Το Πείραμα

• Κυριότερη Προβολή στην Ελλάδα: Διανομή στις αίθουσες.
• Παγκόσμια Κριτική Αποδοχή (Μ.Ο.): Μέτρια.

Τίτλοι

Αυθεντικός Τίτλος: The Experiment

Ελληνικός Τίτλος: Το Πείραμα

Άμεσοι Σύνδεσμοι

Το Πείραμα (2001)

Το Πείραμα του Στάνφορντ (2015)

Σεναριακή Πηγή

• Μυθιστόρημα: Black Box του Mario Giordano.
• Σενάριο: Το Πείραμα (2001) των Mario Giordano, Christoph Darnstadt, Don Bohlinger.

Παραλειπόμενα

• Ριμέικ της γερμανικής επιτυχίας του 2001, ενώ το 2015 ακολούθησε και μια εκδοχή βασισμένη απευθείας στα αληθινά γεγονότα, το Το Πείραμα του Στάνφορντ.
• Στις ΗΠΑ και σε αρκετές άλλες χώρες πήγε κατευθείαν στο DVD. Έτσι, το μπάτζετ των 21,8 εκατομμυρίων δολαρίων έμεινε ουσιαστικά στον αέρα.
• Ο Elijah Wood ξεκίνησε τα γυρίσματα, αλλά αποχώρησε.

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

• imdb
• Wikipedia
• Rotten Tomatoes

Κριτικός: Βασίλης Καγιογλίδης

Έκδοση Κειμένου: 6/10/2010

Η φήμη για ένα αμερικάνικο ριμέικ της ευρωπαϊκής εκδοχής υπήρχε ακόμα από την πρώτη μέρα της προβολής εκείνου του εμπορικά και καλλιτεχνικά πετυχημένου φιλμ στις αίθουσες. Φήμες, οι οποίες χρειάστηκε να περάσουν δέκα χρόνια για να πάρουν τελικά υπόσταση. Ποτέ δεν κατανόησα ποια θα ήταν η σημασία ενός ριμέικ μίας τόσο δοκιμιακής και σαφώς αναγνωρισμένης ταινίας. Όμως, σίγουρα ο χρόνος λειτούργησε υπέρ της ίδιας της παραγωγής, αφού το φιλμ πέφτοντας στα χέρια ενός σκηνοθέτη που μαθήτευσε στην τηλεοπτική φυλακή του Prison Break, θα μπορούσε να καταλήξει, κυρίως λόγω χρονικών συγκυριών, σε πολιτική προπαγάνδα και σχολιασμό πάνω στην οικονομική και κοινωνικοπολιτική επιβολή, παρά σε ένα κοινωνικό πείραμα αξιών, ηθών και συνειδήσεων. Τώρα αν επετεύχθη αυτό; Θα έλεγα, δυστυχώς, ότι μετά κόπων και βασάνων σου αφήνει απλά ορισμένες υπόνοιες για όλα τα παραπάνω.

Τούτο δε σημαίνει απαραίτητα ότι το αμερικάνικο Πείραμα χάνει τον ανθρωποκεντρικό και κυρίως ψυχολογικό προσανατολισμό της μητρικής ταινίας. Κινείται σε άλλες οδούς και τη θέτει σε δεύτερη μοίρα, ενισχύοντας κατά αυτό τον τρόπο και με συμβατικές τεχνικές την σκέψη μίας στεγνής και επίπεδης δημιουργίας, που έχει λίγο απ`όλα. Αποκόπτεται ακαριαία από την προφητική ματιά στον κόσμο του ριάλιτι και της ηδονικής παρακολούθησης της ζωής χιλίων μυρίων θνητών, αφού θα ήταν πολύ ξεπερασμένο σήμερα να μιλάμε μονάχα για κάτι τέτοιο. Ο Paul Scheuring σκοπεύει, και στα πλαίσια του θεμιτού, καταφέρνει να καυτηριάσει την επιβολή της εικόνας που μετέτρεψε σε στυγνό και αιμοδιψή αγρίμι το μέσο άνθρωπο και μέσα εκεί προπαγανδίζει, όσο μπορεί, μία ευρύτερη τρομοκρατία, αυτή της διακριτικής παρακολούθησης από το μάτι της εξουσίας, που σταδιακά επιβάλει τη λογική της και σπρώχνει τα θύματά της στην βία.

O σκηνοθέτης δε στέκεται στην πιστή απεικόνιση πλάνο – πλάνο της ταινίας του. Διαφοροποιείται, κοιτώντας πίσω και όχι μέσα στους χαρακτήρες και επενδύει στο προσωπικό παρελθόν τους, το σήμερα ως φόντο επιβίωσης της ανθρωπότητας, προκειμένου να αναπτύξει τον θεσμικό του σχολιασμό κι ας αφήνει την ανθρωποκεντρική στόχευση να υπερισχύσει όλων στο φινάλε. Καταφέρνει έτσι, με το δικό του άπειρο στυλ, να αποκόψει τον ομφάλιο λώρο που συνδέει την δημιουργία του με το παρελθοντικό κινηματογραφικό γεγονός, στερώντας της όμως το στοιχείο που θα την έκανε να ξεχωρίσει όπως την παλιότερη, της αποβάλει το χαρακτηρισμό «δράμα φυλακών». Μείον και σημαντικό.

Στα πλαίσια λοιπόν αυτής της αναπόφευκτης σύγκρισης με το γερμανικό κινηματογραφικό προϊόν, το σενάριο μοιάζει ανομοιογενές και με αδυναμίες, επιδιώκοντας κυρίως να βάλει σε καίρια σημεία και να χωρέσει κι άλλα μέσα στον κύκλο που άνοιξε το πρώτο φιλμ. Όπως είναι φυσικό, όταν ο σεναριακός καμβάς περιλαμβάνει, εκτός από ρητορείες και στοχασμούς, δεκάδες προσωπικότητες, κάποιες θα αδικηθούν και τελικά θα στριμωχτούν πίσω από άλλες. Ο Scheuring προδίδεται επίσης από τη λογική δωματίου της ιστορίας, διότι αδυνατεί να κρύψει τις ατέλειες της φτηνής παραγωγής, στοιχείο που δικαιολογεί το χαρακτηρισμό του πρωτάρη δημιουργού. Όταν όμως το πετυχαίνει, έχει την καταλυτική βοήθεια των καθηλωτικών Adrien Brody και Forest Whitaker. Η ταινία σε καμία περίπτωση δε λειτούργησε, διαψεύδοντας με κατάφωρα, ως λόγος για να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη τους στα κινηματογραφικά δρώμενα, δύο από τους πιο αμφιλεγόμενους (για μένα υπερτιμημένους) οσκαρικούς ηθοποιούς της γενιάς μας.

Δείτε την, παρόλα αυτά, για το σχόλιο, την αμερικανική λογική που την περίμενα πιο μεροληπτική και πολιτικά ορθολογιστική, αλλά κυρίως για τη δυναμική εμφάνιση των Brody και Whitaker. Σε διαψεύδει και σε εκπλήσσει, πότε θετικά και πότε αρνητικά, με ιδιαίτερη έμφαση στο δεύτερο. Είναι διασκεδαστική, μόνο για ποπ-κορν και όχι για μαθήματα ιδεολογίας, ενώ καταφέρνει να σου επιβληθεί για μία ώρα και κάτι, αρκεί να έχεις συγκρατημένες έως χαμηλές προσδοκίες. Μετά από αυτό, όμως, τι; Απολύτως τίποτα…

Βαθμολογία: