευτέρης

Βαγγέλης Πρωτοπαππάς … Ζήσης

Ίλυα Λιβυκού … Έλλη

Μίμης Φωτόπουλος … Νίκος

Γεωργία Βασιλειάδου … Μαριγώ

Ώρα Βαζά … η γυναίκα του Ζήση

Ντίνος Δημόπουλος … Ξενοφών

Λουκιανός Ροζάν … κατάσκοπος των Γερμανών

Θεόφιλος Ασημακόπουλος … πατριώτης

Χρήστος Τσαγανέας … τρελός (θεός)

Γιώργος Βλαχόπουλος … τρελός (Ναπολέων)

Νίκος Φέρμας … τρελός (ψαράς)

Στέφανος Στρατηγός … νταής

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Αλέκος Σακελλάριος, Χρήστος Γιαννακόπουλος

Παραγωγή: Φιλοποίμην Φίνος

Μουσική: Κώστας Γιαννίδης

Φωτογραφία: Joseph Hepp

Μοντάζ: Φιλοποίμην Φίνος

Σκηνικά: Μάριος Αγγελόπουλος

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: Οι Γερμανοί Ξανάρχονται…
Διεθνής Τίτλος: The Nazis Strike Again
Εναλλακτικός Τίτλος: Οι Γερμανοί Ξανάρχονται
Διεθνής Εναλλακτικός Τίτλος: The Germans Are Coming Again

Σεναριακή Πηγή

Θεατρικό: Οι Γερμανοί Ξανάρχονται των Χρήστου Γιαννακόπουλου, Αλέκου Σακελλάριου.

Παραλειπόμενα

Θρυλική για το ελληνικό σινεμά ταινία, μια και ώθησε μπρος την εγχώρια παραγωγή στη μεταπολεμική περίοδο, αλλά και για πολλούς η πρώτη ποιοτικά μεγάλη ταινία του ελληνικού σινεμά. Σταθμό αποτέλεσε και στην τεχνική της φωνοληψίας λόγω του άψογου συγχρονισμού ήχου και εικόνας (σε ευρεία αντίθεση με το παρελθόν), ενώ ήταν η πρώτη συνεργασία του Αλέκου Σακελλάριου με τον Βασίλη Λογοθετίδη, που μαζί θα γράψουν ιστορία επί μία δεκαετία.
Ντεμπούτο για τον Νίκο Φέρμα, την Ίλυα Λιβυκού, τον Στέφανο Στρατηγό, τον Μίμη Φωτόπουλο, τον Λαυρέντη Διανέλλο αλλά και τον Γιάννη Χειμωνίδη σε πολύ μικρό ρόλο.
Ο Μίμης Φωτόπουλος ανέλαβε τον ρόλο που διακωμωδούσε έναν καθοδηγητή του ΚΚΕ, και αυτό αποτέλεσε την αιτία της διαγραφής του από το κόμμα.
Ο πλήρης -μνημειώδης- μονόλογος του Χρήστου Τσαγανέα έχει ως εξής: «Προς τι το αίμα, προς τι το μίσος, προς τι ο αλληλοσπαραγμός. Για όλους υπάρχει γη, για όλους υπάρχει ήλιος. Θεμέλιο της ευτυχίας η δικαιοσύνη και η αγάπη. Άνθρωποι, άνθρωποι! Αιμοχαρείς, αιμοδιψείς και αιμοβόροι! Προς τι το μίσος, προς τι ο αλληλοσπαραγμός! Μοίρα κοινή των ανθρώπων ο θάνατος. Όλοι άνθρωποι είμαστε, όλοι αδέρφια είμαστε, όλοι εξαρτήματα του σύμπαντος».
Το ομώνυμο θεατρικό είχε ανέβει το 1946 από τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη στο κινηματοθέατρο Ρεξ. Αίσθηση είχε προκαλέσει το αντι-διχαστικό θέμα του, μια και η χώρα βρίσκονταν εντός του Εμφυλίου Πολέμου.
Εδώ ξεχώρισε το ταλέντο της Γεωργίας Βασιλειάδου, πριν γίνει πρωταγωνίστρια.
Οι αναφορές θέλουν τον Μάνο Κατράκη να ήταν ένας από τους ναζί φαντάρους.
Πρώτη εμπορική επιτυχία για τη Φίνος Φιλμ. Στην πρώτη προβολή της έκοψε 136.033 εισιτήρια.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Κριτικός: Νίκος Ρέντζος
Έκδοση Κειμένου: 28/8/2016

Στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου υπάρχουν δημιουργήματα που δυστυχώς μοιάζουν πάντα επίκαιρα. Το δημιούργημα των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου, παρότι κουβαλά στην πλάτη του 68 χρόνια (70 αν προσθέσουμε και τα δύο χρόνια πριν, που ανέβηκε το ομώνυμο θεατρικό) δε σταμάτησε ποτέ να είναι επίκαιρο γι αυτή τη χώρα, που οι “Γερμανοί” μοιάζει να μην έφυγαν ποτέ από πάνω της.

Ο Αλέκος Σακελλάριος συνεργάζεται με τον Χρήστο Γιαννακόπουλο και ανεβάζουν το 1946 στην Αθήνα, το θεατρικό τους έργο με τίτλο “Οι Γερμανοί Ξανάρχονται”. Η απήχηση τεράστια αλλά και η κριτική σκληρή, από τους φοβισμένους πατριώτες, για την επίδραση που μπορεί να έχει το έργο στο κοινό. Το αποτέλεσμα ήταν το κοινό να αγαπήσει το δημιούργημα, οι κριτικοί της εποχής να μοιραστούν στα δύο (όπως όλοι τότε στην Ελλάδα) και δύο χρόνια μετά το θεατρικό να γίνει κινηματογραφική ταινία, με τον Σακελλάριο να αναλαμβάνει τη σκηνοθεσία.

Παραγωγή της Φίνος Φιλμ (με τον ίδιο τον Φίνο να κάνει το μοντάζ), το Οι Γερμανοί Ξανάρχονται παραμένει ένα ακατέργαστο διαμάντι του Ελληνικού κινηματογράφου, με το Σακελλάριο να δίνει στην ταινία του ένα πιο θεατρικό στήσιμο, καταφέρνοντας έτσι μέχρι σήμερα, να μπορούμε να δώσουμε βάση στο εξαιρετικό αυτό κείμενο που έγραψαν με τον Γιαννακόπουλο. Πόσες και πόσες ατάκες δε βρίσκουν το στόχο τους κατευθείαν ακόμα και σήμερα, που τις ακούς και κάνεις έναν απλό μορφασμό κουνώντας το κεφάλι σου. Όχι μόνο το κλασικό “Άνθρωποι, Άνθρωποι! Προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός…” από τον τεράστιο Τσαγανέα αλλά και οι πιο απλοϊκές, λαϊκού προβληματισμού παρατηρήσεις του Λογοθετίδη για το πρόβλημα της χώρας. “Ποτέ δε θα ησυχάσουμε από τα πολιτικά σε αυτόν τον τόπο;”, αναρωτιέται βλέποντας τους γνωστούς να τσακώνονται, χωρισμένοι σε δεξιούς και κομμουνιστές, ενώ λίγο αργότερα τον ακούμε να μονολογεί, “ήμασταν στο σκοτάδι και περιμέναμε το φως, τώρα είμαστε στο φως και μας τρώει το σκοτάδι”. Τεράστια ατάκα!

Μια πλειάδα μεγάλων ηθοποιών συγκεντρώνεται στο πλατό του Οι Γερμανοί Ξανάρχονται, με πρωταγωνιστή τον Βασίλη Λογοθετίδη. Ο Λογοθετίδης είναι αυτός που κλέβει την παράσταση και που παίρνει το φιλμ πάνω του, όμως, υπάρχουν στιγμές για τους υπόλοιπους συντελεστές σημαντικότατες. Οι Διανέλλος, Πρωτόπαππας, Δημόπουλος και ο Μίμης Φωτόπουλος στην πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση (παραλίγο να είναι και η τελευταία του σύμφωνα με τον ίδιο λόγω εμπλοκής του ΚΚΕ στην πορεία του, καθώς θεώρησαν ότι παρότι μέλος του κόμματος και ο ίδιος, ο ρόλος του στην ταινία ήταν απαξιωτικός για το κόμμα) έχουν τις στιγμές τους, με πολύ καλές ατάκες. Ο Τσαγανέας είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές μορφές του φιλμ ενώ ο Γερμανός κατάσκοπος είναι μια ανατριχιαστική, κινηματογραφική φιγούρα.

Το φιλμ του Σακελλάριου έχει, όπως είναι αναμενόμενο, ατέλειες, που έχουν να κάνουν κυρίως με τα τεχνικά μέρη αλλά κι αυτές, αν λάβεις υπόψη σου ότι η χώρα ακόμα προσπαθούσε να ορθοποδήσει μετά την κατοχή, μοιάζουν μικρές. Θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί ίσως η μακρόσυρτη αφήγηση του Διανέλλου, για τη φανταστική επέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων, αλλά είπαμε ότι βρισκόμαστε στο 1948 και ο κινηματογράφος για τη χώρα μας κάπου εδώ αρχίζει να παίρνει μπροστά.

Εξαιρετικό κείμενο από τους Σακελλάριο και Γιαννακόπουλο, με μεράκι σκηνοθεσία από τον Σακελλάριο, ερμηνείες μεστές από τους ηθοποιούς, μουσική από έναν ακόμα μεγάλο, τον Κώστα Γιαννίδη. Μια από τις μεγάλες στιγμές του Ελληνικού κινηματογράφου, που έχει αυτό που θα ήθελαν να έχουν πολλά σημερινά δημιουργήματα αλλά τείνει να εξαφανιστεί. Ψυχή.

Βαθμολογία: