Η Κυρία Εξαφανίζεται (1938)

ΣΥΝΟΨΗ

Οι επιβάτες ενός τρένου που ταξιδεύει στην Ευρώπη πρέπει να περάσουν ένα βράδυ σε ένα μικρό ξενοδοχείο μιας μικρής φανταστικής χώρας, της Μαντρίκα, εξαιτίας του καιρού. Εκεί η Άιρις Χέντερσον γνωρίζεται με μια γηραιά πρώην παιδαγωγό, τη δεσποινίς Φρόι. Όμως, σχεδόν όταν ξαναξεκινάει το ταξίδι, η δεσποινίς Φρόι εξαφανίζεται. Η νεαρή τώρα προσπαθεί να βρει μια λογική εξήγηση για την εξαφάνιση, παρακάμπτοντας τα σχόλια ότι έχει παραισθήσεις, και έρχεται αντιμέτωπη με κάτι απροσδόκητο.

Σκηνοθεσία:

Alfred Hitchcock

Κύριοι Ρόλοι:

Margaret Lockwood … Iris Henderson

Michael Redgrave … Gilbert Redman

Paul Lukas … Δρ Egon Hartz

May Whitty … Δις Froy

Cecil Parker … Eric Todhunter

Linden Travers … Margaret Todhunter

Naunton Wayne … Caldicott

Basil Radford … Charters

Mary Clare … βαρόνη Isabel Nisatona

Κεντρικό Επιτελείο:

Σενάριο: Sidney Gilliat, Frank Launder

Παραγωγή: Edward Black

Μουσική: Louis Levy, Charles Williams

Φωτογραφία: Jack E. Cox

Μοντάζ: R.E. Dearing

Σκηνικά: Alex Vetchinsky

Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: The Lady Vanishes
Ελληνικός Τίτλος: Η Κυρία Εξαφανίζεται [επανέκδοσης]
Εναλλακτικός Ελλ. Τίτλος: Η Εξαφάνισις [αυθεντικός]
Εναλλακτικός Ελλ. Τίτλος: Η Εξαφάνιση της Κυρίας [επανέκδοση]

Άμεσοι Σύνδεσμοι

Δολοφονία στο Τρένο των 12:15 (1979)

Σεναριακή Πηγή

Μυθιστόρημα: The Wheel Spins της Ethel Lina White.

Παραλειπόμενα

Παρότι οι τρεις προηγούμενες ταινίες του μαιτρ του σασπένς δεν πήγαν καλά στα ταμεία, αυτή ήταν μια μεγάλη του επιτυχία, κάνοντας τον David O. Selznick να του δώσει διαβατήριο για το Χόλιγουντ. Έτσι, εδώ τελειώνει η πρώτη φάση του δημιουργού στη χώρα του.
Με την αρχική ονομασία The Lost Lady, η ταινία αρχικά μπήκε σε διαδικασία γυρισμάτων με τον Roy William Neill. Είχε πάει με συνεργείο στη Γιουγκοσλαβία, αλλά όταν η τοπική αστυνομία ανακάλυψε ότι οι συμπατριώτες τους δεν είχαν τη θετικότερη προβολή επί του σεναρίου, τους πέταξαν έξω από τη χώρα.
Πρώτη επιλογή του Hitchcock για τον κεντρικό ρόλο ήταν η Lilli Palmer.
Ο Michael Redgrave κέρδισε διεθνή φήμη μέσω της ταινίας, ενώ ως τότε ήταν γνωστός στη Βρετανία για τις θεατρικές του επιδόσεις. Όμως, αυτός και ο Hitchcock δεν τα πήγαν καθόλου καλά μεταξύ τους εξού και δεν συνεργάστηκαν ποτέ ξανά.
Τα γυρίσματα έπαψαν για ένα διάστημα, λόγω απεργίας των ηλεκτρολόγων.
Το 1979 η ταινία απέκτησε ένα ριμέικ από τον Anthony Page, με τη Cybill Shepherd, τον Elliott Gould και την Angela Lansbury. Το 2013 έγινε τηλεταινία από το BBC με την Tuppence Middleton, ενώ το 2019 μεταφέρθηκε σε θεατρικό.

ΚΡΙΤΙΚΗ #1

Κριτικός: Σοφία Γουργουλιάνη
Έκδοση Κειμένου: 12/1/2011

Μια ιστορία κατασκοπείας κι ένας πανέμορφος έρωτας συνδυάζονται τέλεια στην ταινία αυτή της βρετανικής περιόδου του Χίτσκοκ. Ο Χίτσκοκ χειρίζεται το σενάριο του με μοναδικό τρόπο, βάζοντας τα γυαλιά σε σύγχρονους δημιουργούς και σε ταινίες όπου τα κλισέ πέφτουν σύννεφο και η αγωνία του κοινού χάνεται από τα πρώτα λεπτά. Εδώ ο Χίτσκοκ ξεκινά με έναν τρόπο που θυμίζει περισσότερο κωμωδία καταστάσεων, με καλτ φιγούρες, ωραίες γυναίκες και μια χαριτωμένη γηραιά κυρία. Στη συνέχεια, θα διατηρήσει μεν μια αδιόρατη χιουμοριστική πινελιά, αλλά με αργά και σταθερά βήματα θα κορυφώσει την αγωνία μας, κι εκεί που δεν το περιμένει κανείς, θα μας «πετάξει» και την ανατροπή για να ησυχάσουμε. Και τελικά, δεν θα ησυχάσουμε, αλλά θα παραδεχτούμε το μεγαλείο ενός δημιουργού που εν έτει 1938 κατάφερε να συνδυάσει μια ιστορία κατασκοπείας με ένα love-story κι ένα γοητευτικό μέσα στην απλότητα του happy-end. Kι όλα αυτά δίχως υπερβολικό πιστολίδι και «αμαρτωλά πάθη», αλλά με φλεγματικό χιούμορ, έξυπνες ανατροπές και την αθωότητα ενός πλατωνικού έρωτα που θα κρατήσει για πάντα.

Βέβαια, η ταινία έχει και αδυναμίες, οι οποίες εντοπίζονται κυρίως στον τρόπο που χειρίζεται την κατασκοπεία και το περιεχόμενο των διεθνών σχέσεων της εποχής. Ίσως ο χειρισμός αυτός να σας φανεί κάπως παιδαριώδης, ας μην ξεχνάμε όμως πως έχουμε να κάνουμε με μια ταινία της βρετανικής περιόδου του Χίτσκοκ, κατά την οποία δεν έχει χειριστεί ακόμη σοβαρά πολιτικά θέματα. Τελικά, αυτό που θα σας χαρίσει η ταινία είναι 95 διασκεδαστικά λεπτά και μια κινηματογραφική εμπειρία διαφορετική από κάθε σύγχρονη περιπέτεια κατασκοπείας.

Βαθμολογία:

ΚΡΙΤΙΚΗ #2

Κριτικός: Σταύρος Γανωτής
Έκδοση Κειμένου: 15/7/2019

Φυσικά και όταν κριτικάρει κανείς μια κλασική ταινία, και δη τόσο παλιά όσο αυτή, να επιβάλλεται να την κοιτάει μέσα στην εποχή που αυτή βγήκε. Όπως όμως και να το κάνεις, δεν μπορείς να μην προσμετράς και μέσω της εξέλιξης το πόσο διαχρονική αποδείχτηκε αυτή, κάτι που μειώνει αξιοκρατικά την πρώτη μεγάλη εμπορική επιτυχία ενός δημιουργού που δικαίως «προσκυνάμε» όλοι όσοι αγαπάμε την έβδομη τέχνη.

Η Κυρία Εξαφανίζεται κρύβει πολλές από τις μεταγενέστερες αρετές του Hitchcock, αλλά και αρκετά κομμάτια που ευτυχώς για όλους μας διόρθωσε με το πέρας των χρόνων ο μαιτρ. Ξεκινάει με έναν άκρατο χιουμοριστικό τόνο, τον οποίο όμως δεν ελέγχει. Και αυτή η έλλειψη ελέγχου φτάνει στο καίριο σημείο της τόσο ερασιτεχνικής απόπειρας δολοφονίας έξω από το τρένο, που μη ηθελημένα προκαλεί μεγαλύτερο γέλιο από την αλά Fred Astaire-Ginger Rogers αντιπαράθεση των δύο κεντρικών ηρώων στο ξενοδοχείο. Επί του τρένου, ευτυχώς ο βρετανός σκηνοθέτης «κουμπώνεται». Μετριάζει το χιούμορ σε όρια ευχάριστης νότας, με αιχμή τα καλαμπούρια του Michael Redgrave, με σωστότερο μέτρο πλέον, ενώ απλώνει το μυστήριο του.

Κι εδώ όμως ο Hitchcock βιάζεται. Ενώ έχει να παίξει με το θέμα της αμφιβολίας εκτός αλλά κι εντός της ηρωίδας, αποκαλύπτει άμεσα ζωτικά στοιχεία στον θεατή, απογυμνώνοντας εντέλει το μη πιστικό μυστήριο, μέχρι και την απελπιστικά γρήγορη επίλυση του. Η ταινία έτσι φτάνει να εξελίσσεται ως ένα όχι-και-τόσο-κωμικό-σκρούμπολ, με δράση λιγότερο πειστική από όσα βλέπαμε ακόμα και σε προγενέστερες από αυτήν ταινίες (εδώ πχ θα χρειάζονταν ένας εκ των αδελφών Korda). Κι όταν το παραπέτασμα του όλου αινίγματος εντέλει χάνεται, απομένει μονάχα μια σκηνή δράσης που τότε λειτουργούσε ως ανοιχτή νύξη κατά της Γερμανίας, αλλά σήμερα φαντάζει τουλάχιστον ξεπερασμένη.

Κι όμως, μπορεί σε γενικές γραμμές όλα αυτά να ρίχνουν διαχρονικά την επιτυχία του Hitchcock παρακάτω από άλλες προηγούμενες δουλειές του, όπως τα 39 Σκαλοπάτια, τον Άνθρωπο που Ήξερε Πολλά ή το Σκότωσα για την Τιμή μου, αλλά κι εδώ υπάρχουν επιμέρους στιγμιότυπα που αξίζουν μόνο τον θαυμασμό μας. Αυτά όμως λέμε να μην τα αποκαλύψουμε εδώ, αλλά να σας αφήσουμε να αρπάξετε την ευκαιρία και να θαυμάσετε μόνοι σας αυτά τα μικρά και μεγαλύτερα στοιχεία που διάσπαρτα κρατούν την «εξαφανισμένη κυρία» όρθια εντέλει στον χρόνο. Γιατί μπορεί να μιλάμε αρκετά αποκαρδιωτικά για αυτήν στις προηγούμενες παραγράφους, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι πάντα μια ταινία από αυτές που χαρακτηρίζουν την πρώτη περίοδο του μαιτρ, που ήδη μετά από δύο χρόνια ξεκίνησε διόλου τυχαία ένα «διαβολεμένο» σερί τρανών επιτευγμάτων στην άλλη όχθη του Ατλαντικού.

Βαθμολογία: